• Profilga Kirish
  • 1751972643_633.png 1751972643_245.png 1751959824_218.svg 1751959824_520.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12413.79
    • RUB154.86
    • EUR14468.27
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +37°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Dunyo

    Uch hukmdordan ustun kelgan Napoleon Bonapart. Buyuk fransuz imperatorining faoliyatidagi so‘nggi yirik g‘alabasi — Drezden jangi

    1813-yilning 26-avgust kuni hozirgi Germaniya davlati hududida joylashgan Drezden shahrida Napoleon I Bonapart boshliq fransuz qo‘shini va Rossiya, Prussiya, Avstriya, Shvetsiya birlashgan kuchlari o‘rtasida jang bo‘lib o‘tadi. “Daryo” buyuk fransuz imperatorining so‘nggi yirik g‘alabasi haqida hikoya qiladi.

    To‘qnashuvdan oldingi vaziyat qanday edi?

    1812-yilgi muvaffaqiyatsiz Rus yurishidan so‘ng Napoleon Bonapartning buyuk armiyasi Buyuk chekinishni amalga oshiradi. Fransuzlarni ta’qib qilgan ruslar Prussiya qo‘shinlari bilan birlashib, Napoleon armiyasini Germaniya yerlarida ham bir necha kichik janglarda mag‘lub etadi. Ammo keyinroq Lyutsen va Bautsen janglarida birlashgan kuchlar fransuzlardan mag‘lub bo‘ladi. Tez orada Rossiya va Prussiya o‘rtasidagi Oltinchi koalitsiya ittifoqiga Avstriya va Shvetsiya ham qo‘shiladi. Bu Napoleonning harbiy-siyosiy ahvolini og‘irlashtiradi.

    Yangi qo‘shini bilan Erfurtdan yo‘lga chiqqan Napoleon Germaniya janubi tomon yurib, Saksoniya poytaxti Drezden shahrini egallaydi. Ushbu shahar strategik muhim nuqta bo‘lib, fransuz imperatori shaharda ulkan zaxiralarni to‘playdi.

    Ittifoqchilarning Traxenberg shahridagi yig‘ilishida umumiy kuchlarni uchga bo‘lishga qaror qilinadi hamda qo‘shin Bohemiya (asosiy armiya, ikki yuz mingdan ko‘proq qo‘shin), Sileziya (yuz minglik qo‘shin) va Shimoliy (bir yuz o‘ttiz minglik qo‘shin) armiyalariga bo‘linadi. Bu uch armiya Napoleon armiyasini uch tomondan: sharq, janub va shimoldan yarim doira shaklida siquvga olishi kerak edi.

    Drezden jangi

    Drezden jangi
    Foto: Google Images

    Dastlab Napoleon koalitsiyaning asosiy qo‘shini Sileziya armiyasi deb o‘ylaydi va Gebxard Leberext Blyuxer boshliq Sileziya qo‘shini tomon yurish boshlaydi. Ammo u keyinroq avstriyaliklar va ruslardan iborat Bohemiya armiyasi Drezden shahriga yurish boshlaganidan xabar topadi va uch kun ichida yuz milga (qariyb 161 kilometr) yaqin masofani bosib o‘tib, shaharga ittifoqchilar asosiy hujumni boshlamasdan yetib keladi.

    Jangning boshlanishi

    Jang 26-avgust kuni ertalab boshlanadi. Bohemiya armiyasi bosh qo‘mondoni hisoblanuvchi avstriyalik feldmarshal Shvartsenberg qo‘shinni shahar darvozasi oldida keng chiziq bo‘ylab joylashtiradi. Feldmarshal shaharni Napoleon va uning eski gvardiyasi yetib kelishidan oldinroq qo‘lga kiritmoqchi edi.

    Drezdendagi fransuz garnizoniga marshal Guvion Sent-Sir boshchilik qilayotgandi. Napoleon boshliq kuchlar yetib kelgunga qadar mudofaani ushlash maqsadida Sent-Sir qal’adan tashqarida ham mudofaa chizig‘ini tashkil qiladi.

