• Profilga Kirish
  • 1751972643_633.png 1751972643_245.png 1751959824_218.svg 1751959824_520.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12634.34
    • RUB162.37
    • EUR14821.34
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +32°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Ilm-fan

    Millat chordog‘i. 10-avgust – AQSh fanining faxri Smitson instituti tashkil qilingan kun

    Hammamiz Alfred Nobelning vasiyatiga ko‘ra hozirdagi eng nufuzli ilmiy mukofot – Nobel mukofoti ta’sis etilganini yaxshi bilamiz. Buning ustida juda katta yirik jamg‘arma va hay’at ish olib boradi. Biroq mol-mulkini o‘zidan keyin butunlay ilm-fanga bag‘ishlanishini vasiyat qilgan olimlar, aslida, Nobeldan avval ham ko‘p bo‘lgan va ularning ayrimlarining bu boradagi merosi ko‘lami Alfred Nobelnikidan ham o‘tib ketadi. Shulardan biri Jeyms Smitsondir.

    “Daryo” ana shunday ingliz olimi, mineralog hamda kimyogar Jeyms Smitson haqida ma’lumot beradi. 10-avgust – boshqa bir muhim ilmiy tuzilma – Smitson instituti ochilgan sana. Jeyms Smitson, xuddi Nobel kabi, o‘z merosi hisobidan fanni rivojlantirishga xizmat qiladigan tuzilma tashkil etishni vasiyat qilgan edi.

    1765–1829-yillarda yashab o‘tgan ingliz olimi, mineralog hamda kimyogar Jeyms Smitson asosan minerallar kimyosi bilan shug‘ullangan va qator yirik ilmiy ishlari bilan Yevropa olimlari ichida yaxshi tanilgan. U London Qirollik jamiyati a’zosi bo‘lgan. Hatto uning sharafiga smitsonit minerali ham nomlangan edi.

    Jeyms Smitson.

    Jeyms Smitson.
    Foto: Google Photos

    O‘zi Britaniyada katta obro‘ga ega gersog Nortuberlendning farzandi bo‘lishi bilan birga befarzand o‘tgan bu olim umrining poyonida 100 ming funt sterling miqdoridagi mablag‘ini AQSh hukumatiga vasiyat qilib, “ilmni rivojlantirish va tarqatishga ko‘maklashuvchi tashkilot tuzish” uchun sarflashlarini ixtiyor qilgan. Uning eng asosiy merosxo‘ri bo‘lgan jiyani ham befarzand vafot etganidan keyin Smitsonning barcha mol-mulki vasiyatda ikkinchi bo‘lib qayd etilgan AQSh hukumatiga berilgan.

    Bu paytda AQShda yettinchi prezident Endryu Jeksonning davri edi; u Britaniyadagi elchisi hamda mamlakatning sobiq moliya vaziri Richard Rashga merosni olib kelish vazifasini topshirgan. Rash Amerikaga merosni 105 qop tilla ko‘rinishida yetkazib kelgan. Agar hozirgi qiymatga taqqoslansa, Smitson umumiy hisobda taxminan 10 million dollar mablag‘ni vasiyat qilgan bo‘lib chiqadi.

    Smitsonning vafotidan 17 yil o‘tib, 1846-yilda AQSh Kongressining qarori bilan uning vasiyati ijro etilgan. Ya’ni shu kuni avvaliga “Amerika Qo‘shma Shtatlarining milliy muzeyi” nomi bilan tanilgan, hozirda esa (1967-yildan buyon) olim sharafiga Smitson instituti deb nomlanadigan yirik ilmiy dargohga asos solingan.

    Smitson instituti “millat chordog‘i” ham deyiladi. Chunki bu tashkilot o‘z tarkibiga bir necha ilmiy-tadqiqot institutlari, muzeylar va kutubxonalarni qamrab oladi va bularning fondida tarixiy, ilmiy va madaniy ahamiyatga ega bo‘lgan 154 milliondan ziyod turli buyumlar, osori atiqalar va hujjatlar saqlanadi. Umumiy hisobda Smitson instituti tarkibida 19 ta muzey, 21 ta kutubxona, to‘qqizta ilmiy tadqiqot markazi va hatto hayvonot bog‘i mavjud.

    Olimning Vashingtondagi haykali.

    Olimning Vashingtondagi haykali.
    Foto: Google Photos

    Ularning aksariyati Vashingtondan joylashgan bo‘lib, shuningdek, institutiga qarashli obyektlar Pittsburg, Texas, Arizona, Nyu-York va Massachusetsda ham bor. Institut filiallari Panama va Puerto-Rikoda ham tashkil qilingan.

    Muzeylar kompleksi qisman hukumat tomonidan moliyalashtiriladi va asosan tijorat hamda noshirlik faoliyati evaziga o‘z-o‘zini ta’minlaydi. Uning asosiy muzeylari Vashingtondagi Milliy alleyada joylashgan. Bu yerda AQSh tarixi milliy muzeyi, AQSh hindulari milliy muzeyi, Tabiat tarixi muzeyi, Aviatsiya va kosmonavtika muzeyi, tasviriy san’at va haykaltaroshlikka oid bir necha badiiy galereyalar, Sanoat muzeyi hamda Smitson institutining asosiy ma’muriy binolari joylashgan.

