Markaziy Osiyo davlatlari va Afg‘onistonning iqtisodiy manzarasi so‘nggi besh yil ichida (2018 — 2023) sezilarli o‘zgarishlarni boshdan kechirdi, mamlakatlarning umumiy yalpi ichki mahsuloti 2023-yilda 446 milliard dollarga yetdi.
YIM o‘sish tendensiyalari
2023-yil iyunda Jahon banki Markaziy Osiyo davlatlari yalpi ichki mahsulotida 2020-yilda 1,4 foizga qisqarish kuzatilgani, 2021-yilda esa bu 5,2 foizga tiklangani haqida xabar berdi. O‘tgan yili Markaziy Osiyoda mintaqaviy o‘sish sekinlashib, taxminan 4,2 foizni tashkil etdi. 2023-yil uchun prognoz 4,0 foizgacha sekinlashuvni ko‘zda tutgan.
2018-yilda Markaziy Osiyo submintaqasining YIM o‘sishi 4,7 foiz, 2019-yilda 4,2 foiz, 2020-yilda esa 4,0 foiz atrofida bo‘lishi prognoz qilingan.
2022-yilda Rossiyaning Ukrainaga bosqini salbiy ta’sirida Yevropa Komissiyasining Sharqiy qo‘shnichilik siyosatiga kiruvchi mamlakatlar va Markaziy Osiyo davlatlarining yalpi ichki mahsuloti 7,7 foizga kamayishi prognoz qilingan edi. 2023-yilda mintaqa yalpi ichki mahsuloti 2022-yilga nisbatan 4,9 foizga o‘sishi kutilmoqda.
Real yalpi ichki mahsulot 2023-yilda 7,0 foizga, 2024-yilda esa 7,2 foizga o‘sishi kutilgan edi. Yirik energetika va infratuzilma loyihalariga investitsiyalar o‘rta muddatli istiqbolda YIM o‘sishiga hissa qo‘shishi mumkin.
Afg‘oniston
Qurolli nizolarda vayron bo‘lgan Afg‘oniston yalpi ichki mahsuloti 2021-yilda 14,9 milliard dollarni tashkil etgan bo‘lsa, 2022-yilga kelib u 14 milliard dollarga tushdi. Shundan so‘ng bu ko‘rsatkich 2023-yilda bir oz o‘sib, 14,6 milliard dollarga yetdi.
Qozog‘iston
Mintaqaning eng yirik iqtisodiyoti bo‘lgan Qozog‘istonning yalpi ichki mahsuloti 2022-yilda 225,5 milliard dollarni tashkil etdi, bu 2021-yilga nisbatan 11,93 foizga o‘sish bo‘ldi. 2021-yilda respublika YIM 197,1 milliard dollarni tashkil etgan, bu esa 2020-yilga nisbatan 15,21 foizga o‘sish edi. 2020-yilda YIM 2019-yilga nisbatan 5,83 foizga kamayib, 171 milliard dollarni tashkil etdi. 2019-yilda bo‘lsa ushbu ko‘rsatkich 181,7 milliard dollarni tashkil etib, 2018-yilga nisbatan 1,3 foizga oshdi.
Qirg‘iziston
1991-yilda mustaqillikka erishganidan beri oltita prezident ko‘rgan yagona Markaziy Osiyo davlati — Qirg‘izistonning yalpi ichki mahsuloti 2023—2028-yillar davomida jami 4,7 milliard dollarga (+37 foiz) doimiy ravishda o‘sishi prognoz qilingan. 2023-yilda yalpi ichki mahsulotning o‘sishi avvalgi yilga nisbatan 3,38 foizni tashkil etdi.
Tojikiston
Tojikiston yalpi ichki mahsuloti so‘nggi besh yil ichida keskin o‘sishni boshdan kechirmoqda, YIM 2018-yildagi 8,3 milliard dollardan 2023-yilda 10,8 milliard dollarga ko‘tarildi.
Turkmaniston
Turkmaniston yalpi ichki mahsuloti so‘nggi besh yil ichida deyarli ikki baravarga o‘sib, 46,7 milliard dollardan 81,8 milliard dollarga yetdi.
O‘zbekiston
Mintaqda eng ko‘p aholiga ega bo‘lgan davlat — O‘zbekistonning yalpi ichki mahsuloti 2022-yilda 80,4 milliard dollarni tashkil etdi. YIM o‘sishi 2023-yilning birinchi yarmida 5,1 foizni tashkil etgan bo‘lsa, yil davomida va keyingi yillarda 4,5 foizga o‘sish prognoz qilindi.
*Barcha statistik ma’lumotlar Trading Economics and Statista’dan olingan.
Izoh (0)