Yevropa Rossiya ko‘mirini Qozog‘istonnikiga almashtira boshladi

Avgust oyida kuchga kiradigan Rossiya ko‘miriga to‘liq embargoga tayyorgarlik ko‘rayotgan Yevropa noan’anaviy yetkazib beruvchilarga murojaat qilmoqda. Bu haqda “Kommersant” xabar berdi.

Ushbu eksport qiluvchi mamlakatlardan biri Qozog‘iston yanvar—may oylarida butun 2021-yil uchun ko‘rsatkichlardan bir necha baravar ko‘p ko‘mirni yetkazib berdi. 

Tahlilchilar fikricha, Qozog‘iston Yevropa Ittifoqiga ko‘mir yetkazib berishni jiddiy ravishda oshirishi mumkin, chunki uning ko‘miri Yevropa elektr stansiyalari uchun mos.

Yanvardan maygacha bo‘lgan davrda Qozog‘iston Yevropa Ittifoqi mamlakatlariga 1,5 million tonna ko‘mir yetkazib bergan, bu Eurostat ma’lumotlariga ko‘ra, butun 2021-yildagidan deyarli ikki barobar ko‘pdir.

Agar yanvar va fevral oylarida yetkazib berish hajmi taxminan 140-200 ming tonnani tashkil etgan bo‘lsa, Rossiyaning Ukrainadagi harbiy harakatlari boshlanganidan keyin Qozog‘iston har oy Yevropa Ittifoqiga 300-400 ming tonna ko‘mir jo‘natdi.

Bir yil avval aprel va may oylarida Qozog‘iston ko‘mirining Yevropaga eksporti atigi 60-70 ming tonnani tashkil qilgan.

Yevropa Ukrainadagi urushga javoban Rossiya ko‘miridan voz kechmoqchi. O‘rnatilgan embargo barcha shartnomalar avgust oyida yakunlanishini nazarda tutadi. 

May oyida Yevropa Ittifoqi Rossiyadan ko‘mir yetkazib berishni keskin oshirib, 4,7 million tonnagacha ko‘tardi, ammo iyun oyida allaqachon pasayish kuzatilmoqda.

Rossiya ko‘miridan voz kechish Yevropa uchun oson bo‘lmaydi, ammo Indoneziya, Avstraliya, Janubiy Afrika va Kolumbiya qisman uning o‘rnini bosishi mumkin. 

Shu bilan birga, yevropalik iste’molchilar Qozog‘iston, Tanzaniya va Nigeriya kabi muqobil variantlarni o‘rganmoqda, deb yozadi Platts.

Ayni paytda Qozog‘iston ko‘mirining katta qismi Rossiya yoki Boltiqbo‘yi davlatlari portlarida 782 ming tonna (butun 2021-yil uchun 240 ming tonna) yuk tashish bilan dengiz orqali Yevropa Ittifoqiga yetkazib berildi. 

Bundan tashqari, 635 ming tonna temir yo‘l orqali yetkazilgan (butun 2021-yil uchun 540 ming tonna). 

Yana 90 ming tonna qozoq ko‘miri Germaniyaga avtomobil yo‘li orqali yetib keldi. Ushbu o‘ta qimmat yetkazib berish usuli kamdan-kam qo‘llaniladi: 2021 yilda barcha Yevropa Ittifoqi mamlakatlariga avtomobil yo‘llari orqali bor-yo‘g‘i 8,2 ming tonna ko‘mir yetkazilgan.

Qozog‘iston Rossiya orqali Yevropaga ko‘mir eksport qiladi. 

Bizda turli yo‘llar bor, Boltiqbo‘yi davlatlari, Rossiyaning Uzoq Sharq va Qora dengiz portlari orqali sotishimiz mumkin. Asosiysi, bizga dengizga chiqish kerak. Umuman olganda, biz Rossiya va Belarus bilan yagona iqtisodiy makonni aynan shu davlatlarning tranzit hududlaridan foydalanish, dengizga chiqishimiz uchun yaratdik, — dedi Qozog‘iston tog‘-metallurgiya korxonalari uyushmasi rahbari Nikolay Radostovets. 

Milliy statistika byurosi ma’lumotlariga ko‘ra, Qozog‘iston 2021-yilda 29,2 million tonna ko‘mir eksport qilgan. 

Asosiy yo‘nalishlar — Rossiya (19 million tonna), Shveysariya (4,8 million tonna) va Belarus (1,9 million tonna).

Rossiya va Qozog‘iston o‘rtasidagi do‘stona munosabatlarga qaramay, Rossiya hududi orqali tranzit tashish ba’zida muammoli bo‘lib qoladi.