Daholik — bu har birimizga turli darajada berilgan ne’matdir. Agar bunga o‘tmish va hozirgi zamonning taniqli kishilarining tajribasi va bilimlarini qo‘shsak, haqiqatan ham katta muvaffaqiyatlarga erishish imkoniyatiga ega bo‘lamiz.
1-odat: o‘qish
Barcha buyuk odamlar ko‘p va tez o‘qiganlar. Misol uchun, Bill Geyts haftada kamida bitta kitob o‘qib tugatadi va har yili o‘zining sevimli asarlari ro‘yxatini e'lon qiladi. Uorren Baffet vaqtining 80 foizini kitob o‘qishga bag‘ishlaydi, Mark Sukerberg katta ish yukiga qaramay, har kuni turli bosma nashrlarga vaqt ajratadi. Kitobxonlikning katta muxlislari Stiv Jobs, Jon Kennedi, Teodor Ruzvelt, Napoleon Bonapart, Albert Eynshteyn, Lev Tolstoy bo‘lgan.
Ma’lumki, Onore de Balzak katta tezlikda o‘qigan — 2000 ta so‘zdan iborat roman o‘qishi uchun unga yarim soat vaqt ketgan. U bilan faqat Jon Kennedi tenglasha olgan, uning o‘qish tezligi daqiqasiga 1000 ta so‘zdan oshgan. Amerikalik ixtirochi Tomas Edison o‘qish qobiliyatidan tashqari ajoyib xotiraga ega edi — u kitobni deyarli so‘zma-so‘z yodlay olardi. Amerika prezidenti Franklin Ruzveltning tez o‘qish qobiliyatlari hayratlanarli darajada bo‘lgan.
Tez o‘qish qobiliyatini qanday rivojlantirish mumkin:
- “tormoz”dan xalos bo‘ling — matnni gapirib berish, oldingi jumlalarni va paragraflarni qayta o‘qish odati;
- biz periferik ko‘rishni rivojlantiramiz — bu matnning katta qismlarini ko‘zlaringiz bilan qamrab olish imkonini beradi;
- yuzaki o‘qishni o‘zlashtiramiz — qisqa vaqt ichida jumlaning ma'nosini tushunishga yordam beradigan kalit so‘zlarni qidirish.
Eng mashhur odamlarning kuni juda erta boshlanadi — ertalab soat 4-5 da. Masalan, Benjamin Franklin ertalab soat 5:00 da, Apple bosh direktori Tim Kuk soat 4:00 da, Bill Geyts 5:00-6:00 da uyg‘ongan. Charlz Darvin 3.30 da turgan, 4.00 da esa allaqachon ishda bo‘lgan. Vinsent van Gog taxminan bir xil jadvalga amal qilgan — ular soat 7.00 da asar yaratishni boshlaydi va 18.00 atrofida ishini tugatadi.
Erta turish buyuk odamlarga ertalabning eng samarali soatlarini mashaqqatli mehnatga bag‘ishlash, shuningdek, kunning davomiyligini sezilarli darajada oshirish imkonini beradi.
Erta tongda odamni uyg‘otishga yordam beradigan ba’zi maslahatlar:
- ertalab uchun maqsadlar qo‘ying — nima uchun soat 5 da uyg‘onishni xohlayotganingizni, nima qilishni, bu vaqtni qanday boshqarishni aniq bilishingiz kerak;
- “to‘g‘ri” uxlashni tashkil qiling — og‘ir ovqat va jismoniy faoliyatdan saqlaning, gadjetlardan voz keching, o‘qing, bir vaqtning o‘zida yotishga harakat qiling;
- o‘zingizning uyg‘onish odatini yarating - meditatsiya qiling, kuningizni rejalashtiring, sevimli taomingizni tayyorlang va hokazo.
Ishning unumdorligi bevosita uning kuchini tiklash qobiliyatiga bog‘liq. Buni sayr qilish (Betxoven, Darvin, Freyd va Dikkens qilganidek), o‘qish (Ruzvelt yoki Napoleon Bonapart kabi) yoki ijodiy sevimli mashg‘ulot (masalan, Eynshteyn musiqa asboblarini chalib dam olish) orqali amalga oshirilishi mumkin.
Tanaffus uchun ajoyib yechim qisqa uyqu hisoblanadi. Kennedi, Rokfeller, Dali, Eynshteyn va Margaret Tetcher kun davomida qisqa uxlashni yaxshi ko‘rar edi.
Kun davomida dam olish sizga yordam beradi:
- nafas olish mashqlari;
- meditatsiya;
- faoliyat turini o‘zgartirish (qattiq aqliy mehnatdan so‘ng, jismoniy mehnat qilishingiz mumkin va aksincha);
- massaj, dush, basseyn;
- tabiat tovushlari va tasvirlari.
Odam uchun o‘rtacha uyquning normal davomiyligi 7-8 soat. Biroq ko‘plab buyuklar sezilarli darajada kam uxlashadi. Masalan, Napoleon va Franklinga 4 soat yetardi, Motsart va Margaret Tetcherga - 5 soat, Ilon Maskka - 6 soat, Nikola Tesla esa ba’zan atigi 2 soatgina uxlardi.
Ko‘p fazali uyqu deb ataladigan narsa daholar orasida ham keng tarqalgan. Masalan, Leonardo da Vinchi har 4 soatda 15 daqiqa uxlardi. Bu variant hamma uchun emas, lekin ko‘pchilik mashhur odamlar qisqa uyqu ish unumdorligini oshiradi degan fikrga qo‘shiladilar.
Qanday qilib kamroq uxlashni o‘rganish kerak:
- uyquni samaraliroq qiling: qorong‘ida uxlang, dam olishdan 2 soat oldin gadjetlardan voz keching;
- tetiklantiruvchi ichimliklarni kamroq iching (qahva, choy, energetik ichimliklar), tushdan keyin og‘ir ovqatlardan saqlaning.
Bajarilishi kerak bo‘lgan vazifalarga diqqatni jamlashning turli usullari mavjud. Misol uchun, Leonardo da Vinchi, Motsart va boshqa ko‘plab buyuk iste’dodlar kundalik yuritgan. Ularning fikriga ko‘ra, bu tinchlanishga, stressdan xalos bo‘lishga va fikrlashni tartibga solishga yordam beradi.
Konsentratsiyani qanday o‘rganish kerak:
- ko‘p vazifalarni bajarishdan voz keching - bir vaqtning o‘zida bir nechta muammolarni hal qilish ularning hech biriga to‘liq e'tibor qaratishga imkon bermaydi;
- muhim va kichik narsalarni ajratib oling va diqqatni birinchisiga qarating;
- ertalab ko‘proq stressni talab qiladigan vazifalarni bajaring;
- ishlayotganingizda, ko‘rish sohangizdagi barcha chalg‘itadigan narsalarni (gadjetlar, kitoblar va boshqalar) olib tashlang.
Izoh (0)