Moldova parlamenti barcha qonun hujjatlarida, jumladan, mamlakat konstitutsiyasida, davlat tili nomini “moldovan tili” so‘zidan “rumin tili” so‘ziga o‘zgartirishni nazarda tutuvchi qonun loyihasini qabul qildi. Bu haqda Meduza xabar bermoqda.
Parlamentda ko‘pchilikni tashkil qiluvchi “Harakat va birdamlik” prezident partiyasi (PAS) deputatlari qonun qabul qilinishi uchun ovoz berdi. Kommunistlar va sotsialistlar fraksiyasi esa qarshi chiqdi. Moldovaning NewsMaker nashri yozishicha, muxolifatchi deputatlar qonun loyihasini yig‘ilish kun tartibidan olib tashlashni taklif qilgan, biroq ularning taklifi yetarlicha ovoz yig‘olmagan. Ular yig‘ilishda “Moldova Konstitutsiyasi: Moldova, moldavanlar, moldavcha” va “Xalq suveren. PAS — zolim” degan yozuvli bannerlarni ham ko‘tarib olgan.
PAS ushbu qonun loyihasini 27-fevral kuni parlamentga kiritgandi. Unda Konstitutsiyaviy sudning 2013-yil dekabrdagi qarori ijrosi ko‘zda tutilgan bo‘lib, konstitutsiyadagi “moldovan tili” ta’rifi “rumin tili” bilan almashtirilishi kerakligi ko‘rsatilgan.
Konstitutsiyaviy sud davlat tili rumin tili ekani aytilgan Moldova Mustaqillik deklaratsiyasi konstitutsiyadan ustun degan qarorga keldi. Hozir konstitutsiyada respublikaning davlat tili “lotin yozuviga asoslangan moldovan tili” deb belgilangan. Konstitutsiyaviy sud qarori majburiy edi, ammo hali parlament tomonidan qabul qilinmagandi.
“Harakat va birdamlik” partiyasining taklifi Moldova Fanlar akademiyasi tomonidan qo‘llab-quvvatlandi. O‘z bayonotida muassasa qonun loyihasining qabul qilinishi “bu masala bo‘yicha cheksiz muhokamalarga, bir necha o‘n yillardan beri davom etib kelayotgan quruq tortishuvlarga” chek qo‘yishini ta’kidlaydi.
2020-yil dekabr oyida Moldova prezidenti Maya Sandu lavozimiga kirishganidan so‘ng mamlakat prezidentining rasmiy veb-saytida davlat tili nomi moldovan tilidan rumin tiliga o‘zgartirilgandi.
Moldovan va rumin tillari roman tillarining Bolqon-roman kichik guruhiga kiradi va ular o‘zaro bog‘liq. Ba’zi tilshunoslar “moldovan” va “rumin” tillarini bir tilning turli nomlari deb hisoblasa, boshqa qismi moldavan tilini mustaqil Sharqiy roman tili deb ataydi.