Markaziy bank kreditlarga kafil bo‘lish oqibatlari haqida ma’lumot berdi

So‘nggi paytlarda kreditlarga kafil bo‘lgan fuqarolar tomonidan qarzdorlar o‘z vaqtida to‘lamagan kreditlarni undirish ularning hisob raqamiga qaratilayotganligi masalasida murojaatlar kelib tushmoqda. Markaziy bank kafil bo‘lgan fuqarolarni ogohlantirdi.

Xususan, qarz oluvchining hisobvarag‘ida kredit to‘lash uchun mablag‘i bo‘lmasa, banklar tomonidan qarzdorlikni undirish darhol kafilning bank kartalaridagi mavjud pul mablag‘laridan mijozning roziligisiz amalga oshirilayotgani bo‘yicha e’tiroz bildirilmoqda. Banklar bunday qilishga haqlimi?

Kafil bo‘lgan fuqarolarning aksariyati yaqin tanishlariga ishongan holda, qarz oluvchining moliyaviy holatini o‘rganib chiqmasdan va kafillik shartnomasi shartlari bilan to‘liq tanishmay turib, shunchaki “rasmiyatchilik uchun” imzo qo‘yib beryapman, degan fikrda bo‘lgan.

Oqibatda, kredit bo‘yicha kafil sifatida o‘zlariga moliyaviy majburiyat olganliklari ma’lum bo‘lmoqda.

Shu bilan birga, kredit bo‘yicha kafil bo‘lgan fuqarolar kafilning qonun hujjatlari va hatto kafilning o‘zi imzolagan kafillik shartnomalari shartlari bilan belgilangan huquq va majburiyatlari bilan ham yaqindan tanish emasligi bildirilyapti.

Shuningdek, kafillik qay holatlarda bekor bo‘lishi to‘g‘risida batafsil ma’lumotga ega emasligi natijasida kafil, qarz oluvchi va kredit tashkiloti o‘rtasida turli tushunmovchiliklar paydo bo‘lmoqda.

Kafil fuqarolardan qarz oluvchi kredit to‘lovlarini vaqtida to‘lamaganda, uning qarzlarini o‘z ixtiyoringiz bilan to‘lashga rozi bo‘larmidingiz, deb so‘ralganda ular boshqa shaxs tomonidan olingan kredit to‘lovlarini to‘lashga xohishi yo‘qligini ta’kidlagan.

Qo‘shimcha ravishda, kafillarning aksariyati qarz oluvchilar barcha kredit to‘lovlarini o‘zlari to‘lashini, kafillik bo‘yicha hech qanday muammo bo‘lmasligini va’da qilib, kafil bo‘lishga ko‘ndirganligini bildirgan.

Kafil shaxs kredit mablag‘i ajratgan kredit tashkiloti oldida qarz oluvchi bilan baravar hajmda javob beradi (kafillik shartnomasida boshqacha tartib nazarda tutilgan bo‘lmasa).

Ular kredit tashkilotiga qarzdorning o‘z vaqtida to‘lanmagan kreditining asosiy qarzi va unga hisoblangan foizlarini to‘lashdan tashqari, ushbu kreditni undirib olish bilan bog‘liq sud xarajatlarini va kredit tashkilotiga yetkazilgan boshqa zararlarni ham to‘laydi.

Markaziy bank o‘zbekistonliklarni boshqa bir shaxsning krediti bo‘yicha kafil sifatida qatnashishdan avval kelajakda yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan xatarlarni to‘g‘ri baholashga chaqirdi.