    Erta tongdan hujumga o‘tgan avstriyaliklar muvaffaqiyatli harakat qilib, tashqi pozitsiyadagi fransuzlarni ortga chekinishga majbur qiladi. Tushga kelib ittifoqchilar shaharga kirish uchun qulay imkoniyatga ega bo‘ladi, biroq ular so‘nggi hujumga tayyorgarlik ko‘rish va hali yetib kelmagan artilleriya qurollarini kutish maqsadida hujumni to‘xtatadi. Ammo ittifoqchilar hujumning birinchi qismini tugatganidan keyin Drezdenga fransuz Katta armiyasining ilk bo‘linmalari kirib kelgani, birozdan so‘ng esa Napoleonning o‘zi ham shaharga yetib kelgani ma’lum bo‘ladi.

    Kuchlar muvozanatining o‘zgarishi ortidan feldmarshal Shvartsenberg keyingi harakatlar haqida qaror qabul qilish uchun harbiy kengash chaqiradi. Kengashda Butunrossiya podshosi Aleksandr I, Prussiya qiroli Frederik Vilgelm III va Avstriya imperatori Fransis II qatnashadi. Monarxlar keyingi harakatlar borasida bahsga kirishadi. Ittifoqchilarning asosiy muammolaridan biri ham yagona qo‘mondonlikning yo‘qligi edi. Podsho Aleksandr I Napoleon kelgandan keyin ortiq hujumni davom ettirgandan ma’no yo‘qligini ta’kidlaydi. Harbiy bilimi bo‘lmagan imperator Fransis II hech qanday fikr bildirmaydi. Frederik III esa ittifoqchilar kuch jihatdan hali ham ustun ekani, hujumni davom ettirish kerakligini aytadi. Uch hukmdor nima qilish kerakligini aniqlab olishi uchun ancha vaqt ketadi va o‘sha kuni Bohemiya armiyasi shaharga hujumni davom ettirmaydi.

    Ammo Napoleon nima qilishni xohlayotganini yaxshi bilardi. U o‘z qo‘shinlarini shahar atrofiga joylashtiradi va yalpi qarshi hujumga o‘tadi. Hujum, taxminan, soat 17:30 da boshlanadi va fransuzlarning boy berilgan tashqi pozitsiyalarni qaytarib olishi bilan yakunlanadi.

    Drezden jangi xaritasi

    Drezden jangi xaritasi
    Foto: Byroncillo

    Tunda har ikkala tomon ham jangni davom ettirishga qaror qiladi. Koalitsiya kuchlari son jihatdan yaqqol ustunlik bilan hujum qilishni rejalashtirib, qo‘shinning asosiy qismini markazga joylashtiradi. Ittifoqchilar qanotlariga 25 mingdan askar joylashtiriladi, markazda esa 120 mingdan ko‘proq qo‘shin to‘planadi.

    Napoleon ham dushmanning ustunligiga qaramasdan hujum qilish rejasini tuzadi. Biroq Napoleonning rejasi ittifoqchilar rejasiga qarama-qarshi bo‘lib, fransuz imperatori asosiy zarbani qanotlar orqali bermoqchi edi. Napoleon o‘ng qanotga Yoahim Myurat, chap qanotga esa Mishel Ney boshchiligida 35 mingdan qo‘shin qo‘yiladi. Markazga generallar Guvion Sent-Sir va Lui Viess de Marmon rahbarligida 50 ming askar joylashtiriladi.

    Kechasi osmon bulut bilan qoplanib, yomg‘ir boshlanadi. Yomg‘ir kunbo‘yi davom etib Drezden atrofidagi daryolar sathini ko‘taradi va jang maydonini alohida qismlarga ajratadi. Mushketlar deyarli foydasiz qurolga aylanib qoladi, sababi porox va miltiqlar yomg‘irda nam tortib qolgandi.

    Buyuk imperatorning so‘nggi yirik g‘alabasi

    Har ikkala tomon hal qiluvchi hujumni 27-avgust kuni erta tongdan boshlaydi. Ittifoqchilar markazni harakatga keltiradi va son jihatdagi ustunlikdan foydalanib fransuzlarni markazdan yo‘l berishga majbur qilishmoqchi bo‘ladi. Biroq Guvion Sent-Sir boshchiligidagi fransuzlar yaxshi himoyalanib, koalitsiya qo‘shinining Drezden tomon harakatini sekinlashtiradi.

