Tobora zaiflashayotgan valyuta Yaponiya iqtisodiyotini qutqaradimi yoki cho‘ktiradimi?
Avvalroq Yaponiya iyenasi 2002-yildan beri eng past darajaga tushgani haqida xabar berilgan edi.
Yaponiya iyenasi 20 yil ichidagi eng past darajaga tushdi. 28- apreldagi kimoshdi savdosida uning AQSH dollariga nisbatan kursi 2002-yildan beri birinchi marta bir dollar uchun 130 iyenadan oshdi.
Yaponiya bankining qisqa muddatli kursni salbiy darajada ushlab turish qaroridan keyin valyuta kursi zaiflashadi. Bu haqda The Economist xabar bermoqda.
Ulardan eng muhimi Yaponiya va Amerika o‘rtasidagi foiz stavkalari farqining kengayishidir. AQSH narxlari keskin ko‘tarilgan bo‘lsa-da, Yaponiyadagi inflyatsiya Yaponiya bankining (BOJ) 2 foiz ko‘rsatkichidan past bo‘lib qoldi.
Inflyatsiya shu yil oxirida bu ko‘rsatkichga yetishi mumkin bo‘lsa-da, BOJ bunga xarajatlarning bir martalik o‘sishi sabab bo‘lmoqda, deb hisoblaydi; Yaponiya mehnat bozorining o‘ziga xos xususiyatlari ish haqining cheklangan o‘sishini anglatadi.
Natijada Federal rezerv stavkalarini kuchaytirishni boshlagan bo‘lsa ham, BOJ o‘zining o‘ta erkin pozitsiyasini saqlab qoldi. O‘tgan hafta pul-kredit siyosati yig‘ilishida ushbu yo‘nalishni yana bir bor tasdiqladi va daromadlilikni nazorat qilish uchun o‘n yillik obligatsiyalarni sotib olishni davom ettirishga va’da berdi.
Yaponiya obligatsiyalaridan ko‘ra AQSH obligatsiyalarida ko‘proq pul topish kerakligi sababli, investorlar buni rad etib, iyenaga bo‘lgan talabni zaiflashtirdi.
Savdo ham iyena muammolarida rol o‘ynaydi. Yaponiyaning joriy hisob balansi dekabr oyida manfiyga aylandi. Bunga import xarajatlarining oshishi (Ukrainadagi urush tufayli) asosiy sabab bo‘ldi: yoqilg‘i va xom ashyo Yaponiya import xarajatlarining taxminan uchdan bir qismini tashkil qiladi.
Qimmatroq chet el tovarlarini sotib olish uchun import qiluvchilar ko‘proq iyena sotishga majbur bo‘ldi. Pandemiya sababli Yaponiya chegaralari kirish turizmi uchun yopiqligicha qolgani esa davlat to‘lov balansini yanada zaiflashtirdi.
Siyosatchilar an’anaviy ravishda zaif iyenani Yaponiya va uning eksportga yo‘naltirilgan kuchli sanoati uchun ijobiy deb bilishadi. Shuningdek, ular qimmatga tushayotgan inflyatsiya Yaponiyaning mustahkamlangan deflyatsion tafakkurini buzishga va zombi firmalarni bozordan haydab chiqarishga yordam berishiga umid qilmoqdalar. Biroq iyena kursi shu qadar past darajaga tushib ketdiki, xavotirlar kuchaymoqda.
Ba’zilarning fikricha, iyena kursi pasayishda davom etishi mumkin, ehtimol 1 dollar uchun 150 iyenagacha, lekin bu hatto 1997-98 yillardagi Osiyo moliyaviy inqirozi davrida ham kuzatilmagan.
BOJ ichida ba’zilar rentabellik egri chizig‘ini nazorat qilish siyosatining maqsadini o‘n yillik obligatsiyalardan besh yillik obligatsiyalarga qisqartirish haqida muzokaralar olib bormoqda.
