O‘zbekistonda moddiy madaniy meros obyektlariga zarar yetkazganlik uchun javobgarlik kuchaytirildi

“Moddiy-madaniy meros obyektlarini muhofaza qilish kuchaytirilishi munosabati bilan O‘zbekiston Respublikasining ayrim qonun hujjatlariga o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritish to‘g‘risida”gi qonun 15-fevral kuni prezident tomonidan imzolandi.

Qonun bilan Jinoyat kodeksining 132-moddasi (moddiy madaniy meros obyektlarini nobud qilish, buzish yoki ularga shikast yetkazish)ga kiritilgan o‘zgartirishlarga ko‘ra, davlat muhofazasiga olingan moddiy madaniy meros obyektlarini nobud qilish, buzish yoki ularga shikast yetkazish:

• takroran yoki xavfli retsidivist tomonidan;
• ko‘p miqdorda zarar yetkazgan holda;
• bir guruh shaxslar tomonidan oldindan til biriktirib sodir etilgan bo‘lsa, 5 yilgacha ozodlikdan mahrum qilish jazosi qo‘llanishi mumkin.

O‘sha harakatlar juda ko‘p miqdorda zarar yetkazgan holda sodir etilsa, 7 yilgacha ozodlikdan mahrum qilish bilan jazolanadi (ilgari 3 yilgacha edi).

Qonun bilan Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksga kiritilgan qo‘shimchalarga ko‘ra, Madaniy meros agentligi va uning hududiy boshqarmalari ko‘rsatmalarini bajarmaganlik uchun ma’muriy javobgarlik belgilangan. Ushbu huquqbuzarlikni sodir etganlik:

• fuqarolarga BHMning 3 baravarigacha (810 ming so‘mgacha);
• mansabdor shaxslarga esa 5 baravarigacha (1 million 350 ming so‘mgacha) miqdorda jarima solishga sabab bo‘ladi.

Eslatib o‘tamiz, Bosh prokuratura tomonidan mamlakat bo‘yicha so‘nggi uch yilda 320 ta moddiy madaniy meros obyektida amalga oshirilgan ta’mirlash-tiklash ishlari hujjatlari o‘rganilgan va ko‘plab qonun buzilish holatlariga yo‘l qo‘yilgani aniqlangandi. Jumladan, birgina Sitorai Mohi Xosa tarixiy majmuasida restavratsiya ishlari noto‘g‘ri olib borilgani natijasida uning badiiy bezaklari, naqsh, koshinlari nobud qilinib, tarixiy va badiiy qiymatiga jami 28 milliard so‘mlik zarar yetkazilgan.

Mavjud muammolarning qonuniy yechimini belgilash maqsadida “Moddiy-madaniy meros obyektlarini muhofaza qilish kuchaytirilishi munosabati bilan O‘zbekiston Respublikasining ayrim qonun hujjatlariga o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritish to‘g‘risida”gi qonun ishlab chiqilgan va Senat tomonidan ma’qullangan edi.

Avvalroq YuNESKO Umumjahon merosi obyektlari ro‘yxatiga kirishi kutilayotgan “Chor Bakr” majmuidagi yer noqonuniy auksionga qo‘yilgani, Buxoroda qo‘yxonaga aylangani rad etilgan “Chor minor” madrasasi chorbog‘ida tandirdan ham foydalanib kelingani, Parkentda arxeologik yodgorlik hududi g‘isht ishlab chiqarish uchun sotib yuborilgani to‘g‘risida xabar berilgandi.