• Profilga Kirish
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12831.13
    • RUB161.07
    • EUR14542.8
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +22°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    O‘zbekiston

    Sizda hozir kun bo‘yi uyda o‘tirib, millat qahramoni bo‘lish imkoniyati bor. Uyda qoling

    Men epidemiolog yoki shifokor emasman. Mutaxassisligim bo‘yicha matematikman, universitetning amaliy matematika fakultetini bitirganman, hozirda iqtisodiy tadqiqotlar bilan shug‘ullanaman. Shu bois, mutaxassisligimdan kelib chiqib aytmoqchimanki, matematikani tushunmaslik koronavirus xavfini to‘la anglab yetmaslikka, oqibatda katta ofatlarning yuzaga kelishiga sabab bo‘lmoqda.

    Koronavirus infeksiyasining tarqalishi eksponensial o‘suvchi protsesslar qatoriga kirishi haqida ko‘plab dalillar ko‘rdim. Eksponensial o‘sish — bu juda shiddatli, inson aqli bovar qilmaydigan darajadagi tez o‘sish. Misol uchun, Italiyada koronavirus epidemiyasi boshlangan vaqtda kasallanganlar soni kuniga ikki barobarga ko‘paygan. Agar o‘sish sur’ati Italiyadagi epidemiya boshida kuzatilganidek kuniga ikki barobarni tashkil etsa, kasallik ikki kishidan 30 million aholiga yuqishi uchun atigi 25 kun — bir oydan ham kamroq vaqt yetarli bo‘ladi.

    O‘zbekistonda hozirgacha 46 kishida koronavirus infeksiyasi aniqlandi. Agar infeksiyaning tarqalish sur’ati keskin pasaytirilmasa, butun mamlakat necha kun ichida bu kasallikka chalinishini hisoblab chiqish qiyin ish emas. Shuning uchun ham, koronavirus infeksiyasi tez tarqalayotgan bir vaqtda zaruratsiz uydan chiqish, odamlar to‘planadigan joylarga borish juda katta mas’uliyatsizlik va shafqatsiz harakat ekanligini alohida ta’kidlab o‘tmoqchiman.

    Ayrimlar koronavirusni grippdek bir kasallik, uning bir turi-da, deb yengil qarayotgan bo‘lishi mumkin, ammo koronavirusning tarqalish sur’ati uning naqadar jiddiy muammo ekanini anglab olishga yordam beradi. Koronavirusning grippdan asosiy farqi — uning haddan tashqari yuqumli ekanligida. E’tibor qiling, oddiy grippning yuqumlilik darajasi — 1,3; bu — gripp bilan xastalangan bir bemor kasallikni o‘rta hisobda 1,3 kishiga yuqtiradi, degani. Yangi kasallangan kishi yana 1,3 odamni grippga yo‘liqtiradi va jarayon shu tariqa 10 marta takrorlansa, kasallik umumiy hisobda 14 kishiga yuqadi.

    Koronavirusning yuqumlilik darajasi esa kamida 3 ga teng, ya’ni o‘rta hisobda bir bemor 3 kishiga kasallikni yuqtirishi mumkin (bu hali ancha xotirjam ko‘rsatkich, aslida esa bir bemor o‘rtacha 5—6 kishiga yuqtirishi mumkin, deyishmoqda). Bir qarashda 1,3 va 3 o‘rtasida katta farq yo‘qdek, biroq yuqtirish jarayoni mana shu “o‘rtacha 3” degan ko‘rsatkich bilan ham gripp epidemiyasidagi kabi 10 marta takrorlansa, yakunda 59 ming kishi kasallikka chalinadi. Agar yuqumlilik darajasi 5 ga teng bo‘lsa, u holda jarayon 10 marta takrorlangach, bemorlar soni 10 millionga yetadi.

    Shunday ekan, hozirda hukumat tomonidan ko‘rilayotgan favqulodda choralarni juda jiddiy qabul qilishingizni so‘rab qolar edim.

    Ikkinchi masala — koronavirusdan vafot etganlar foiz nisbati haqida. Ushbu kasallikdan o‘lim foizi past bo‘lsa-da, katta raqamga ko‘paytirilsa, qo‘rqinchli manzara hosil bo‘ladi. Birgina misol: AQShning eng katta va eng boy shtati hisoblangan, 40 million aholi yashaydigan Kaliforniya ham koronavirus sabab to‘liq yopildi. Shtat gubernatorining bayonotiga ko‘ra, hudud aholisining 56 foizi kasallikni yuqtirib olishi xavfi ostida. 40 millionning 56 foizi — 22,4 million kishi. Bu holatda o‘lim 1 foizga teng bo‘lsa ham, 0,1 foizga teng bo‘lsa ham, minglab odamlar vafot etadi, degani.

