O‘zbekistonda korrupsiyaga qarshi kurashishda jinoiy javobgarlik qanday kuchaytirilishi ma’lum qilindi

9-iyul kuni AOKAda korrupsiya masalalariga bag‘ishlangan matbuot anjumani tashkil etildi. Unda Adliya vazirligi, Korrupsiyaga qarshi kurashish agentligi, Bosh prokuratura va Oliy sud mutasaddilari ikki muhim hujjat, shuningdek, korrupsiya masalalariga oid savollarga javob berib o‘tdi.

Matbuot anjumani O‘zbekiston Prezidenti tomonidan imzolangan ikki hujjat: “Korrupsiyaga qarshi murosasiz munosabatda bo‘lish muhitini yaratish, davlat va jamiyat boshqaruvida korrupsiyaviy omillarni keskin kamaytirish va bunda jamoatchilik ishtirokini kengaytirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi Prezident farmoni hamda “Korrupsiyaga qarshi kurashish faoliyatini samarali tashkil etishga doir qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi Prezident qarori mazmun-mohiyati hamda ahamiyatiga bag‘ishlandi.

Unda ishtirok etgan bosh prokurorning birinchi o‘rinbosari Bahriddin Valiyev korrupsiyaviy jinoyatlar uchun belgilangan jazo choralari borasida to‘xtaldi. Shuningdek, farmon va qaror ishlab chiqilguncha Bosh prokuratura tomonidan xorijiy tajribalar o‘rganilib, ijtimoiy so‘rovnomalar o‘tkazilganini bildirdi.

Xususan, 2021-yilning aprel oyida “Ijtimoiy fikr” markazi tomonidan korrupsiyaga qarshi kurashish to‘g‘risida o‘tkazilgan ijtimoiy so‘rovnomada ishtirok etganlarning 62 foizi korrupsiyaga qarshi kurashishda jinoiy javobgarlik choralarini qat’iylashtirish eng samarali choralardan biri sifatida baholagani, bu ham farmonda o‘z aksini topayotgani qayd etdi.

“Bu borada xorij tajribasiga nazar tashlasak, korrupsiyaviy jinoyatlar uchun umrbod ozodlikdan mahrum qilish jazosigacha keskin jazo choralari AQSH, Fransiya, Janubiy Koreya, Birlashgan Arab Amirligi va Saudiya Arabistonida qo‘llaniladi. Shuningdek, Qozog‘iston, Rossiyada pora olganlik uchun maksimal jazo miqdori muayyan lavozimni egallash huquqini umrbod cheklagan holda 15 yilgacha ozodlikdan mahrum qilish bilan jazolanadi”, — dedi Valiyev.

Ukrainada mol-mulkni o‘zlashtirish va rastrata yo‘li bilan talon-toroj qilganlik uchun 12 yilgacha ozodlikdan mahrum qilish jazosi belgilangan. Bu jinoyat Gruziyada 11 yilgacha, Ozarbayjonda 14 yilgacha ozodlikdan mahrum qilish bilan jazolanadi.Shu bois joriy yilning 6-iyul kuni imzolangan Prezidentning korrupsiyaga qarshi kurashishga bag‘ishlangan farmonida Bosh prokuraturaga tegishli idoralar bilan birgalikda uch oy muddatda quyidagilarni nazarda tutuvchi qonun loyihasini ishlab chiqib, Oliy Majlis Qonunchilik palatasiga kiritish vazifasi belgilandi:

• korrupsiyaga oid jinoyatlar uchun belgilangan jazo choralarini uzoq muddatli ozodlikdan mahrum qilish jazo chorasigacha keskin kuchaytirish;
• daromadlar va mol-mulkni deklaratsiyalash jarayonida aniqlangan noqonuniy boylik orttirganlik uchun javobgarlik o‘rnatish;
• korrupsiyaga oid jinoyatlarni sodir etgan shaxslarga nisbatan jinoiy jazoni o‘tashda yengillashtiruvchi normalar qo‘llanilishiga cheklovlar belgilash.

Barchangizning xabaringiz bor, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018-yilning 14-maydagi “Jinoyat va jinoyat protsessual qonunchiligi tizimini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PQ-3723-sonli qarori ijrosini ta’minlash maqsadida Jinoyat kodeksining yangi tahrirdagi loyihasi ishlab chiqilib, keng jamoatchilik muhokamasidan ham o‘tkazildi. Mazkur yangi tahrirdagi Jinoyat kodeksi loyihasida ham korrupsiya bilan bog‘liq jinoyat sodir etganlik uchun javobgarlik choralari kuchaytirilmoqda. Pora predmeti sifatida nafaqat moddiy manfaatdorlik, shuningdek, nomoddiy manfaatdorlik ham kiritilmoqda.

Xalqaro ekspertlar tavsiyalariga ko‘ra, 3 turdagi harakatlar uchun to‘g‘ridan to‘g‘ri jinoiy javobgarlik belgilanmoqda:

• nodavlat tashkilotining xizmatchisini pora evaziga og‘dirib olish;
• davlat organining, davlat ishtirokidagi tashkilot yoki fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organining xizmatchisini pora evaziga og‘dirib olish;
• davlat organi, davlat ishtirokidagi tashkilot yoki fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organi xizmatchisining qonunga xilof ravishda moddiy qimmatliklar olishi yoki mulkiy manfaatdor bo‘lishi.

Bahriddin Valiyev, bosh prokurorning birinchi o‘rinbosari

Farmonda belgilangan vazifalardan kelib chiqib, Bosh prokuraturada maxsus ishchi guruhi tashkil qilingani, xorijiy tajriba, keng jamoatchilik fikri va xorijiy ekspertlarning tavsiyalari inobatga olingan holda belgilangan muddatlarda qonun loyihalari ishlab chiqilishi ta’minlanishi ta’kidlandi. Valiyev mazkur jarayonda har bir mutasaddi idora vakillarining faol ishtirok etib, o‘z fikr-mulohazalarini bildirishlarini so‘radi.