“Shaxmat federatsiyasining yana suvdan quruq chiqishga harakat qilgani afsuslanarli hol”. Javohir Sindorov federatsiyasining bayonotiga munosabat bildirdi

Xalqaro grossmeyster Javohir Sindorovning “Daryo”da e’lon qilingan intervyusidan keyin shaxmat federatsiyasi tomonidan munosabat bildirilgandi. Yosh shaxmatchi federatsiya vakilining ushbu video murojaatiga o‘z munosabatini bildirdi. Uning ta’kidlashicha, federatsiya vakillari uning ko‘p so‘zlarini noto‘g‘ri talqin qilgan va videodagi qator boshqa masalalarni ochiq qoldirgan.

Men nima o‘yda-yu, federatsiya nima dardda?

“Daryo.uz”dagi chiqishimdan keyin masalaning bu qadar shov-shuv bo‘lishini xohlamagandim. Chiqish qilishimdan maqsad “men haq, sen haq” deb qandaydir mablag‘lar, pullar haqida gapirish emas, aksincha, O‘zbekistonda shaxmatni rivojlantirish, shaxmat musobaqalarini ko‘paytirish, iqtidorli yoshlarni qo‘llab-quvvatlash, ularning boshqa federatsiyalarga o‘tib ketishining oldini olish haqida o‘z takliflarimni bildirgandim.

Afsuski, federatsiya rahbariyati meni noto‘g‘ri tushunibdi. O‘z rasmiy javobida meni o‘zimni ayblashga, har xil qog‘ozlar ko‘rsatib, meni obro‘sizlantirishga harakat qilibdi. Ularni mening shu ketishda federatsiyani tark etishim mumkinligi haqidagi gaplarim zarracha tashvishlantirmaganligi ham meni ajablantirdi.

Shaxmat jamoatchiligi, odamlarda noto‘g‘ri taassurot tug‘ilmasligi uchun men yana bir bor chiqish qilib, masalaga chuqurroq yondashishga majbur bo‘ldim:

Federatsiya rasmiy bayonotida uyalmay, netmay, Respublika shaxmat maktabi tomonidan men 18 marta xalqaro turnirlarga yuborilganligim da’vo qilindi. Kechirasiz, shaxmat maktabi — davlat tashkiloti, unda birovni musobaqaga yuborish uchun mablag‘ bo‘lmaydi.

Aslida bu mablag‘lar men uchun ikki yil davomida homiylarim ajratgan pullar. 9 yoshimda ikki marta Jahon chempioni bo‘lganimdan so‘ng ota-onamning sa’y-harakati bilan xomiy (bu xomiy, oilamiz uchun yaqin bo‘lgan inson) topildi. Mening hisob raqamim bo‘lmaganligi sababli ota-onam pulni shaxmat maktabi (hozirda Akademiya) hisob raqamiga tushirishni, bu mablag‘dan men qatori boshqa shaxmatchilar ham bahramand bo‘lishini lozim topdi. Anchagina yosh shaxmatchilarimiz, shu mablag‘lar hisobiga stipendiya olib keldi. Lekin ular bu mablag‘larning, xomiy tomonidan berilganini balki bilishmas? Shu mablag‘dan barcha Jahon, Osiyo va O‘zbekiston chempionlariga stipendiya to‘lab borildi. Bir qism mablag‘ chempionlarning xorijiy musobaqalarda ishtiroki uchun (chiptalar, mehmonxona xarajatlari) to‘lab turildi. Men ham shular qatorida homiyimiz mablag‘idan bir necha bor foydalanganman. Ammo bu mablag‘larning na shaxmat maktabiga, na federatsiyaga zarracha aloqasi bor.

Foto: Javohir Sindorov arxivi

Ma’lumot uchun, Bolalar va o‘smirlar shaxmat maktabi (Xalqaro shaxmat akademiyasi) 2018-yilga qadar federatsiya tasarrufida bo‘lmagan. 2018-yilgi Prezident qaroridan keyin bu tashkilot federatsiya tasarrufiga o‘tgan. (batafsil)

Men keyingi 10 yil davomida Jahon, Osiyo chempionatlari, Olimpiadalar, Open musobaqalarida yuzlab marta g‘olib bo‘lib, O‘zbekiston shanini himoya qildim. Hatto ayrim rasmiy chempionatlarga xomiylar va ota-onamning mablag‘i hisobidan borib keldim. Federatsiya esa ikki Olimpiadada g‘olib bo‘lganimda bergan 16 milllion so‘mini ro‘kach qilmoqda. Men buni rad etmayman. Bu pul men keyingi musobaqaga ketgazgan xarajatning yarmini qoplagandir.