    Uchinchi masala, O‘zbekistonda ham, boshqa mamlakatlarda ham virusni aniqlash oson kechmayapti, testlar yetishmayapti. O‘zbekistonda necha kishi kasallanganini bilsak ham, aslida qancha odam test qilingani noma’lum. Agar bir million kishi test qilinib, shunda 46 kishida koronavirus aniqlangan bo‘lsa, bu bir masala. Mabodo 100 kishi test qilingan bo‘lsa-yu, ularning 46 nafari kasalligi aniqlangan bo‘lsa... Ikkinchi misol haqiqatga yaqin bo‘lsa, u holda nihoyatda xatarli raqam paydo bo‘ladi. Rasmiylarimizdan o‘tkazilgan testlar miqdorini, jumladan, test topshirgan, biroq koronavirus aniqlanmagan odamlar sonini ham e’lon qilishni so‘rab qolardim. Mahrajni bilish nihoyatda zarur, bu boshqa qarorlarni qabul qilish uchun ham muhim.

    To‘rtinchi masala tibbiy infratuzilma bilan bog‘liq. AQSh, Italiya, Fransiya kabi mamlakatlar sog‘liqni saqlash infratuzilmasi, tibbiy xizmatlari sifati bo‘yicha dunyoda eng ilg‘orlardan sanalardi. Biroq koronavirusga chalinganlar soni nihoyatda ko‘pligi tufayli hatto shu mamlakatlarda ham reanimatsiya o‘rinlari va o‘pkani sun’iy nafas oldirish apparatlari yetishmayapti. Shifokor va hamshiralar ishdan ketmay ishlashiga to‘g‘ri kelmoqda. AQShda shtat gubernatorlari federal hukumatdan harbiy shifoxonalar va kema gospitallarini taqdim etishni so‘rayapti. Fransiyada esa kuni kecha harbiylar dala gospitallarini — ya’ni jang maydoni uchun mo‘ljallangan kasalxonalarni shahar ichida o‘rnatishni boshladi.

    Demoqchimanki, odamlar yoppasiga kasallikka chalinadigan bo‘lsa, eng boy va rivojlangan mamlakatlarning infratuzilmasi ham bu yuklamani ko‘tarolmay qolarkan. Birgina Italiyaning o‘zida 5 mingga yaqin tibbiyot xodimi koronavirus infeksiyasini yuqtirib olgani aytilmoqda. Biz Vatanimiz O‘zbekistonning moliyaviy imkoniyatlari va tibbiy mehnat resurslari ancha kam ekanligini hisobga olgan holda ish tutishimiz kerak — mabodo bizda ham kasallanganlar soni keskin oshsa, jiddiy qiynalib qolishimiz mumkin.

    Beshinchi (juda jiddiy) masala — koronavirusning asimptomatik tarqalishi. Bu nima degani? Ba’zi odamlar allaqachon koronavirusni yuqtirib olgan, biroq ularda kasallik alomatlari yo kech namoyon bo‘ladi, yoki umuman sezilmaydi. Masalan, Xitoyda test orqali koronavirus aniqlangan odamlarning deyarli uchdan birida kasallik belgilari umuman bo‘lmagan. Ular — eng xavfli kasallik tashuvchilar, ta’rif joiz bo‘lsa, “ovozsiz qotillar”; ular, katta ehtimol bilan, kasallikni “oyoqda o‘tkazib” yuboradi. Shunday ekan, hozir biror kishi, ayniqsa, yoshlar o‘zini yaxshi his qilayotgan bo‘lsa, buni odamlar to‘planadigan joyga borish uchun sabab deb bilmasligi kerak. Chunki ular aslida xasta ekanliklarini sezmay, bilmay, kasallikni immuniteti kuchsiz yoki xavf guruhiga kiruvchi yoshi katta insonlarga — jamiyatdagi salomatligi eng zaif guruh vakillariga yuqtirishi mumkin.

