Tojikistondagi uzumzorlarning katta qismi nobud bo‘ldi — EastFruit
2023-yilning aprel oyi o‘rtalarida Tojikistondagi uzumzorlarga yanvar oyining qattiq sovuqlari ta’siri ma’lum bo‘ldi. Bu haqda EastFruit xabar berdi.
Ma’lumotlarga ko‘ra, Hisor vodiysi uzumzorlari eng ko‘p zarar ko‘rgan, Xatlon va So‘g‘d viloyatlaridagi tokzorlarga esa deyarli ta’sir ko‘rsatmagan.
Tursunzoda, Shahrinav va Hisor fermerlarining ma’lumotlariga ko‘ra, ularda tokzorlarning 80 foizdan ortig‘i sovuqdan nobud bo‘lgan. Endi uzumzorlarni tiklash uchun uch-to‘rt yil kerak bo‘ladi.
Tursunzodalik fermerning aytishicha, bu yilgi hosil juda kam bo‘ladi va o‘tgan yilgi hosilning atigi 10-15 foizini tashkil etadi. Mahalliy fermerlarning fikricha, kelasi yildan boshlab uzum yetishtirishni har yili 20-25 foizga bosqichma-bosqich oshirib borish mumkin bo‘ladi va faqat 4 yildan so‘ng mahsulot yetishtirish 2022-yilgi hosil darajasiga yetkaziladi. Buning uchun katta mablag‘ va kuch zarur, chunki qurib qolgan tokzorlarni to‘liq yangilash kerak.
BMTning Oziq-ovqat va qishloq xo‘jaligi tashkiloti (FAO) xalqaro maslahatchisi Baxtiyor Abduvohidov sovuqning Hisor vodiysi uzumchilari uchun halokatli oqibatlarini tasdiqladi.
“Bu yil mazkur viloyatda uzum hosili deyarli bo‘lmaydi. Sovuq deyarli barcha uzum navlarining tokzorlariga zarar yetkazdi, ba’zi navlar zarar ko‘rib, boshqalariga ziyon yetmagan, deb aytib bo‘lmaydi”, — dedi u.
Shu bilan birga, Baxtiyor Abduvohidovning xabariga ko‘ra, mamlakat shimoli, xususan, So‘g‘d viloyatidagi tokzorlarda barcha ishlar reja asosida ketmoqda va hosil kutilgan darajada bo‘ladi.
FAO xalqaro maslahatchisining hozirgi vaziyatda shu yilgi mavsumda uzum narxi oshishi muqarrar ekaniga ishonchi komil. Mutaxassis mana bunday ijobiy holatni qayd etdi:
Tojikistonda, asosan, eski navlar yetishtirilayotganini inobatga olsak, uzumzorlarni sovuq urishi fermerlar uchun navlarni yangilash va jahon bozorlarida talabgir yangi navlarni ekish uchun bir imkoniyatdir. Bu muammo bo‘lmaganda, hech kim eski uzumzorlarni ildizi bilan qo‘porib, ular o‘rniga yangi navlarni ekmasdi. Shu ma’noda ayni vaziyat ishlab chiqarishni modernizatsiyalash uchun yaxshi imkoniyatdir.
2022-yili mamlakatda 279 ming tonna uzum yetishtirilgan va bu ko‘rsatkich bo‘yicha Tojikiston Markaziy Osiyoda O‘zbekiston va Turkmanistondan keyin uchinchi o‘rinni egallagan.
Joriy yilda Iqtisodiy rivojlanish vazirligining prognozlariga ko‘ra, uzum yetishtirish 281 ming tonnaga yetkazilishi kerak edi. Xatlon viloyatida yiliga 120-125 ming tonna, So‘g‘d viloyatida 60-65 ming tonna, Hisor vodiysi hududlarida 100 ming tonnaga yaqin uzum yetishtirish rejalashtirilgan edi.
