Korrupsiyaga qarshi kurashish agentligi 2-fevral kuni Toshkent viloyati Parkent tumanida joylashgan arxeologik yodgorlikni saqlash va muhofaza qilish bo‘yicha qonunchilik talablari qo‘pol ravishda buzilgani to‘g‘risida bayonot berdi.
Ma’lum qilinishicha, tuman hokimligi 2018-yil 28-sentabrda “Istiqbol” MFYda joylashgan “Kultepa” arxeologiya yodgorligiga tegishli 2 gektar yerni auksionda “U.Q.B” MCHJga xom g‘isht ishlab chiqarish sexi qurilishi uchun noqonuniy sotgan. Hududda mahsulot ishlab chiqarish va qazilma ishlari olib borilishi natijasida madaniy meros obyektiga 1,5 trillion so‘m miqdorda moddiy zarar yetkazilgan.
“Daryo” muxbiri holatni o‘rganish maqsadida qadimiy yodgorlik maydoni deyilayotgan hududda bo‘lib, yerni sotib olgan tadbirkordan intervyu oldi. Yer egasi, “Usta qurilishi biznes” MCHJ rahbari Shahobiddin Ummatillayev hududni qonuniy tartibda, auksion orqali sotib olganini, unga obyekt maydoni davlat muhofazasidagi joy ekanini isbotlovchi birorta hujjat taqdim etilmaganini aytdi.
“Bu yerni 2018-yili auksionda 175 million 800 ming so‘mga yutib olganmiz. Oradan 20 kun o‘tib, Parkent tuman hokimi yerni bizning tashkilotga baza yaratish bo‘yicha qaror chiqarib berdi. Keyin kultivatsiya ishlari boshlandi. 2020-yilgacha bir maromda ishlab keldik. 2020-yilning iyun oylarida ishchilarim menga Madaniy meros degan tashkilotdan odam kelgani haqida aytdi. Ularning aytishicha, bizning 2 gektar yerimiz Madaniy merosga tegishli ekan. Oradan 1 yarim 5 oy o‘tgach, Parkent tuman ichki ishlar bo‘limiga chaqirildik. Ularga hujjatlarning hammasini taqdim qildik. Shundan so‘ng oradan uch oylar o‘tdi. Bir kun kelishdi, biz yo‘q edik. Traktor ishlab chiqib ketgan payt ular maydonni aylanibdi-da, ko‘zaning sinig‘ini ko‘rishibdi. Keyin bizni chaqirishdi. Kelsam, 5-6 kishi turgan ekan. Biri Korrupsiyaga qarshi kurashish agentligining boshlig‘iman, dedi. Men “Bu yerga korrupsiyaning nima aloqasi bor”, dedim. Biri departamentdan, biri Madaniy merosdan ekan. Ulardan hujjatini so‘raganimda hech qaysi biri hujjatini taqdim etmadi. “Mashinada bor, ko‘rsatamiz”, deyishdi.
Madaniy meros agentligi xodimiga: “Mening qarorim (hujjat) bor, senda bu borada qaror (hujjat) bormi?”, dedim. U “Kultepa”ning Moddiy madaniy merosning ko‘chmas mulk obyektlari milliy ro‘yxatiga kiritilganini aytdi. Bu yerda “Kultepa” emas, bu yerda “Istiqlol” MFY, “Kultepa” pastroqda. Bir oycha avval viloyat prokuraturasidan oldimga kelishdi, ular ham o‘rgandi, hali xulosaga kelinmadi”.
Bugungi bo‘layotgan voqealar aqlga sig‘maydi. Madaniy meros xodimiga kimdir pul taklif qilganmi shu yerni olib ber, deb? Nima uchun 6,5 gektar meros emas-da, 2 gektari meros, 4,5 gektari tepa emas. Yozilishicha, 2018-yili yutib olgan, 2019-yilda Madaniy merosga berilgan deb. Qanday qilib? Madaniy meros birovning uyiga kelib olib qo‘yolmaydi-ku. Bo‘layotgan narsalar mantiqqa to‘g‘ri kelmayapti. Men Madaniy meros xodimining o‘ziga ham savol berdim. Senga birortasi pul bergan bo‘lsa ayt, lekin hamma tashkilotlarni ovora qilma, dedim”.
Ular “Bu yerda qabr bor”, deyishdi. Qabr 1 mlrd 800 million yillik deyishdi. “Mening yerim yerning qatlami, qabr pastroqda bo‘lishi mumkin”, dedim. Mayli, 2 gektarni Madaniy meros mendan olib qo‘yar, 4 gektar menda qoladi. Nima bu yerga haykal o‘rnatadimi? Bu yerda Madaniy meros orqali kimningdir manfaati yotibdi. Agar 6,5 gektarning hammasini talab qilganda boshqa gap edi. Lekin unday bo‘lmayapti. Bitta tepalikdagi 6,5 gektardan 2 gektari meniki, qolgani “Asia keramiks”niki. Ular g‘isht ishlab chiqarishadi: 5 gektarli g‘isht zavodi, turklarniki, hozirda ish faoliyati to‘xtab turibdi”, — deya holatni izohladi tadbirkor.
Antikorrupsiya agentligi bayonotida arxeologiya yodgorligi deyilayotgan yer maydoni hukumatning 2019-yil 4-oktabrdagi qarori asosida Moddiy madaniy merosning ko‘chmas mulk obyektlari milliy ro‘yxatiga kiritilgani keltirilgan. Ammo yer chindan ham bir yil avval (2018-yilda) tadbirkorga sotib bo‘lingan.
