• Profilga Kirish
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12768.26
    • RUB162.63
    • EUR14400.04
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +29°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Maslahatlar

    O‘quvchilar salomatligini asrash uchun ota-onalar amalga oshirishi kerak bo‘lgan vazifalar

    Ma’lum bo‘lishicha, bitiruvchilarning atigi 3 foizi maktabni to‘liq sog‘lom bitiradi, o‘rta maktab o‘quvchilarining 70 foizigacha surunkali kasalliklardan aziyat chekadi. Buning oldini olish uchun ota-onalar bolaning sog‘lig‘ini maktabning birinchi kunlaridanoq diqqat bilan kuzatib borishlari kerak.

    Foto: Pinterest

    Foto: Pinterest

    Bolani nima bilan va qanday ovqatlantirish kerak?

    Har bir o‘quvchi intensiv o‘sadi, metabolizmda murakkab o‘zgarishlar ro‘y beradi, markaziy asab tizimiga yuk ortadi. Boshqa tomondan, bolalikda o‘rnatilgan ovqatlanish odatlari bolaga butun hayoti davomida hamroh bo‘ladi. Bu shuni anglatadiki, ota-onalar bolalarini to‘g‘ri ovqatlanishga o‘rgatish uchun hamma narsani qilishlari kerak.

    Buning uchun muntazam ovqatlanish lozim. Bola uchun eng yaxshi variant kuniga to‘rt mahal ovqatlanishdir. Oshqozon sekretsiyasi bilan miyaning oziq-ovqat markazlari o‘rtasida o‘zaro ta’sir mavjud. Va eng muhimi, bu yondashuv oxirgi paytlarda maktab o‘quvchilari orasida tez-tez uchraydigan gastrit va oshqozon yarasining oldini oladi.

    Nonushta. Bolaga sut va don mahsulotlari, sariyog‘, pishloq, tuxum va mevalar tavsiya etiladi.

    Tushlik. 3-4 soatlik o‘qishdan so‘ng o‘quvchining ko‘rsatkichlari pasaya boshlaydi, shuning uchun u sarflangan energiyani qoplashi kerak. Bu vaqtda bola yog‘siz go‘sht yoki pishloq bo‘lagi, qatiq, yangi meva iste’mol qilishi mumkin.

    Kechki ovqat oshqozon-ichak traktini zo‘riqtirmaslik uchun oson hazm bo‘ladigan taom tanovul qilish kerak. Buning uchun baliq, sut mahsulotlari, omlet, sabzavotli makaron yaxshi variant. Shuningdek, yotishdan 2 soat oldin ovqatlanmaslik tavsiya etiladi.

    Kaloriya iste’molini kuzatib boring. 7-11 yoshli bolalarga kuniga 2300 kkal, 11-14 yoshda 2500 kkal kerak. 14-18 yoshli o‘smirlarga bo‘lgan ehtiyoj 3000 kkalgacha oshadi. Ixtisoslashgan maktablarda o‘qiydigan bolalarga 10 foiz ko‘proq kaloriya kerak.

    Oqsil, yog‘ va uglevodlar. Bolaning eng yaxshi assimilyatsiyasi sut va baliq oqsilidir. Yog‘siz kurka, quyon, mol go‘shti tavsiya etiladi. Shuningdek, murakkab uglevodlar haqida unutmaslik kerak. Ular donli non, don, quritilgan meva va asalda uchraydi.

    Bolaning ratsionidan chiqarib tashlash kerak bo‘lgan mahsulotlar: qaymoq, chips, bodroq, karamel, konserva va xom dudlangan go‘sht, saqich, sousli pishirilgan mahsulotlar.

    Bolalarga stressni yengishni o‘rgatmaslik lozim. Statistikasiga ko‘ra, kattalarning ko‘prog‘i stressli vaziyatlarda ovqat yeyishini tan oladi. Bolalarga: “Ovqatlaning, hammasi o‘tib ketadi!” — deb aytish kerak emas. Agar bola xafa bo‘lsa yoki xavotirlansa, shirinlik taklif qilmasdan, stress sababini bartaraf etishga yordam berish kerak.

    Diyeta. Agar o‘quvchi stressni kuchaytirsa, diyetani diqqat bilan kuzatib borish kerak. Unga yangi siqilgan meva va sabzavot sharbatlarini, mevalarni taklif qilish lozim. Ularning tarkibidagi fruktoza miya faoliyatini rag‘batlantiradi. Agar o‘quvchi xavotirlanib, yaxshi uxlamasa, o‘simlik choyini ichishi mumkin.

    A vitamini baliq, dengiz mahsulotlari, o‘rik va jigarda uchraydi. Bu teri va shilliq pardalarning normal holatini ta’minlaydi, ko‘rish va umuman tananing holatini yaxshilaydi.