    Fransuz qo‘shinining qanotlardan hujumi esa ancha muvaffaqiyatli kechadi. Chapda marshal Mishel Ney general Pyotr Vitgenshteyn boshliq ruslarni chekinishga majbur qiladi va ittifoqchilar markazi oldinga siljigan sari ularning qanotini orqaga suradi. Bu paytda o‘ng qanotda Yoahim Myurat boshliq yaxshi intizomga ega fransuz otliq askarlari hujumga o‘tadi.

    Biroq loyli maydonda otliqlar bilan hujum qilish mumkin emasdi. Yoahim Myuratni muvaffaqiyatsizlikdan ittifoqchilarning nam tortgan mushketlari deyarli yaroqsiz holga kelgani qutqarib qoladi. Yomg‘ir natijasida sathi ko‘tarilgan daryo koalitsiya chap qanotining na madad kuchlari bilan kuchayishiga, na chekinishiga imkon beradi. Natijada 14 mingdan ortiq ittifoqchilar qo‘shini fransuzlarga taslim bo‘ladi.

    Drezden jangi

    Drezden jangi
    Foto: Wikipedia

    Hujumlar susaya boshlagach Shvartsenberg qarshi hujumga o‘tishni rejalashtiradi. Podsho Aleksandr I ham barcha zaxiralarni jangga tashlashni va qarshi hujumga o‘tishni qat’iy talab qiladi. Shvartsenberg Mishel Ney qo‘shinining oldinga siljib, markazdagi Guvion Sent-Sir kuchlaridan ajralishini kutadi. Ammo maydon o‘ta loyligi tufayli artilleriya qurollarini ko‘chirish juda qiyin edi.

    Qolaversa, general Dominik Vandam boshchiligidagi fransuz korpusi ittifoqchilar armiyasini aylanib o‘tayotgani va ortdan hujum qilishi mumkinligi haqida xabar keladi. Shvartsenberg jang boy berilganini sezadi va general Dominik Vandam qochish yo‘lini kesib tashlamasdan oldin o‘z qo‘shinini tartibli ravishda jang maydonidan olib chiqishga qaror qiladi. Shu tariqa jang tugaydi.

    Noqulay maydon va loy yerlarda harakat qilgan otlarning charchagani tufayli Napoleon koalitsiya qo‘shinini ta’qib qilmaydi. Yomon ob-havo uning sog‘ligiga ham ta’sir qiladi. Dushmanni quvish o‘rniga imperatorning o‘zi shaxsan ortga qaytadi va Shvartsenberg talafotlarsiz chekinadi.

    Drezden jangidagi g‘alaba qanday ahamiyat kasb etdi?

    Ittifoqchilarning Drezdendagi yo‘qotishlari, taxminan, 24 ming kishini tashkil etadi. Napoleon I Bonapart esa jangda 10 mingga yaqin odamini yo‘qotadi.

    Tez orada Traxenbergdagi reja bo‘yicha Sileziya armiyasi hujumga o‘tadi va Napoleon asosiy kuchlari bilan yangi dushmanga qarshi yurishga majbur bo‘ladi. Natijada yakkalanib qolgan general Dominik Vandam korpusi Drezdendan 45 kilometr janubdagi Kulm shahri yaqinida qurshab olinadi va tor-mor qilinadi. Bu mag‘lubiyat marshallar Udino va Jak Makdonald mag‘lubiyatlari bilan birga Napoleonning Drezdendagi g‘alabasi ahamiyatiga soya soladi.

    Drezdendagi g‘alaba Napoleon armiyasida g‘alabaga bo‘lgan ishonchni orttiradi. Biroq keyingi janglarda ittifoqchilar Napoleonni yengish uchun barcha imkoniyatlarni ishga soladi va unga qarshi ulkan armiya qo‘yishga muvaffaq bo‘ladi. Natijada Drezdendagi g‘alabadan so‘ng fransuz armiyasi ketma-ket mag‘lubiyatlarga uchraydi hamda Leypsigda to‘liq tor-mor etiladi.

    Drezdendagi g‘alaba buyuk imperator Napoleon I Bonapartning harbiy faoliyatidagi so‘nggi yirik g‘alabasi bo‘lib qoladi (Napoleonning oxirgi g‘alabasi esa Linyi jangidagi zafar edi).