Shahobiddin Ummatillayev so‘zi davomida mas’ullar hududdan topilgan ko‘za bo‘yicha hech qanday tushuntirish bermagani, g‘isht zavodini qurish va ishga tushirish uchun anchagina mablag‘ sarflaganini aytdi.
“Bu yerga 3 mlrd so‘mga yaqin pulim ketdi. Texnikalar sotib olindi. Agar auksion vaqtida bu yer Madaniy merosniki ekani aytilganda olmasdim. Agar Madaniy meros o‘sha vaqtda harakat qilganda auksionga chiqmas edi. Bizga shu kungacha bu yer Madaniy merosligi haqida rasmiy qog‘oz bermagan. Faqat gapda. 1-2 yil avval kelganda biz pul ham tikmasdik, qaytarib berardik. Hozir 6,5 gektardan 2 gektari ularniki, qolgani esa unday emas ekan. Nima uchun bir hovlini ikkiga bo‘lib qo‘yishyapti?
Bu yerni ko‘rib turgan qaysi inson ayta oladi, nimasi madaniy meros bu yerning? Hamma joydan qabr chiqishi mumkin. 100 yil avval kimdir o‘lib ketgandir. Qabr chiqdi, degani Madaniy merosga kiradi, degani emas-ku. Avval faktlari bilan isbotlashsin, tuman hokimi qarorini olib kelishsin. Madaniy meros olishidan avval mening avvalgi qarorimni bekor qilib berishi kerak. Sizning uyingizga kelib, “Bu yer Madaniy merosniki, bu yerni bo‘shat”, deyishsa. Bittasi kelib “Men tezroq kadastr qilishim kerak” deydi. “Bu senga xolangni uyimi kadastr qilasan”, dedim. Bugungi kunda chiqayotgan xabarlar umuman o‘rinsiz”, — dedi u.
Toshkent viloyati Madaniy meros boshqarmasi matbuot kotibi Bahodir Ashurov hududda o‘tkazilgan xatlov ishlari bo‘yicha ma’lumot berdi. Uning ta’kidlashicha, o‘rganishlar jarayonida yer arxeologiya yodgorligiga qarashli ekani aniqlangan.
“Toshkent viloyati Madaniy meros boshqarmasi tomonidan 2020-2021-yillarda hududlarda xatlov olib borish jarayonida Parkent tumanidagi “Kultepa” arxeologiya yodgorligiga qarashli yerda xom g‘isht ishlab chiqarilayotgani ma’lum bo‘lgan. Holat yuzasidan mutaxassislar ishtirokida dalolatnoma rasmiylashtirilib, tadbirkorlik subyekti mas’ullariga xom g‘isht chiqarishni to‘xtatish bo‘yicha ogohlantirish xati berilgan. Mazkur arxeologiya yodgorligi I-IV asrlarga taalluqli bo‘lgan qadimiy joy ekani mutaxassislar tomonidan e’tirof etiladi. 2021-yil 26-aprelda holat yuzasidan Toshkent viloyati prokuraturasi, Madaniy meros departamenti hamda viloyat hokimligiga hujjatlar taqdim etilgan. Viloyat prokuraturasi tomonidan dastlabki tergov harakatlari olib borilgan.
Xatlov jarayonida tadbirkorlarga ogohlantirish berilishiga qaramasdan, u yerda g‘isht ishlab chiqarish davom ettirilgan. Buning natijasida ushbu tepalikka ancha zarar yetkazilgan. Ilmiy kengash arxeologik yodgorlik hududida ko‘chmanchi chorvador ajdodlarimizga tegishli qabriston mavjudligi to‘g‘risida xulosa bergan”, — dedi boshqarma vakili.
“Daryo” muxbiri madaniy meros obyekti ekani aytilayotgan yer hududi savdosi bo‘yicha izoh olish uchun Parkent tuman hokimligida bo‘ldi. Hokimlik bosh mutaxassisi Abdurahim Qurbonovning ma’lum qilishicha, mazkur yer maydoni madaniy meros obyekti ekani bo‘yicha o‘rganishlar 2021-yilga kelib o‘tkazilgan.
“Parkent tumani “Istiqbol” MFY hududida joylashgan 2 gektar yer maydoni Vazirlar Mahkamasining 2018-yil 30-iyundagi 493-sonli qarori talablari asosida E-ijro auksion orqali realizatsiya qilishga chiqarilgan va tadbirkorga berilgan. 2021-yilda bu yer maydoni madaniy meros obyekti ekanligi amaldagi hokimimiz tomonidan maxsus ishchi guruh tuzilib, Madaniy meros agentligi xodimlari bilan birgalikda o‘rganib chiqildi. Hozirda holatni to‘liq o‘rganish, kelgusida shu kabi holatlarning oldini olish maqsadida chora-tadbirlar ko‘rilmoqda. Yer auksionga chiqarilgani bo‘yicha to‘plangan materiallar prokuratura organlari tomonidan o‘rganilyapti. Ishchi guruh xulosalari jamoatchilikka ma’lum qilinadi”, — dedi hokimlik vakili.
Aksilkorrupsiya agentligi bayonotida shuningdek, 2021-yil dekabrda Toshkent viloyat prokuraturasi tomonidan “U.M.P.” MCHJ mansabdor shaxslari va boshqalarga nisbatan Jinoyat kodeksining 132-moddasi (moddiy madaniy meros obyektlarini nobud qilish, buzish yoki ularga shikast yetkazish) 2-qismi, 205-moddasi (hokimiyat yoki mansab vakolatini suiiste’mol qilish) 2-qismi “a” bandi va 207-moddasi (mansabga sovuqqonlik bilan qarash) 1-qismi bilan jinoyat ishi qo‘zg‘atilib, tergov harakatlari o‘tkazib kelinayotgani ma’lum qilingan.
Izoh (0)