    Yuqorida keltirilgan raqam va faktlarni inobatga olib, sizdan uydan chiqmaslikni so‘ragan bo‘lardim. Hozir uydan hech qayerga chiqmasangiz, odamlar bilan ko‘rishmasangiz, yuzlab, ehtimol minglab hayotlarni saqlab qolishga hissangizni qo‘shishingiz mumkin. Sizda hozir kun bo‘yi uyda o‘tirib, millat qahramoni bo‘lish imkoniyati bor — bundan foydalanib qoling! Jamiyatdan uzoqlashish haqidagi da’vatlarni jiddiy qabul qilishingizni, atrofingizdagilarga ham buni uqtirishingizni so‘rardim. Koronavirus epidemiyasi qachon to‘xtashini hali hech kim aniq bilmaydi — havo isiganda kasallik chekinishi haqidagi ta’kidlar hali to‘la tasdiqlanmagan. Shuning uchun uyda o‘tiring.

    Ayni vaqtda, jamiyatdagi eng zaif insonlarga yordam berishingizni ham iltimos qilib qolardim. Yon-atrofingizda yoshi ulug‘ insonlar yashasa, ularning tashqariga umuman chiqmasliklari uchun imkoniyat yaratib bering, masalan, bozorliklarini qilib bering. Epidemiya tufayli vaqtincha ishsiz qolganlarga imkon qadar moliyaviy yordam ko‘rsating. Siz rahbarlik qilayotgan korxona karantin sabab yopilgan bo‘lsa-da, xodimlarga iloji boricha maoshlarni to‘lab boring. Davlat ham epidemiya sabab qiyin ahvolga tushib qolgan vatandoshlarimizga pul bilan yordam bersa, iqtisodiy inqiroz oqibatlarini bartaraf etish uchun qiynalgan fuqarolarga pul tarqatsa, maqsadga muvofiq bo‘lardi.

    Bugungidek hodisalar tarixda ham ko‘p emas. Bunday vaqtda biz birlashib, jamiyat sifatida bir-birimizni qo‘llab-quvvatlashimiz, ijtimoiy mas’uliyatli inson bo‘lib, kasallik tez kunlarda barham topishiga hissamizni qo‘shishimiz kerak. Quvonarlisi, hukumatimiz va shaxsan prezident Shavkat Mirziyoyev masala naqadar jiddiy ekanligini qayd etib, ko‘rilajak choralarni to‘g‘ridan-to‘g‘ri e’lon qilib kelmoqda. Mamlakat rahbariyati ko‘rayotgan choralar to‘g‘ri ekanligini e’tirof etmoq zarur.

    Xulosa o‘rnida bir niyatim bor. Koronavirus epidemiyasi ortda qolgach (o‘sha kunlar tezroq kelishidan umidvorman), “siyosatchilar, tahlilchilar juda oshirib yuboribdi, aslida bu unchalik katta xatar emas ekan”, degan mazmunda ko‘plab maqola va kitoblar yozilishini, teleko‘rsatuv va filmlar suratga olinishini juda xohlardim. Do‘stlarim va yaqinlarim ham meni xatarning ko‘lamini oshirib yuborganlikda ayblashlarini istardim. Kelajakda shunday deyishsa, bu o‘z vaqtida to‘g‘ri choralar ko‘rganimiz dalili bo‘ladi. Mening niyatim shu.

    Behzod Hoshimov

    24.03.2020, 08:09   Izoh (0)   54182
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    Farg‘ona ko‘chalarida motopatrullar ish boshlaydi (foto)

    23.03.2020, 23:42

    Ichki ishlar vazirligi viloyatlararo postlar faoliyati vaqtincha qayta tiklanishini ma’lum qildi

    23.03.2020, 23:27

    “Karantin paytida kommunal xizmatlar to‘lovida imtiyozlar beriladimi?” Uy-joy va kommunal xizmat ko‘rsatish vazirligi javob berdi

    23.03.2020, 22:57

    Sanitariya-epidemiologik osoyishtalik agentligi direktori: Xitoydan koronavirusga oid minglab testlar va mutaxassislar charter reys bilan olib kelinadi

    23.03.2020, 22:41

    Vodiyliklar respublikaning boshqa viloyatlariga Bo‘ka—Guliston yo‘li orqali borishlari mumkin

    23.03.2020, 22:12

    O‘zbekistonda 24-martdan boshlab dehqon bozorlaridan tashqari barcha bozorlarning faoliyati to‘xtatiladi