    Muhammadqodir Sobirov tayyorladi

    26.08.2021, 12:24   Izoh (0)   55524
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    Mobiuz Andijon, Namangan va Farg‘ona viloyatlarida 5G ning yangi imkoniyatlarini ochmoqda


    Smart Business O‘zbekistonda UZCARD va Humo kartalarini qabul qilish uchun yagona yechimni taqdim etadi 


    Kelajak – bugungi qilgan harakatingiz samarasidir. O‘zingizga ishonch esa har qanday yutug‘ingizning boshlanishi 


    “Trastbank” kichik biznesni rivojlantirish uchun 1 mlrd so‘mgacha kredit taklif etadi


    Pepsi Taste Challenge 2025: Pepsi yana oldinda — O‘zbekistonda 59,28% ovozga sazovor bo‘ldi 


    Kapitalbank va Korporativ sport assotsiatsiyasi hamkorlik memorandumini imzoladi


    Accor Toshkentda Swissôtel Tashkent ochilishini nishonlamoqda, shveysariya uslubidagi hashshamatni O‘zbekiston poytaxtiga olib kelmoqda


    Universalbank o‘zini o‘zi band qilgan fuqarolar uchun yangi “Mikrokredit 300 ”ni ishga tushirdi 


    Uzbekistan Airways bilan Istanbulga foydali parvoz qiling!


    “Biznesni rivojlantirish banki” 1 trln 273 mlrd so‘mlik ipoteka krediti ajratdi


    Imzo Glass mahsulotlari Buyuk Britaniyaga eksportga yuborildi


    HAVAL O‘zbekistonda yangi modellarni namoyish etdi: HAVAL H6 Facelift va HAVAL H9 taqdimot kechasi


    BI Group O‘zbekistonda turar joy binosining zilzilabardoshligini ochiq sinovdan muvaffaqiyatli o‘tkazdi


    HONOR talabalarni qo‘llab-quvvatlovchi aksiyani e’lon qildi 


    UZTELECOM simli internetni modernizatsiya qilmoqda: abonentlar GPON va FTTx orqali 100 Mbit/s dan yuqori tezlikka ega bo‘ladilar

     

    Tavsiya etamiz

    Yahudiylarning “Tarixiy vatan” va “Buyuk Isroil” haqidagi puch da’volari: Falastin aslida kimga tegishli?

    23 avgust, 13:22

    “Rusning sharmandali blitskrigi”. Urush taqdirini belgilab bergan Kiyev jangi qanday yakunlangan edi?

    22 avgust, 20:08

    Islom Karimovning sobiq matbuot kotibi “Otamdan qolgan dalalar” filmi taqiqlanish sababini oshkor qildi

    21 avgust, 11:58

    Turkiyada oyoq suyaklarini sindirib, bo‘yni o‘stirish operatsiyasi ommalashmoqda (foto)

    21 avgust, 11:52
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    O‘zbekistonda nevrologiya sohasida yangi loyihaga start berildi

    O‘zbekiston | 23 avgust, 16:05

    Kongo harbiy prokurori sobiq prezident Kabilaga o‘lim jazosi berilishini talab qilmoqda

    Dunyo | 23 avgust, 15:45

    O‘zbekiston terma jamoasining CAFA Nations Cup-2025 turniri uchun kengaytirilgan tarkibi e’lon qilindi (foto)

    Sport | 23 avgust, 15:37

    Foto: yovvoyi tabiatdagi jonivorlarning eng kulgili suratlari

    Layfstayl | 23 avgust, 15:20

    Rossiyada og‘ir ahvolda qolgan 8 nafar o‘zbekistonlik vatanga qaytarildi

    O‘zbekiston | 23 avgust, 15:00

    Sun’iy intellekt insonlarda psixoz keltirib chiqarishi mumkin

    Layfstayl | 23 avgust, 14:40

    Janubiy Koreya harbiy kuchlari KXDR chegarasida ogohlantiruvchi o‘t ochdi

    Dunyo | 23 avgust, 14:20

    Navoiyda soliqchilar tomonidan noqonuniy undirilgan 2 mlrd so‘m tadbirkorga qaytarildi

    O‘zbekiston | 23 avgust, 14:00
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.