O‘zbekistonda saylovlarda ovoz berishning yashirinligini buzish, imzo varaqalariga soxta yozuvlar kiritish jinoiy javobgarlikka sabab bo‘ladi. Bu haqda Oliy sud axborot xizmati rahbari Aziz Obidov ma’lumot berdi.
Maʼmuriy javobgarlik to‘g‘risidagi hamda Jinoyat kodekslarida saylov qonunchiligini buzganlik uchun maʼmuriy va jinoiy javobgarlik belgilangan. Xususan, Maʼmuriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksning 51-2 – 51-9-moddalarida saylov va referendumni tashkil etish hamda o‘tkazish sohasidagi huquqbuzarliklar uchun javobgarlik choralari o‘z ifodasini topgan.
Masalan, kodeksning 51-2-moddasiga asosan Markaziy saylov komissiyasining, saylov komissiyalarining, referendum o‘tkazuvchi komissiyalarning faoliyatiga aralashish, xuddi shuningdek, ularning ishiga to‘siqlarni yuzaga keltirish mansabdor shaxslarga bazaviy hisoblash miqdorining 10 baravaridan 15 baravarigacha (4,95 million so‘m) miqdorda jarima solishga sabab bo‘ladi.
Mazkur kodeksning 51-3-moddasiga muvofiq, Markaziy saylov komissiyasining, saylov komissiyalarining, referendum o‘tkazuvchi komissiyalarning qarorlarini ijro etmagan, ushbu komissiyalarning murojaatlarini ko‘rib chiqishni g‘ayrihuquqiy ravishda rad etish yoki ko‘rib chiqish muddatlarini uzrli sabablarsiz buzgan mansabdor shaxslar bazaviy hisoblash miqdorining uch baravaridan yetti baravarigacha (2,31 million so‘m) miqdorda jarima bilan jazolanadi.
Yana bir huquqbuzarlik – nomzodning, ishonchli vakilning, kuzatuvchining yoki siyosiy partiya vakolatli vakilining huquqlarini buzganlik uchun ushbu kodeksning 51-4-moddasida maʼmuriy javobgarlik choralari qayd etilgan. Yaʼni bunday holat mansabdor shaxslarga bazaviy hisoblash miqdorining besh baravaridan 10 baravarigacha miqdordagi jarima jazosini yuzaga keltiradi.
Shuningdek, kodeksning 51-4 – 51-9-moddalariga ko‘ra:
- saylovoldi tashviqotini olib borish shartlari va tartibini nomzod, ishonchli vakil, siyosiy partiya vakili, mansabdor shaxs tomonidan buzish;
- saylov natijalariga taʼsir ko‘rsatish maqsadida nomzod, siyosiy partiya to‘g‘risida ataylab yolg‘on maʼlumotlarni eʼlon qilish yoki boshqa usullar orqali tarqatish;
- ayni jarayonda axborot hamda tashviqot materiallarini qasddan yo‘q qilib yuborish yoki ularga qasddan shikast yetkazish;
- binolarga, inshootlarga yoki boshqa joylarga joylashtirilgan axborot, tashviqot materiallarini saylovga yoki referendumga tayyorgarlik ko‘rish va saylov yoki referendum o‘tkazish jarayonida qasddan yo‘q qilib yuborish yoki ularga qasddan shikast yetkazish;
- saylovni moliyalashtirish tartibini buzish;
- jamoatchilik fikri so‘rovlari natijalarini, saylov yoki referendum natijalari taxminlarini, shuningdek, saylov yoki referendum bilan bog‘liq boshqa tadqiqotlarni eʼlon qilish tartibini buzish uchun maʼmuriy jarima jazolari qo‘llanadi.
Shuningdek, Jinoyat kodeksining 146-moddasida saylov yoki referendum tashkil qilish, ularni o‘tkazish vaqtida mansabdor shaxslar, siyosiy partiyalar yoki fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari vakillari, tashabbuskor guruhlar yoki saylov yoxud referendum komissiyalari aʼzolari tomonidan ovoz berishning yashirinligini buzish, saylov yoki referendum hujjatlarini qalbakilashtirish, saylov yoki imzo varaqalariga soxta yozuvlar kiritish, berilgan ovozlarni ataylab noto‘g‘ri hisoblash uchun jinoiy javobgarlik nazarda tutilgan.
Xususan, bunday qilmish bazaviy hisoblash miqdorining 25 baravarigacha (8,25 million so‘m) miqdorda jarima yoki 360 soatgacha majburiy jamoat ishlari yoki uch yilgacha axloq tuzatish ishlari yoki bir yildan uch yilgacha ozodlikni cheklash yoxud uch yilgacha ozodlikdan mahrum qilish bilan jazolanadi.
Ushbu kodeksning 147-moddasiga asosan fuqarolarning deputat yoki O‘zbekiston prezidentini saylash yoxud saylanish, saylovoldi targ‘iboti olib borish huquqlarini buzganlik, deputatlikka yoki prezidentlikka nomzod shaxsning ishonchli vakillari o‘z vakolatlarini erkin amalga oshirishlariga, shuningdek, fuqarolarning referendumda erkin ishtirok etishlariga zo‘rlik ishlatish, qo‘rqitish, aldash yoki og‘dirib olish yo‘li bilan to‘sqinlik qilganlik uchun 480 soatgacha majburiy jamoat ishlari, uch yilgacha axloq tuzatish ishlari yoki ikki yildan besh yilgacha ozodlikni cheklash yoxud besh yilgacha ozodlikdan mahrum qilish jazosi tayinlanadi.
Muddatidan ilgari O‘zbekiston prezidenti saylovi
“O‘zbekiston Respublikasining ayrim qonun hujjatlariga o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritish to‘g‘risida”gi qonun 6-may kuni prezident tomonidan imzolandi. Saylov kodeksiga kiritilgan o‘zgartirishlarga ko‘ra prezident muddatidan ilgari O‘zbekiston prezidenti saylovini tayinlagan taqdirda, saylov ushbu kodeksga to‘liq muvofiq holda 2 oy ichida o‘tkaziladi. Bunda saylovga tayyorgarlik ko‘rish hamda uni o‘tkazishga doir tadbirlarni amalga oshirish muddatlari Markaziy saylov komissiyasi tomonidan belgilanadi.
Prezidentlikka nomzodlarning saylovoldi tashviqoti 7-iyundan boshlandi. O‘zbekiston prezidenti saylovida ishtirok etayotgan har bir nomzodga targ‘ibot tadbirlari uchun 4 milliard 914 million so‘m ajratilgan.
Izoh (0)