    Milliy alleyadan tashqarida Vashingtonning o‘zida yana AQSh qora tanli aholisi tarixi va madaniyati muzeyi, pochta muzeyi, folklor muzeyi, hayvonot bog‘i, san’at muzeyi va boshqalar joylashgan. Smitson institutiga qarashli Atrof-muhit muhofazasi muzeylari, shuningdek, Merilend va Virjiniya shtatlarida ham tashkil qilingan. Panamada bo‘lsa institutning tropik tadqiqotlar bo‘limi faoliyat yuritadi. Massachusets shtatidagi Kembrijda bo‘lsa Smitson tarkibiga kiruvchi Astrofizika markazi mavjud.

    Ushbu muassasa tarkibidagi muzeylarga yillik tashriflar soni 30 million kishi atrofida deb baholanadi. Joriy yil boshida institut o‘z arxivlaridagi 2,8 millionga yaqin turli surat va fayllardan Open Access, ya’ni tekin foydalanish ruxsatini joriy qilgan.

    Muzaffar Qosimov tayyorladi.

    10.08.2020, 10:42   Izoh (0)   31133
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    To‘yimli yillar: semizlik va poraxo‘rlik o‘rtasida bog‘liqlik topildi

    03.08.2020, 19:08

    Olimlar inson organizmi immun tizimining koronavirusga qarshi xavfli reaksiyasini aniqladi

    03.08.2020, 14:29

    Olimlar inson miyasidan yoqimsiz xotiralarni “o‘chirib tashlash” usulini topdi

    31.07.2020, 14:41

    Koronavirus dengiz suvida qancha vaqt yashashi aniqlandi

    31.07.2020, 07:38

    Avstraliyalik ayol dengiz qirg‘og‘ida tuxumga o‘xshash sirli jonzotga duch keldi

    30.07.2020, 16:59

    Olimlar Yer yuzida yangi muzlik davri qachon boshlanishini ma’lum qildi

    29.07.2020, 17:36
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    BI Sad’O Business loyihasida ochiq eshiklar kuni bo‘lib o‘tdi va CHILLA aksiyasi boshlandi


    InfinBANK’dan VISA kartasi endi Swoo Pay ilovasida


    Turizmdagi trendlar 2025: Xitoyda Markaziy Osiyoga – Qozog‘iston, O‘zbekiston, Qirg‘izistonga qiziqish o‘smoqda


    Ipak Yo‘li Bankdan Tradeloan: xalqaro bitimlarni moliyalashtirish


    riitm aqlli platformasi O‘zbekiston tinglovchilariga 30 million trek taklif etmoqda


    O‘zbekiston Milliy banki xalqaro kapital bozorida 400 mln AQSH dollarlik obligatsiyalarni muvaffaqiyatli joylashtirdi


    Ichkaridan nazar: Imzo fabrikasi qanday ishlaydi?


    Centrum Air 25-iyuldan Toshkent — Seul to‘g‘ridan-to‘g‘ri reyslarini boshlaydi 


    Kia O‘zbekiston bozorini egallamoqda: 2025-yilning birinchi yarmida rekord darajadagi sotuvlar


    Neo Insurance — sug‘urta bozoridagi raqamli o‘zgarishlarning 2 yillik natijasi 


    “KAFOLAT sug‘urta kompaniyasi” AJning moliyaviy barqarorlik reytingi “Fitch Ratings” tomonidan “Ijobiy” prognozi bilan “B+” darajasida tasdiqlandi


    Central Asian University RUR va THE Impact Rankings 2025 xalqaro reytinglarida o‘z mavqeini mustahkamlamoqda


    Chiqim va kirim: nazorat sari ilk qadam


    Beeline Uzbekistan hududlarda raqamli rivojlanishni jadallashtirmoqda


    O‘zbekistonda yangilangan HAVAL H6 rasman ishga tushirildi

     

    Tavsiya etamiz

    Kreml soyasidagi jumboqlar: sirli ravishda vafot etgan rossiyalik tadbirkor va amaldorlar

    10 iyul, 20:40

    Isroilning G‘azodagi qirg‘ini yagona emas: Insoniyat tarixidagi eng yirik genotsidlar qanday sodir bo‘lgandi?

    10 iyul, 19:12

    Patriot: Isroil voz kechgan, Ukraina esa ko‘prog‘iga ega chiqishni istayotgan yarim asrlik tizim haqida nimalar ma’lum?

    8 iyul, 20:45

    “O‘lim sharbati”: SSSRda Stalindan so‘ng ikkinchi qudratli shaxs nomi berilgan qurol qanday paydo bo‘lgandi?

    6 iyul, 15:23
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    “Barselona” asosiy e’tiborini Reshford transferiga qaratadi

    Sport | 12 iyul, 10:35

    O‘zbekistonda qancha elektromobil borligi ma’lum bo‘ldi

    O‘zbekiston | 12 iyul, 10:25

    Isroil HAMASning 6 ta yuqori martabali dengiz qo‘mondonini yo‘q qilganini e’lon qildi

    Dunyo | 12 iyul, 10:06

    Yaponiyada buvilarni ijaraga olish servisi ommalashmoqda

    Dunyo | 12 iyul, 09:35

    “Mantiqsizlik. Bu futbol uchun qora kun” — “Kristal Pelas” Yevropa Ligasidan chetlatildi

    Sport | 12 iyul, 09:14

    Toshkent va Farg‘onada universitetlar kafedra o‘qituvchilari pora bilan ushlandi

    O‘zbekiston | 12 iyul, 08:57
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.