Qarzlar hajmining tez sur’atda o‘sishi O‘zbekiston iqtisodiyotiga xavf tug‘dirishi aytildi
2017-yil sentabr oyida valyuta liberallashganidan buyon O‘zbekiston iqtisodiyoti va siyosatida jiddiy o‘zgarishlar yuz berdi, deyiladi Fitch agentligi hisobotida.
“Valyuta kursining moslashuvchanligi iqtisodiyot uchun foydali, lekin u chet el valyutasidagi kreditlar ortishi natijasidagi bir qator xavflarni ham keltirib chiqaradi”, — deyiladi hisobotda.
Hukumat korxonalarning davlat puliga qaramligini kamaytirishga harakat qilmoqda, biroq turli sohalarda rivojlanish darajasi turlicha. Bozor asosida moliyalashtirishga muvaffaqiyatli o‘tayotgan banklarning ahvoli boshqalarga nisbatan yaxshi.
Davlat qarzdorligi pastligi islohotlarga ijobiy ta’sir ko‘rsatdi, lekin qarz hajmining tez o‘sishi, agar davom etsa, xavf tug‘diradi.
Fitch tahlilchilarining fikriga ko‘ra, elektr energiyasi ishlab chiqarish va iqtisodiyotning boshqa muhim tarmoqlariga investitsiya hajmini oshirish boshqa sohalarning rivojlanishiga sabab bo‘ladi.
Biroq o‘sish sur’atining yuqoriligi ham, agar u kreditlar hisobiga kechayotgan bo‘lsa, xavf keltirib chiqarishi mumkin, — deyiladi hisobotda.
Aktivlar sifatining yomonlashuvi hamda banklarning ko‘proq tashqi moliyalashtirish manbalariga bog‘liqligi misol tariqasida keltiriladi.
Tartibga solish muhiti bozor mexanizmlari rolini oshirish tomon rivojlanmoqda, biroq Fitch ma’lumotlariga ko‘ra, tezlik va muddat ijtimoiy hamda siyosiy idrokka bog‘liq.
O‘zbekistonning qarzi qancha
Umumiy tashqi qarz 2021-yil to‘qqiz oy davomida 37,6 mlrd dollarni tashkil qilgan.
Tashqi qarz davlat tomonidan olingan va xususiy qarzlarni o‘z ichiga oladi. Birinchisi 22,9 mlrd dollarni tashkil qiladi va yil boshidan beri 11 foizga o‘sdi, ikkinchisi esa 14,7 mlrd dollarni tashkil qilib, yil boshidan beri 18 foizga o‘sgan.
Davlat qarzi asosan hududlar va iqtisodiyot tarmoqlarini rivojlantirish dasturlarini moliyalashtirish uchun ajratilayotgan tashqi kreditlar hisobiga oshib bormoqda.
Xususiy qarzlar, asosan, banklar va boshqa tarmoqlardan olingan qo‘shimcha kreditlar va qarzlar hisobiga o‘sib bormoqda.
2022-yilda yangi tashqi qarzlar 4,5 mlrd dollar bilan cheklanadi. Bunga O‘zbekiston nomidan yoki O‘zbekiston hukumati davlat kafolati ostida jalb qilingan kreditlar kiradi.
Davlat budjeti taqchilligini qoplashga 2,5 mlrd dollar, investitsiya loyihalarini moliyalashtirish uchun esa ikki mlrd dollar mablag‘ jalb qilinadi.