    B1 vitamini guruch, sabzavot, parrandada topiladi. Bu asab tizimi, xotirani mustahkamlaydi va ovqat hazm qilishini yaxshilaydi.

    B2 vitamini sut, tuxum, brokkolida uchraydi. U sochlarni, tirnoqlarni mustahkamlaydi, asab holatini yaxshilaydi.

    Vitamin PP kepakli non, baliq, yong‘oq, sabzavot, go‘sht, quritilgan qo‘ziqorinlarda qon aylanishi va xolesterin miqdorini tartibga soladi.

    Vitamin B6 tuxum sarig‘i va loviyada mavjud. Asab tizimi, jigar va gemopoez funksiyalariga foydali ta’sir ko‘rsatadi.

    B12 vitamini go‘sht, pishloq, dengiz mahsulotlarida uchraydi.

    Folik kislota karam, ismaloq va yashil no‘xat tarkibida o‘sish va salomatlik uchun zarurdir.

    Biotin tuxum sarig‘i, pomidor, jigarrang guruch, soya va  loviyalarida mavjud. Bu teri, soch va tirnoqlarning holatiga ta’sir qiladi va qondagi qand miqdorini tartibga soladi.

    C vitamini shirin garmdori, qora smorodina va sitruslarda bo‘lib, immun tizimi, biriktiruvchi to‘qima, suyaklar uchun foydalidir va yaralarni davolashga yordam beradi.

    D vitamini baliq jigari, ikra, tuxumda uchraydi. Suyak va tishlarni mustahkamlaydi.

    E vitamini yong‘oq va o‘simlik yog‘larida uchraydi. Hujayralarni erkin radikallardan himoya qiladi, jinsiy va endokrin bezlarning ishiga ta’sir qiladi.

    Maktabdagi stressni qanday kamaytirish mumkin?

    Nevroz maktab o‘quvchilarining eng keng tarqalgan kasalliklari orasida birinchi o‘rinlardan birini egallaydi. Ota-onalar uchun eng muhim qoida — o‘qish va dam olish uchun vaqt ajratish.

    Bundan tashqari, yurishga biroz vaqt ajratish lozim. Ideal holda, bola har kuni kamida 2 soat ochiq havoda bo‘lishi kerak. Agar maktab o‘quvchisi juda band bo‘lsa, uni yotishdan yarim soat oldin ko‘chaga olib chiqishga harakat qilish kerak.

    Jismoniy faollikni rag‘batlantirish. O‘quvchining harakatlanishi juda muhim, chunki dars vaqtida va uy vazifasini bajarayotganda u o‘tirishga to‘g‘ri keladi. Agar bola haftasiga 2-3 marta sport bo‘limiga tashrif buyursa va dam olish kunlari velosiped haydasa yoki ota-onasi bilan sayohatga chiqsa, yaxshi natijaga erishadi.

    Suv muolajalari olib borish. Masalan, salqin vannalar stressdan xalos bo‘lishga yordam beradi: qo‘llarni 30-40 soniya davomida suv havzasida tirsakkacha cho‘mish kerak. Kechasi esa iliq tasalli beruvchi hammom charchoqni ketkazadi va uyquni yaxshilaydi.

    O‘quvchi necha soat uxlashi kerak?

    • 7-9 yosh 10,5—11 soat
    • 10-11 yosh 10 soat
    • 12-15 yosh 9 soat
    • 15-17 yoshda 7 dan 8,5 soatgacha
    Bolada uxlash zarurati nafaqat yoshga, balki asab tizimining xususiyatlariga ham bog‘liq. O‘quvchining 22:00 dan 22:30 gacha uxlab qolishi juda muhim. Ko‘pincha kasal va zaiflashgan bolalar kun davomida 40—60 daqiqa qo‘shimcha uxlashlari mumkin. Agar bola belgilangan soatlarda uxlasa, uni 15 daqiqaga kechroq uyg‘otish kerak. Shveysariyalik olimlar tomonidan o‘tkazilgan tadqiqot shuni ko‘rsatdiki, uyqu davomiyligi atigi chorak soatga oshgani sayin maktab o‘quvchilari faollashadi.

    Ko‘zlarni qanday himoya qilish kerak?

    Ota-onalar bolasini maktabga erta tayyorlay boshlaydi, unga o‘qishni va kompyuterda ishlashni o‘rgatadi va bu ko‘zlar uchun ortiqcha yuk bo‘ladi.

    Gadjetlarni cheklash. Kamdan-kam ota-onalar farzandining kuniga tavsiya etilgan 20 daqiqagina gadjetlar bilan o‘tkazishini maqtanishi mumkin. Agar farzandlar chegaradan oshib ketgan bo‘lsa, kompyuterda ishlash uchun maxsus ko‘zoynak sotib olish kerak.

