Farg‘ona viloyatining Quva tumani o‘zining sarxil mevalari bilan mashhur. Quvaliklar nafaqat Farg‘ona viloyatida, balki respublikada gulchilik, ko‘chatchilik, bog‘dorchilikda dong taratgan. Bu yerda yetishtirilgan o‘rik, shaftoli, olxo‘ri, nok, gilos, anjir, anor, qulupnay va boshqa meva-sabzavotlar dunyoning ko‘plab davlatlariga eksport qilinadi. Quvaning dasht-u adirlari anorchilik uchun mos hudud bo‘lib, qariyb yarim asrdan buyon bu kengliklarda mevalar qirolining sara navlari yetishtiriladi.
“Qoradon shirin”, “Tuyatish”, “Javdari”, “Qayum”, “Qozoqi”, “Qizilpo‘choq” kabi anor navlari o‘zining mazasi bilan tilga tushgan. Ayniqsa, Quva bog‘laridagi sara giloslarning bozori chaqqon. Quvada ko‘chat yetishtirish bo‘yicha ham katta tajriba maktabi yaratilgan. Har yili yuz million donadan ziyod mevali, manzarali va gul ko‘chatlari parvarishlanib, viloyatlarga va xorijga yetkazib berilayotgani quvaliklarning mirishkorligidan dalolat.
Ayni kunlarda Quvada 25 mingdan ortiq xonadondagi tomorqalarda manzarali va mevali ko‘chatlar yetishtirilmoqda. “Qoraqum”, “Yangi chek”, “Tolmozor”, “Bolalik”, “Turk” kabi mahalla fuqarolar yig‘inlaridagi aholi asosan mazkur yumush bilan band.
“Daryo” muxbiri Quvaning “Qoraqum” mahallasida bo‘lib, ko‘chat yetishtirish ortidan mo‘maygina daromad topayotgan dehqonlar bilan suhbatlashdi.
“Qoraqum” mahallasidagi 1 ming 135 xonadonda 5 yarim mingga yaqin aholi istiqomat qiladi. Qoraqumliklar orasida ehtiyojmand oilalar, ish izlab xorijga ketadiganlar qolmagan — mahallaning mehnatga yaroqli aholisi uyida o‘tirib o‘z-o‘zini band qilgan, ko‘chatchilik bilan shug‘ullanadi.
Tasavvur hosil qilish uchun — mahalladagi aholi xonadonlarida 82 gektar tomorqa mavjud, shundan 75 gektarida yil davomida ko‘chat yetishtiriladi.
Bir mavsumda qoraqumliklar 4 million donadan ortiq ko‘chat sotadi, uning ortidan keladigan foyda ham shunga yarasha — har bir oila yiliga 30 milliondan 300 million so‘mgacha daromad qiladi.
Bu mahallada yetishtirilgan ko‘chatlar nafaqat vodiy viloyatlariga, balki O‘zbekistonning barcha tuman—shaharlariga va hatto Qozog‘iston, Turkmaniston, Qirg‘iziston hamda Rossiyaga yetkazib beriladi.
Mahalla raisi Hamidjon Turg‘unovning aytishicha, qoraqumliklar qariyb 50 yildan buyon ko‘chat yetishtirish bilan shug‘ullanadi.
“Mahallamiz odamlari mehnatkash, o‘z ishining ustalari. Bekor turgan odamni uchratmaysiz, ishsizlar, xorijga ketganlar, ehtiyojmandlar yo‘q. Aholining asosiy daromadi ko‘chatchilikdan. Bir mavsumda bitta oila 30 milliondan 300 million so‘mgacha daromad oladi. Mahallamizda har yili 4 million donadan ortiq mevali, manzarali va gul ko‘chatlari yetishtiriladi. Ularni respublikamizning barcha viloyatlaridan xaridorlar olib ketadi. Bundan tashqari, ko‘chatlar Qozog‘iston, Qirg‘iziston, Turkmaniston va Rossiyaga eksport qilinadi. Ayni kungacha qariyb 800 ming dona atirgul ko‘chatini Rossiyaga jo‘natdik”, — deydi Hamidjon Turg‘unov.
Siddiqjon Hojiahmedovning aytishicha, u oila a’zolari bilan bir mavsumda 50-60 ming dona ko‘chat yetishtirib, 150 million so‘mgacha daromad oladi.
“Yoshligimdan ko‘chat parvarishiga qiziqaman. Shunchaki qiziqishdan boshlangan bu ishimiz hozir oilaviy biznesga aylandi. Ko‘chatlarimizga qo‘shni Tojikiston, Qozog‘iston va Qirg‘iziston, shuningdek, yurtimizning barcha viloyatlaridan xaridorlar bor. Atirgul ko‘chatlarini Rossiyaga jo‘natamiz.
