Yevropada gaz narxi ikki yil ichidagi minimal darajaga tushdi
Yevropada gaz narxi deyarli ikki yil ichida — 2021-yil iyun oyidan beri eng minimal darajaga tushdi. Bu haqda Forbes xabar bermoqda.
ICE birjasi ma’lumotlariga ko‘ra, Niderlandiyadagi TTF markazidagi iyun fyucherslarining narxi kamida 1 MVt/soat uchun 30,5 yevroni tashkil etib, 4,5 foizga arzonlashgan.
Yevropa gaz narxi suyultirilgan gaz yetkazib berishning ko‘payishi va zahiralar tufayli yuzaga kelgan talabning zaifligi tufayli tushmoqda, — deb yozadi Reuters.
Ma’lumotlarga ko‘ra, Yevropadagi gaz omborlari 64,3 foizga to‘lgan. Buyuk Britaniyada gaz tizimidagi gazning ortiqcha miqdori 16,1 million kub metrni tashkil etdi.
Bundan tashqari, Buyuk Britaniya va Shimoliy-G‘arbiy Yevropada yaqin ikki hafta ichida havo harorati me’yordan yuqori bo‘lishi kutilmoqda, bu esa isitish uchun gazga bo‘lgan talabni kamaytiradi, — dedi Refinitiv tahlilchisi Yuriy Onyshkiv.
Bir kun avval, 17-may kuni Vladimir Putin Rossiya “jahon bozorlarida ma’lum narx muhitini saqlab qolish” uchun gaz qazib olishni qisqartirganini ma’lum qilgan edi.
2022-yil davomida gaz narxi qanday o‘zgardi?
Yevropa Ittifoqi 2022-yilning uchinchi choragida gaz sotib olishga rekord miqdorda 101 milliard yevro sarfladi.
Yanvar oyi boshida Yevropa Ittifoqi davlatlari omborlardagi zaxira gazdan foydalanishni ikki baravar oshirdi.
Londondagi ICE birjasi ma’lumotlariga ko‘ra, 5-yanvardagi savdolar boshida Yevropada gaz narxi 2021-yil sentabridan beri ilk bor 1 000 kub metr uchun 700 dollardan pastga tushgan.
2022-yilning 22-dekabr kuni Yevropa Kengashi gaz narxining chegarasini MVt/soat uchun 180 yevro miqdorida rasman tasdiqladi.
U 2023-yil 15-fevraldan kuchga kiradi. Ushbu qaror fonida Yevropada gaz narxi 2022-yil 26-oktabrdan beri ilk bor 1 000 dollardan pastga tushdi va bu jarayon davom etdi. 4-yanvar holatiga esa u 750 dollardan pastga tushgan edi.
Yevropada gaz narxi 2021-yilning bahoridan beri oshib borayotgan edi. Bir yil avval gaz narxi 250-300 dollar edi va dekabr oyida birinchi marta 2000 dollardan oshdi.
2022-yil 7-mart kuni esa gazning birja narxi tarixda birinchi marta ming kub metr uchun 3 900 dollargacha ko‘tarilgan edi.
Mutaxassislar narxlarning oshishini Osiyoda suyultirilgan gazga bo‘lgan talab, yirik yetkazib beruvchilar tomonidan cheklangan ta’minot va Yevropadagi yerosti omborlari bilan bandlik darajasi pastligi bilan izohlagan.
Gaz narxi oshishining qo‘shimcha omili Rossiyaning DXR va LXR mustaqilligini tan olishi, shuningdek, Ukrainadagi urush va undan keyin Rossiyaga qarshi sanksiyalar joriy etilishi bo‘lgan. Jumladan, Rossiyadan Germaniyaga o‘tadigan “Shimoliy oqim 2” gaz quvuri loyihasi muzlatib qo‘yilgani ham bunga sabab edi.
2022-yil 25-avgust kuni esa Yevropada gazning spot narxi mart oyi boshidan buyon rekord darajaga yetgan edi — ming kub metr uchun 3,5 ming dollar.
Bu davrda ham gaz narxining oshib ketishiga asosan issiq havo va qurg‘oqchilik sabab bo‘lgan edi. Yuqori harorat ortidan daryolar sayozlasha boshladi va bu ular orqali ko‘mir tashish qiyinlashgan. Buning ortidan elektr energiyasini ishlab chiqarish uchun gazga bo‘lgan talab oshib ketgan.
“Gazprom” bu qishda Yevropada gaz narxi ming kub metr uchun rekord darajadagi 4 ming dollardan oshishini prognoz qilgan edi.
2022-yilning 28-avgustida esa Rossiya Xavfsizlik kengashi raisining o‘rinbosari Dmitriy Medvedev Yevropada gaz narxi 5 000 yevrogacha oshib ketishini prognoz qilgan edi.
Yevropada energiya inqirozi hali yakunlanmagan bo‘lsa-da, mintaqada retsessiya kutilmayapti. Gaz narxi esa issiq ob-havo, yashil energiya va boshqa sabablar tufayli tushishda davom etmoqda.
Avvalroq dunyodagi eng yirik gaz xaridori 2023-yilda narxlar oshishi haqida ogohlantirgani haqida xabar berilgan edi.