    Ko‘zlarni dam olish uchun darslar orasida tanaffus qilinadi. Ratsionga vitamin va antioksidantlarga boy taomlar kiritiladi: yong‘oq, ko‘k, o‘simlik moylari, mevalar. Oftalmologga muntazam tashrif buyurishni unutmaslik lozim. Yiliga kamida bir marta ko‘rish qobiliyatini tekshirish kerak.

    Bolaning umumiy sog‘lig‘ini kuzatib borish lozim. Kasallangan tishlar, adenoidlar va bodomsimon bezlar, shuningdek, tez-tez uchraydigan o‘tkir respirator virusli infeksiyalar barchasi immunitetni zaiflashtiradi.

    Sog‘lom holatni qanday saqlash kerak?

    Ko‘pincha, umurtqa pog‘onasi bilan bog‘liq muammolar bolalarda o‘sish davrida boshlanadi. Birinchisi, 6-7 yoshda, ikkinchisi o‘tish davrida sodir bo‘ladi. Skoliozning sababi mushaklarning zaif rivojlanishi va noto‘g‘ri holatda o‘tirish odati bo‘lishi mumkin.

    Vaqti-vaqti bilan kalsiy miqdorini tekshirib turish lozim. Agar kalsiy yetishmasa, shifokor suyak va vitaminlarni mustahkamlovchi dorilarni buyuradi. Shuningdek, kalsiyga boy ovqatlar iste’mol qilish tavsiya etiladi.

    Bolaning xonasini to‘g‘ri jihozlang. Stol va stul balandlikka mos bo‘lishi kerak: o‘quvchi stulda o‘tirganda, son va pastki oyoq orasidagi burchak to‘g‘ri bo‘lishi lozim.

    Xona yorug‘ligiga e’tibor bering. Yorug‘likning kamligi o‘quvchini daftar tomon iloji boricha engashishga majbur qiladi.

    Divan sotib olmang. Bola uchun qattiq ortopedik matras va tekis yostiqda uxlash juda foydali.

    Umurtqa pog‘onasini zo‘riqtirmang. Juda og‘ir sumka yoki og‘ir sport mashg‘ulotlari bunga sabab bo‘lishi mumkin.

    Kasallikdan qanday himoya qilish kerak?

    Odatda sovuq havoda bolalar kasal bo‘la boshlaydi. Sabablar orasida haroratning keskin o‘zgarishi, maktabda yuqori yuklanish, immunitetning pasayishi kuzatiladi. Ko‘rinib turibdiki, infeksiyalardan himoya qilishning deyarli imkoni yo‘q. Ushbu mavsumda barcha bolalarning kasallanishi tabiiy holat.

    Maktabda viruslarning tarqalishiga qarshi kurashish kerak. Shuni unutmaslik kerakki, o‘quvchilar salomatligi uchun nafaqat ota-onalar, balki maktab ma’muriyati ham mas’uldir. Agar bola shamollasa, sinfda bolalar ko‘p bo‘lsa, o‘qituvchi bilan jiddiy suhbatlashish lozim.

    Gigiyenaga rioya qilish lozim. Bolaga toza qo‘llar qanchalik muhimligini tushuntirish lozim. Oz sonli maktab o‘quvchilari ovqatdan oldin qo‘llarini yuvish uchun yuguradi, ushbu oddiy qoida infeksiya ehtimolini kamaytiradi. Odamlarda burun oqishi virusni taxminan qo‘lni burun yoki ko‘zga tekkizish orqali tanaga olib kirgani sababli yuqtiradi. Bunda hattoki kasal odamga yaqinlashishning hojati bo‘lmaydi. Viruslar silliq yuzada 3 soat davomida yashovchan bo‘lib qoladi va ular nam mato ustida ikki kungacha yashay oladi.

    Burun oqishining oldini olish uchun oddiy vositadan foydalanish mumkin. Sarimsoq yoki piyozning tozalanganini xonada qoldirish tavsiya etiladi: undagi fitontsidlar, antibiotik ta’siriga ega bo‘lgan uchuvchi moddalar havoga chiqariladi. Shuningdek, xonalarni tez-tez ventilyatsiya qilish va nam tozalashni amalga oshirish lozim.

    Mavzuga doir:

    • Bolalarni erta uxlatishning salomatlikka qanday ta’siri bor?
    • Farzandingizning bilim va tarbiya olishida televizor, planshet va telefondan oqilona foydalanish yo‘llari
    • Kichik bolalarning katta muammolari: birinchi sinf o‘quvchisining maktabga moslashishiga qanday yordam berish mumkin?