    23.03.2020, 21:36
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    ANORBANK Xususiy sektorni rivojlantirish bo‘yicha Islom korporatsiyasi bilan 10 million AQSH dollariga teng kelishuv imzoladi


    InfinBANK Visa Direct orqali xalqaro pul o‘tkazmalariga qo‘yilgan limitlarni oshirdi 


    Ipoteka Bank OTP Group o‘zini o‘zi band qilganlarga yangi ipoteka dasturini ishga tushirdi: hujjatlarsiz, asabbuzarliksiz, samarali natijalar bilan


    Jamg‘armalar bilan qanday ishlash zarur: bank omonatlari, aksiyalar yoki investitsion paketlar? (davomi)


    Acıbadem shifoxonalar tarmog‘ida qon kasalliklarini zamonaviy davolash usullari: leykoz va boshqa kasalliklar


    Oqtepa Lavashdan “Kulgili narxlar”: sevimli taomlar — har bir pozitsiya 10 mingdan 20 ming so‘mgacha bo‘lgan maxsus narxlarda


    “Akkermann sement” xalqaro forumi: qurilish materiallari sohasidagi muammolar keng tahlil qilindi


    Tarmoqda bolalar xavfsizligi : Octobankdan maslahatlar


    UZTELECOM 10 Gbit/s tezlikdagi uy internetini foydalanuvchilarga taqdim etdi


    “Biznesni rivojlantirish banki” biznes uchun qulay innovatsion bank bo‘lishga intilmoqda


    Centrum Air Istanbul va O‘zbekistonning uch shahri o‘rtasida to‘g‘ridan-to‘g‘ri reyslarni yo‘lga qo‘ymoqda


    Eng chuqur g‘or, eng baland ko‘prik va eng sirli maskan – Namanganga boramiz


    Kapitalbank xodimlarining raqamli ko‘nikmalarini rivojlantirmoqda 


    “O‘zbekinvest” IUA aʼzosiga aylandi va Londonning global sug‘urta bozorida o‘z mavqeini mustahkamladi


    Ilg‘or qurilish texnologiyalari asosida qad rostlayotgan Quyi Chotqol GES

     

    Tavsiya etamiz

    “Ikki xonali uy uchun 715 mln so‘mdan”. “Daryo”dagi maqoladan so‘ng poytaxt hokimligi uysiz qolgan aholiga xonadon sotib olish uchun mablag‘ ajratdi

    28 may, 21:15

    Budapesht fasadlari: sanʼat ko‘chada yashaydi (foto)

    27 may, 10:00

    Gestapo va KGB xizmatida bo‘lgan buxorolik “Shtirlits”

    26 may, 19:00

    Ayol ovchilardan ilg‘or samolyotlarga qadar — Ukraina rus Shahed’larini qanday ovlaydi?

    19 may, 20:10
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Sherzod Asadov Rossiya prezidentining matbuot kotibi bilan axborot sohasidagi hamkorlik masalalarini muhokama qildi

    O‘zbekiston | 28 may, 23:55

    Saida Mirziyoyeva Aleksey Gromov bilan axborot sohasidagi hamkorlik masalalarini muhokama qildi

    O‘zbekiston | 28 may, 23:51

    Floridada alligator hujumidan omon qolgan erkak politsiya tomonidan otib o‘ldirildi

    Dunyo | 28 may, 23:50

    Jorja Meloni Shavkat Mirziyoyev hamrohligida Registon ansambli va “Boqiy shahar” majmuasi bilan tanishdi (foto)

    O‘zbekiston | 28 may, 23:41

    Helsinki aeroportidagi ish tashlashlar sababli Finnair aviakompaniyasi yuzdan ortiq reysni bekor qiladi

    Dunyo | 28 may, 23:40

    Samarqanddagi korxona 3 mlrd so‘mlik gazdan o‘g‘rincha foydalangani aniqlandi

    O‘zbekiston | 28 may, 23:30

    Tramp Putin va Zelenskiy bilan uchrashishga tayyorligini bildirdi

    Dunyo | 28 may, 23:20

    “Daryo” dayjesti: 28-mayning eng muhim xabarlari

    O‘zbekiston | 28 may, 23:11

    Saida Mirziyoyeva Rossiya prezidenti administratsiyasi rahbarining birinchi o‘rinbosari bilan uchrashdi. Nimalar muhokama qilindi?

    O‘zbekiston | 28 may, 22:55
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.