10-yanvar kuni Kollektiv xavfsizlik shartnomasi tashkilotiga a’zo davlatlar rahbarlarining Qozog‘istondagi tartibsizliklarga bag‘ishlangan onlayn yig‘ilishi bo‘lib o‘tdi.
Foto: “RIA Novosti”
Yig‘ilishda, jumladan, Qozog‘iston prezidenti Qosim-Jo‘mart To‘qayev so‘zga chiqdi. Uning ta’kidlashicha, mamlakat so‘nggi kunlarda boshidan kechirgan inqiroz butun mustaqillikning 30 yillik tarixidagi eng og‘ir inqirozga aylandi.
“Darhaqiqat, bu bizning davlatimizga qarshi turli usullar bilan boshlangan haqiqiy terrorchilik urushi edi. Bu bizdan misli ko‘rilmagan choralarni talab qildi. Qozog‘iston kuch tuzilmalari vaziyatni o‘z nazoratiga olgan holda qisqa vaqt ichida safarbar bo‘lib, hujumchilarni qaytarishga muvaffaq bo‘ldi. Afsuski, bu juda qimmatga tushdi — xavfsizlik kuchlari va tinch aholi o‘rtasida yo‘qotishlar bo‘ldi”, — dedi u.
Rossiya prezidenti Vladimir Putin Qozog‘istondagi voqealar boshqa mamlakatlarda ham takrorlanishi mumkinligidan ogohlantirdi.
“O‘z uyimizda bunday vaziyatning qo‘zg‘alishiga, rangli inqilob deb ataladigan ssenariylarining amalga oshirilishiga yo‘l qo‘ymaymiz”, — dedi u.
Putinning aytishicha, Qozog‘istonda davlatchilikka tahdid yonilg‘i narxi oshishi sababli boshlangan norozilik namoyishlari tufayli emas, balki “vaziyatdan buzg‘unchi kuchlarning foydalanishi” ortidan yuzaga kelgan.
“Tushunishimizcha, Qozog‘iston davlatchiligi uchun yuzaga kelgan tahdid yonilg‘i narxi bo‘yicha kutilmaganda boshlangan norozilik namoyishlarining emas, balki buzg‘unchi ichki va tashqi kuchlarning vaziyatdan foydalangani natijasdir. Gaz bozoridagi vaziyatni targ‘ib qilganlar bir maqsadli bir xalq, qo‘liga qurol olib, davlatga hujum qilganlar esa butunlay boshqa odamlar bo‘lgan. Shu bilan birga, Maydan (2014-yil Ukraina poytaxti Kiyevda bo‘lgan namoyishlar nazarda tutilmoqda – tah.) usuliga xos norozilik namoyishlarida odamlarni kuch axboroti bilan qo‘llab-quvvatlash elementlari faol ishlatilgan. Uyushgan va boshqarilayotgan jangarilar guruhlari, jumladan, chet eldagi terrorchilik lagerlarda shug‘ullantirilgan”, — dedi Rossiya rahbari.
Putin, shuningdek, Qozog‘istonga KXShT tinchlikparvar kuchlarining kiritilishi to‘g‘risida gapirdi. Uning so‘zlariga ko‘ra, KXShT kuchlari qancha zarur bo‘lsa, shuncha vaqt Qozog‘istonda qoladi.
“O‘z vazifalarini bajarib bo‘lgach, barcha kontingent, shubhasiz, Qozog‘iston hududidan olib chiqiladi. Biz ushbu kontingentni qisqa vaqt ichida to‘liq joylashtirishga muvaffaq bo‘ldik. Birgalikdagi harakatlarimizni o‘z vaqtida qilingan va mutlaqo qonuniy deb bilamiz”, — dedi Putin.
Yig‘ilishda so‘zga chiqqan Belarus prezidenti Aleksandr Lukashenko o‘z nutqida O‘zbekistonni tilga oldi.
“Qozog‘istondagi vaziyatdan, avvalo, O‘zbekiston hushyor bo‘lishi kerak, aks holda, bizdagi ma’lumotlarga ko‘ra, to‘polon tashkilotchilarining nigohi, jumladan, O‘zbekistonga qaratilgan”, — dedi Belarus rahbari.
Qozog‘istondagi vaziyat 2-yanvar kuni Janao‘zen shahrida (Mang‘istov viloyatidagi shahar) suyultirilgan gaz narxining ikki baravar oshishiga qarshi mitinglar boshlanganidan so‘ng keskinlashdi. Chiqishlar iqtisodiy va siyosiy talablar bilan butun mamlakat bo‘ylab ommaviy norozilik namoyishlariga aylanib ketdi. 4 va 5-yanvar kunlari Olmaotada namoyishchilarning xavfsizlik xodimlari bilan to‘qnashuvi kuzatildi. Qozog‘iston prezidenti Qosim-Jo‘mart To‘qayev mamlakatdagi ommaviy tartibsizliklar paytida halok bo‘lganlar va jarohatlanganlar borligini aytgan.
6-yanvarda Kollektiv Xavfsizlik Shartnomasi Tashkiloti (KXShT) tinchlikparvar kuchlari Qozog‘istonga jo‘natdi. 7-yanvarda To‘qayev Qozog‘istonda konstitutsiyaviy tartib tiklanganini e’lon qildi va mamlakat bo‘ylab terrorchilik xavfining yuqori darajasi joriy etildi.