    15.09.2021, 21:58   Izoh (0)   39427
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    Kam ovqatlanib tez to‘yish bo‘yicha 7 tavsiya

    14.09.2021, 18:58

    Mutaxassis tavsiya qiladi: stressdan xalos bo‘lishga yordam beradigan mashqlar

    14.09.2021, 07:52

    Stressni bir zumda bartaraf qiluvchi ofisda bajarish mumkin bo‘lgan 5 mashq

    13.09.2021, 19:58

    Olib o‘tirgandan naf yo‘q: Mazkur kuzda voz kechish tavsiya qilinadigan 14 buyum

    12.09.2021, 16:56

    Hech qachon uzr so‘ramaslik va aytilgan so‘zga e’tiborli bo‘lish: XIX asrda Yevropa xonimlari qanday tarbiyalangan?

    11.09.2021, 16:56

    Buyuk yapon rejissori Miyazaki multfilmlari yordamida hal qilish mumkin bo‘lgan bolalardagi muammolar

    11.09.2021, 10:53
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    ANORBANK va BS/2 O‘zbekistonda banklarda o‘z-o‘ziga xizmat ko‘rsatish tarmog‘ini kengaytirmoqda


    “Akkermann sement” xalqaro forumi: qurilish materiallari sohasidagi muammolar keng tahlil qilindi


    Chery gazga o‘tmoqda: kafolat to'liq saqlanib qolinadi, o‘rnatish esa 31 maygacha bepul! 


    Centrum Air yangi Airbus A320neo — aviaparkidagi to‘qqizinchi samolyotni qabul qilib oldi 


    Abadiy ishonchlilik va xavfsizlik: GWM sohaning yangi standartlarini joriy etmoqda


    2025-yilning 5 oyi davomida Mobiuz minglab tayanch stansiyalarini ishga tushirdi va texnik infratuzilmani zamonaviylashtirdi


    Ipoteka Bank OTP Group o‘zini o‘zi band qilganlarga yangi ipoteka dasturini ishga tushirdi: hujjatlarsiz, asabbuzarliksiz, samarali natijalar bilan


    “O‘zbekinvest” IUA aʼzosiga aylandi va Londonning global sug‘urta bozorida o‘z mavqeini mustahkamladi


    “Biznesni rivojlantirish banki” biznes uchun qulay innovatsion bank bo‘lishga intilmoqda


    InfinBANK Visa Direct orqali xalqaro pul o‘tkazmalariga qo‘yilgan limitlarni oshirdi 


    UZTELECOM 10 Gbit/s tezlikdagi uy internetini foydalanuvchilarga taqdim etdi


    Sistit — bu uyat emas!


    MKBANK xalqaro moliya bozorida: Qozog‘iston banklaridan 15 million dollar jalb qilindi


    Octobank bankomatlarni BS/2 bilan birga “aqlliroq” qiladi


    So‘zlar ahamiyatga ega: TBC Bank 8-mart tabriklarini pullarga aylantirib, ayollar tadbirkorligini qo‘llab-quvvatladi

     

    Tavsiya etamiz

    “Ikki xonali uy uchun 715 mln so‘mdan”. “Daryo”dagi maqoladan so‘ng poytaxt hokimligi uysiz qolgan aholiga xonadon sotib olish uchun mablag‘ ajratdi

    28 may, 21:15

    Budapesht fasadlari: sanʼat ko‘chada yashaydi (foto)

    27 may, 10:00

    Gestapo va KGB xizmatida bo‘lgan buxorolik “Shtirlits”

    26 may, 19:00

    Ayol ovchilardan ilg‘or samolyotlarga qadar — Ukraina rus Shahed’larini qanday ovlaydi?

    19 may, 20:10
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    O‘zbekistonda yozning ilk kunida harorat qanday bo‘ladi?

    O‘zbekiston | 31 may, 13:25

    Jeki Chan, Demi Mur va boshqa jahon yulduzlarining asl ismlarini bilasizmi?

    Layfstayl | 31 may, 12:30

    “Xohlaganimni gapiraman” deya ichki ishlar xodimini haqoratlagan ayol uzr so‘radi (video)

    O‘zbekiston | 31 may, 11:55

    Yaqinlarining qistovi bilan mashhur rollarga rozi bo‘lgan Gollivud aktyorlari

    Kino | 31 may, 11:40

    Qizil kitobga kiritilgan 15 ta ilonni O‘zbekistondan olib ketayotgan fuqaro qo‘lga tushdi

    O‘zbekiston | 31 may, 11:20

    Tramp Putin va Zelenskiyni juda qaysar deb atadi

    Dunyo | 31 may, 10:50
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.