Aslida o‘z chiqishimda federatsiya menga mashina yoki pul bermadi, deb emas, Olimpiadachilarni taqdirlash marosimiga mening va jamoadoshim Sitora Saparovaning chaqirilmaganligi haqida bayonot bergandim. Federatsiya meni o‘z imkoniyatlari darajasida o‘yin ko‘rsatmaganlikda aybladi. Men o‘sha paytda 12 yoshda edim, jamoaning eng yosh a’zosi sifatida 16 yoshgacha bo‘lgan tengdoshlarim bilan teng dona surdim. Jamoa uchun qo‘limdan kelganini qildim. Qolaversa, jamoaviy o‘yinda yutuq hammaga tegishli bo‘lmaydimi?

Yana bir bor aytaman, men shaxmat federatsiyasining ishidagi kamchiliklar, xususan, Respublikamizda nufuzli shaxmat musobaqalari tashkillashtirilmayotgani, iqtidorli yoshlarga e’tibor sustligi, murabbiylar bazasining yo‘qligi, xalqaro grossmeysterlarning quvg‘in ostiga olinayotgani va natijada ularning boshqa davlatlarga o‘tib ketayotgani haqida ochiq gapirmoqchi bo‘lgandim. Shaxmat federatsiyasi hamma aybni menga to‘nkab, yana suvdan quruq chiqishga harakat qilgani afsuslanarli hol!

Musobaqalar — shaxmatchining mahoratini oshiruvchi asosiy maydon. U qancha ko‘p o‘ynasa, shuncha o‘sadi, toblanadi. Bizda muntazam ravishda, bir yilda faqat bitta — Georgiy A’zamov xotira turniri o‘tkaziladi. Qolgan 11 oy biz xorijga borishga majburmiz.Mening ota-onam, homiylarim bor, mablag‘ toparmiz. Tohirjonovalarning otasi bor, amallar. Boshqa iqtidor egalari nima qiladi? Besh-oltita musobaqaga borib kelish uchun mablag‘ni qayerdan topadi? Ular bir yilda bitta musobaqada o‘ynab, umrini o‘tkazadimi? Ulardan qanday chempion chiqsin? Nega, aytaylik, Gruziya federatsiyasi oyiga 70 talab, Qozog‘iston federatsiyasi 50 talab, hatto Qirg‘iziston federatsiyasi 30 talab turnir tashkil etadi-yu, bizda ularning o‘ndan biri ham o‘tkazilmaydi?

Shu sabab ko‘plab iqtidorli shaxmatchilar shaxmatni tashlab ketishga majbur bo‘lmoqda. Uzoqqa bormay, ukam Islombek 6 yoshida uch karra Osiyo chempioni, 7 yoshida 2 karra Jahon chempioni bo‘lgandi. Natijalari menikidan ham o‘tardi. Afsus, ota-onam unga mablag‘ topolmadi. Borini menga sarflashdi. Natijada Islombek shaxmatni tashlashga majbur bo‘ldi. Agar O‘zbekistonda nufuzli shaxmat musobaqalari o‘tkazilib turilganda u shaxmatni tashlamagan bo‘lardi.

Foto: O‘zA

Shaxmat federatsiyasi, mayli, musobaqa tashkillashtirmasin, faqat, ularni o‘tkazishga xalaqit qilmasa bas.Bir odamning ruxsatisiz O‘zbekistonda birorta rasmiy yoki Open musobaqa o‘tkazilmaydi. Agar federatsiya xalaqit qilmasa, taqiq qo‘ymasa klublar o‘zlari musobaqa tashkil qilishni biladi. 2019-yili yozda Bo‘stonliqning so‘lim joyida xomiylar yordamida mukofot jamg‘armasi 50 million so‘m bo‘lgan “Grossmeyster Javohir Sindorov Kubogi”ni tashkil etdik. Qozog‘iston, Rossiya va boshqa davlatlardan shaxmatchilar ishtirok etdi. Ammo klubimiz shaxmatchilaridan (chunki boshqa Federatsiyadan qo‘rqmaganlar ham bor edi) tashqari birorta kuchli o‘zbekistonlik shaxmatchi unda ishtirok etmadi.Federatsiya ochiqdan ochiq boykot e’lon qildi. Federatsiya rahbariyati “kimki Javohir Sindorov Kubogida qatnashsa, shaxmat maktabidan hamda federatsiyadan chetlashtiriladi” deb hammani ogohlantiribdi. Buni barcha shaxmatchilar biladi. Bizda buni tasdiqlovchi dalillar yetarlicha.