25 sotix tomorqamiz va ozroq qo‘shimcha yerimiz bor. Asosan yurtimiz iqlimiga mos manzarali daraxtlar va gul ko‘chatlari ekamiz. Chunki, ular ortiqcha mehnat talab qilmaydi, tez rivojlanadi. Bir yilda 50-60 ming dona ko‘chat yetishtiramiz. Mayda ko‘chatlar ko‘p bo‘lgani uchun ularning aniq sonini aytish qiyin. Bir yilda tayyor bo‘ladigan mayda ko‘chatlardan 30-40 ming dona sotsak, ikki-uch yillik ko‘chatlardan 3-4 ming dona sotiladi. Farzandlarimizni o‘qitish, uyli-joyli qilishda tomorqadan kelayotgan daromadning hissasi katta”, — deydi Siddiqjon Hojiahmedov.
Qoraqumlik Sanjarbek Abdulahadov 15 yildan buyon mevali va manzarali daraxt ko‘chatlari yetishtirish bilan shug‘ullanib, tomorqasidan unumli foydalanib keladi.
“Yoshligimdan ko‘chatchilik bilan shug‘ullanaman. Qo‘shimcha 20 sotix tomorqamiz bor. Bu yerga manzarali va mevali daraxtlar, gul ko‘chatlarini ekamiz. Hozir tomorqamizda bodom, hurmo, archa, kashtan kabi o‘ndan ortiq ko‘chat turlari bor. Bir mavsumda 15-20 ming dona ko‘chat yetishtiramiz. Yillik daromadimiz 40-50 million so‘mga boradi. O‘tgan yilgi daromaddan yangi imorat soldik”, — deydi Sanjarbek Abdulahadov.
Ayni kunlarda katta yo‘l bo‘yida joylashgan Yangi chek, Turk, Teraktagi, Mozortagi, Paxtaobod kabi mahallalar xonadonlarida ko‘chat savdosi avj pallaga kirgan. Qishloq mirishkorlari yetishtirgan mevali, manzarali ko‘chatlar, gul nihollarining bozori chaqqon. Bu yerdan yurtimizning turli hududlaridan va qo‘shni davlatlardan kelgan xaridorlarning oqimi uzilmaydi.
Muzaffar Parpiyev uzoq yillardan beri ko‘chat yetishtirish va sotish bilan shug‘ullanadi. Uning aytishicha, qish faslida iliq ob-havo kuzatilgani uchun ko‘chat savdosi har yilgidan ertaroq boshlangan.
“Bozorda ko‘chat savdosi boshlanganiga bir oy bo‘ldi. Bu yil qish issiq kelgani uchun ko‘chat mavsumi ertaroq boshlandi. Yapon behisi, qrim sosnasi, soyabonli tutlar, manzarali tollar, qirqilgan va shakl berilgan shamshodlar, kashtan, archa ko‘chatlari, ikki-uch xil rangda ochiladigan bosma atirgullar, ayniqsa, xaridorgir. Ko‘chatlarning narxi turi va yoshiga qarab 10 ming so‘mdan 1 million so‘mgacha. Masalan, mana bu piramida shaklidagi archa ko‘chati besh yillik, bir donasining narxi bir million so‘m turadi. Archaning bu turi sekin o‘sgani va shakli chiroyli bo‘lgani uchun ham boshqalariga nisbatan qimmatroq sotiladi. Bir kunda o‘rtacha 4-5 million so‘mlik ko‘chat sotamiz. Sotuvga qo‘yilgan ko‘chatlarning turi qancha ko‘p bo‘lsa, savdo shuncha yaxshi bo‘ladi. Qo‘shni shahar-tumanlardan, viloyatlardan, Qozog‘iston, Qirg‘iziston va Tojikistondan ham xaridorlar kelib, ko‘chat olib ketyapti”, — deydi Muzaffar Parpiyev.
Ko‘chat bozorida narxi 5-6 million so‘mdan yuqori bo‘lgan noyob daraxtlar ham sotiladi. Sotuvchilardan biri Azizxon To‘xtaxo‘jayevning aytishicha, ko‘chatlarning narxi yoshi va shakliga qarab o‘sib boradi.
“Manzarali daraxtlarning narxi shakli va yoshiga qarab o‘sib boradi. Mana bu o‘zimizning oddiy archa daraxti. Noyob shakl berilgani uchun narxi qimmat. Bir donasi 6 million so‘m atrofida. Uni shu shaklga keltirish uchun yigirma yil vaqt ketgan. Shakl berish uchun daraxtlar bir yilda ikki-uch marta kesiladi. Biz sotayotgan manzarali ko‘chatlar qishda ham, yozda ham bir xilda turadi. Ko‘chatlarni o‘zimiz ekib beramiz, parvarishida ko‘maklashamiz”, — Azizxon To‘xtaxo‘jayev
Bugun quvaliklar ko‘chatchilik ortidan mo‘l hosil olib, yuqori daromadga ega bo‘lmoqda. Shu mehnat, mashaqqat tufayli ularning oilasiga, xonadoniga fayz-baraka, to‘kinlik kirmoqda.
Odamlari ko‘chat ekib millionerga aylanayotgan, yiliga yuz milliondan ortiq ko‘chat yetishtirib, butun O‘zbekistonga yetkazib berayotgan Quvaga siz ham bir keling. Bunga o‘zingiz guvoh bo‘lasiz.
Izoh (0)