2003-yilda AQSHning Iroqqa bostirib kirishidan maqsad telbanamo urushlar va iqtisodiy qashshoqlik sababchisi bo‘lgan diktator Saddam Husaynni ag‘darish, so‘ng farovon demokratiyani yo‘lga qo‘yish edi.
Lekin iroqliklar buning o‘rniga yillab davom etgan qo‘zg‘olon va tartibsizliklarga duch kelishdi.
Dastlab Saddam Husaynning sodiq tarafdorlari, keyin esa “Al-Qoida” tomonidan olib borilgan halokatli isyon ortidan mazhablararo fuqarolar urushi boshlandi, so‘ng ISHID mamlakatning uchdan bir qismini egallab olib, minglab odamlarni qirib tashladi.
Reuters yirik neft eksportichisi bo‘lgan Iroqda 2003-yildagi urushdan buyon sodir bo‘lgan zo‘ravonliklarning bir qismi, jumladan, xudkush portlashlar va kallakesarliklar xronologiyasini tuzdi.
2003-yil, 20-mart — AQSH boshchiligidagi kuchlar Saddam Husaynni hokimiyatdan ag‘darish uchun Quvayt hududidan Iroqqa bostirib kirdi. Hujumda Iroq harbiylari tor-mor etildi va bir necha hafta ichida Saddamni hokimiyatdan ag‘darishdi.
2003-yil, 9-aprel — AQSH qo‘shinlari Bag‘dodni egallab oldi. Saddam yashirindi. Bag‘dodda va boshqa joylarda qonunlar o‘z kuchini yo‘qotdi.
2003 yil 1 may — AQSH prezidenti kichik Jorj Bush “Avraam Linkoln” aviatashuvchi kemasining palubasida nutq so‘zladi. “Asosiy jangovar operatsiya tugadi. AQSH va ittifoqchilarimiz Iroq urushida g‘alaba qozondi”, — deya e’lon qildi Bush. Uning ortida “Missiya bajarildi” yozuvli banner turardi.
2003-yil, 23-may — Iroq armiyasi va razvedka xizmatlari tarqatib yuborildi.
2003-yil, 7-avgust — Bag‘doddagi Iordaniya elchixonasida yuk mashinasi portlatildi, oqibatda 17 kishi halok bo‘ldi.
2003-yil, 19-avgust — Bag‘dodda joylashgan Birlashgan Millatlar Tashkiloti shtab-kvartirasida yana bir yuk mashinasining portlashi oqibatida 22 kishi, jumladan, BMT vakili Serjio Vieyra de Mello halok bo‘ldi.
2003-yil, 29-avgust — Najaf shahridagi Imom Ali masjidida bomba o‘rnatilgan avtomobil kamida 83 kishi, jumladan, shia musulmonlarining yetakchisi Oyatulloh Muhammad Baqir al-Hakimning o‘limiga sabab bo‘ldi.
2003-yil yozi — Saddam tarafdori bo‘lgan partizanlar, so‘ngra “Al-Qoida” va shia jangchilari AQSH boshchiligidagi kuchlarga qarshi qo‘zg‘olon ko‘tardi.
2003-yil, 13-dekabr — Koalitsiya kuchlari Bag‘dodga kirganidan sakkiz oy o‘tgach Tikrit yaqinida Saddam Husayn qo‘lga olindi. Iroq sobiq prezidentini eski-tuski kiyimda, soch-soqollari o‘sgan holatda tanish qiyin bo‘lgan. Husayn insoniyatga qarshi ko‘plab jinoyatlarda, shialar va kurdlarni qirg‘in qilishda, shuningdek, 1990-yilda Kuvaytga qilingan hujumda ayblangan. Hibsga olingan Husayn va uning hukumati a’zolari ishini ko‘rib chiqqan tribunal 2005-yilda Iroqning sobiq prezidentiga o‘lim jazosini tayinladi. Aybini tan olmagan Husayn 2006-yil 30-dekabrda qatl etilgan. U osib o‘ldirilgan.
2004-yil bahori — Falluja va boshqa joylarda, asosan, sunniy musulmonlar yashaydigan Anbar viloyatida isyon kuchaydi, janubda esa shia ruhoniysi Muqtada Sadr tarafdorlari tomonidan zo‘ravonliklar avj oldi. Abu Greyb qamoqxonasida mahbuslarga nisbatan qo‘llangan zo‘ravonliklarni aks ettiruvchi fotosuratlar paydo bo‘lgach, AQSH xalqaro miqyosda tanqid qilina boshladi.
2004-yil, 31-mart — Fallujada isyonchilar Iroqda AQSH hukumati bilan shartnoma asosida ishlayotgan Blackwater xususiy xavfsizlik kompaniyasi xodimlarini o‘ldirgan: ularning jasadlari toptalgan va Frot daryosidan o‘tuvchi ko‘prikka osib qo‘yilgan.
2004-yil, 11-may — Isyonchilar amerikalik biznesmen Nikolas Bergning boshini kesib, uning qatl etilishini videotasvirga oldi.
2004-yil oktabr — “Al-Qoida”ning Iroqdagi yetakchisi Abu Musab Az-Zarqaviy fuqarolar urushida ko‘pchilik shia musulmonlarining ozchilik sunniylarni qirishiga qaratilgan qonli hujumlarni boshladi.
2006-yil, 8-iyun — Zarqaviy AQSH kuchlari tomonidan o‘ldirildi.
30-dekabr, 2006-yil — Saddam Husayn osildi.
2007-yil yanvar — Bush yangi urush strategiyasini e’lon qildi, jumladan AQSH qo‘shinlarini qo‘zg‘olonga qarshi kurashish uchun Iroqqa tashladi.
2007-yil oktabr — Iroq AQSHning Blackwater kompaniyasi qo‘riqchilari Bag‘doddagi otishmada 17 nafar iroqlikni “qasddan o‘ldirganini” da’vo qildi va ularga qarshi qonuniy choralar ko‘rishni rejalashtirdi. Blackwater soqchilari esa konvoyga qilingan hujumga qonuniy munosabat bildirganini ta’kidladi.
2010-yil avgust — AQSHning oxirgi jangovar brigadasi Iroqni tark etdi.
2014-yil, 4-iyul — ISHID yetakchisi Abu Bakr al-Bag‘dodiy juma kuni o‘zining xalifaligini e’lon qilish uchun qora diniy libosida Mosuldagi al-Nuriy masjidi minbariga chiqib, butun dunyo e’tiborini tortdi.
2017-yil — Diniy niqob ostida minglab odamlarni qatl qilgan ISHIDning shafqatsiz hukmronligiga Mosulda Iroq va xalqaro kuchlar bilan to‘qnashuvda guruhning mag‘lubiyati bilan barham beriladi.
2018-yil, 19-oktabr — AQSH prezidenti Donald Tramp ISHID mag‘lub bo‘lganini e’lon qildi.
2019-yil, 27-oktabr — Tramp ISHID yetakchisi Abu Bakr al-Bag‘dodiy AQSH maxsus kuchlarining Suriyadagi tungi reydida o‘zini o‘zi o‘ldirganini e’lon qildi. Bag‘dodiy hujum paytida tunnelga qochib kirgan, granata o‘rnatilgan jiletini portlatib, uch farzandi bilan birga halok bo‘lgan.
Izoh (0)