Nega federatsiya bu masalaga fikr bildirmadi? Men shaxmat federatsiyasi a’zosiman. Federatsiyaning vazifasi bizning himoya qilish emasmi?

Mening niyatlarim katta. Jahon shaxmat tojini vatanimizga qaytarish. Ammo bilmadim bunaqa federatsiya bilan niyatlarimga yetishim qiyinga o‘xshaydi...

Javohir Sindorov, xalqaro grossmeyster

“Daryo” ikkinchi tomon shaxmat federatsiyasining bu boradagi fikrlarini bilish uchun tashkilot bosh kotibi Sunnatullo Bozorboyev bilan bog‘landi. U Sindorovning navbatdagi murojaatiga quyidagicha munosabat bildirdi:

Homiylik mablag‘i bo‘lsa, homiylik shartnomalarini ko‘rsatsin. Biz o‘zimizning tekshiruvlarimiz orqali 18 ta (bu hali bizga ma’lum bo‘lgani) turnirlarga shaxmat maktabi tomonidan moliyalashtirilganligini aniqladik, xolos. Xohlagan vakolati bor tashkilot kelib audit qilsin hammasi ayon bo‘ladi, biz bunaqa tekshiruvlarga tayyormiz.

Eslatib o‘tamiz, 12-yanvar kuni “Daryo”da Javohir Sindorov bilan intervyu tashkil etildi.

Unda grossmeyster qator muammolar, tushunmovchiliklar va federatsiyaning sustligi haqida so‘z yuritdi. Bunga shaxmat federatsiyasi o‘z munosabatini bildirdi va shaxmatchining qator sharhlariga raddiya berdi. O‘z navbatida Sindorovning video murojaatidagi ayrim masalalar ochiq qoldirildi.

Javohir Sindorov — 2005-yilning 8-dekabrida Toshkent shahrida tug‘ilgan. Javohir uch karra O‘zbekiston chempioni, olti karra Osiyo chempioni va besh karra Jahon chempioni. U 2018-yilda uchta grossmeysterlik shartlarini bajarib, jahon tarixidagi ikkinchi eng yosh (12 yosh 10 oylik 8 kunlik) shaxmatchiga aylangan. Keyinchalik Javohirning rekordini hindistonlik Gukesh Dommaraju (12 yosh 7 oylik 17 kunlik) yangiladi. Ayni damda Sindorov dunyo shaxmati tarixidagi uchinchi raqamli eng yosh xalqaro grossmeyster bo‘lib turibdi.

Avvalroq o‘zbekistonlik shaxmatchi Gulruhbegim Tohirjonova AQShning Missuri universiteti jamoasida dona surayotgani va endi xalqaro musobaqalarda AQSh nomidan qatnashishi ma’lum bo‘lgandi. Keyinchalik bloger Aziza Umarova shaxmatchilar oilasi va federatsiya o‘rtasidagi sovuq munosabat haqida maqola e’lon qildi. Bunga javoban federatsiya raddiya bildirdi. Federatsiya ushbu xabarlar fonida OAVda e’lon qilingan maqolalarni bir yoqlama deb baholagan. Shuningdek, terma jamoadan chiqib ketish fikri sportchining o‘ziga tegishli ekani va bunda boshqalarni aybdor qilish mumkin emasligi ta’kidlangan. Keyinroq opa-singil shaxmatchilar Nafisa Mo‘minova va Xulkar Tohirjonova Shaxmat federatsiyasining raddiyasiga munosabat bildirib, “Shaxmat federatsiyasi ustimizdan mag‘zava ag‘dardi” degandi.