“Менимча, Ўзбекистонда автомобиль монополияси пайдо бўлиш эҳтимоли энди йўқ” — BYD компанияси масъули

BYD Марказий Осиё бошқарув директори Иван Сао фикрича, Ўзбекистонда автомобиль монополияси юзага келиш эҳтимоли йўқ. Бу ҳақда Хитой компанияси вакили “Дарё” мухбирига берган интервьюсида ўз мулоҳазаларини билдирди. 

Тошкент шаҳрида IV халқаро инвестиция форуми давом этмоқда. Инвестициялар, саноат ва савдо вазирлиги ташкил этган тадбирда Ўзбекистонга сармоялар киритиш масалалари муҳокама қилинмоқда.

Форум панел сессияларидан бири саноат, жумладан замонавий автомобиллар ишлаб чиқариш мавзусида кечди. Мулоқотда қатнашган BYD Марказий Осиё бошқарув директори Иван Сао “Дарё” мухбирига интервью берди.

Унинг айтишича, компания 2024 йилда Ўзбекистонда заводини очган бўлиб, ҳозиргача 10 минг донадан ортиқ автомобиль ишлаб чиқарган. Ўтган йили мамлакат бозорида жами 30-35 минг дона BYD автомобиллари сотилган. 

“Ҳозирги кунда бизда иккита локал ишлаб чиқарилган модел мавжуд. Шу йилнинг иккинчи ярмида Ўзбекистонда учинчи моделни ҳам тақдим этамиз. Биз ҳозирча фақатгина айрим моделларни импорт қиляпмиз — улар ҳали локаллаштирилмаган ёки бу ерда ишлаб чиқарилмаган. Булар умумий режалаштирилган йиллик ҳажмнинг тахминан учдан бир қисмини ёки ундан ҳам камини ташкил этади. BYD машиналарида ўзбек тилидаги овозли ёрдамчи функцияси ишлаб чиқилмоқда. У 2025 йил сентябрда ишга туширилиши кутиляпти”, деди Хитой компанияси расмийси.

Иван Сао BYD заводи Ўзбекистонда йилига 50 минг автомобиль ишлаб чиқариш қувватига эгалигини таъкидлади.

“Ҳозирда ишлаб чиқариш ҳажмини ошириш босқичидамиз. 2025 йил давомида тахминан 20–25 минг донагача электромобиль ишлаб чиқаришимиз мумкин. Шунингдек, маҳаллий ишлаб чиқарилган автомобилларни қўшни мамлакатларга экспорт қилиш имкониятларини ҳам ўрганмоқдамиз. Бу бўйича ҳозир Ўзбекистондаги шерикларимиз билан биргаликда иш олиб бораяпмиз”, деди у.

Иван Сао фикрини давом эттирар экан, Ўзбекистонда автомобиль бозорида монополияга ўрин қолмаганига урғу берди.

“Мамлакат очилаётганини кўряпмиз. Фақат 2024 ва 2025 йилларда Ўзбекистонга келган брендлар сонига қаранг. Менимча, шу йилнинг ўзида деярли барча Хитой автомобиль брендлари Ўзбекистонга кириб келади. Демак, бозор очилади, ҳалол рақобат бўлади. Харидорлар учун танлов кенгаймоқда — ички ёнув двигателли автомобиллар ҳам, электромобиллар ҳам, гибрид машиналар ҳам турли ишлаб чиқарувчилардан таклиф қилиняпти. Технологиялар ҳам ривожланмоқда. Масалан, биз бу ерда ўзбек тилидаги интерфейсни жорий қилган биринчи компаниямиз, энди бошқа компаниялар ҳам шундай функцияларни киритишмоқда. Кун сайин янги ишлаб чиқарувчилар кириб келяпти ва маҳаллий истеъмолчилар учун ҳам яхшироқ тажриба яратишади. Шу жиҳатдан, Ўзбекистонда монополия бўлиш эҳтимоли йўқ. Бозорда турли брендлар рақобат қилишни бошлайди”, деди BYD вакили.

Шу билан бирга, Иван Сао BYD’нинг бозордаги устун жиҳатлари ҳақида ҳам гапирди.

“Бизда бир нечта устунликлар бор. Биринчиси, BYD катта миқёсли бизнесга эга. Ўтган йили тўрт миллион донадан ортиқ автомобиль ишлаб чиқардик ва сотдик. Бу йил дунё бўйича беш миллион автомобиль ишлаб чиқаришни мўлжаллаяпмиз. Бундай улкан миқёсли ишлаб чиқариш бизга маҳсулот таннархини рақобатбардош даражада назорат қилиш имконини беради.

Иккинчиси, катта ишлаб чиқариш қуввати туфайли BYD таъминот занжирини тўлиқ вертикал интеграция қила олади. Автомобильларимиздаги батареялар, микросхемалардан тортиб энг кичик қисмларгача 80 фоизини ўзимиз ишлаб чиқарамиз. Шу боис биз техник жиҳатдан бошқа рақобатчилардан 3–5 йилга илгарилаб кетганмиз.

Учинчиси, локализация стратегиясига қаттиқ ишонамиз. Қайси бозорга кирмайлик, ўша бозор талабларига мослаштирилган маҳсулот ишлаб чиқарамиз. Бу эса нархнинг арзонлиги, технологиянинг илғорлиги ва машинада қулайлик даражасининг юқорилигини таъминлайди. Шу туфайли BYD бозорда кучли ўрнига эга бўлади”, дея фикр билдирди хитойлик вакил.

Халқаро инвестиция форуми 12 июнь куни якунланади. Тошкент шаҳри маҳаллий ва хорижлик йирик инвесторлар, ҳукуматлар, молия институтлари ва бизнес вакилларидан иборат 8 мингдан зиёд иштирокчига мезбонлик қилмоқда. Тадбир доирасида Ўзбекистон саноати ва инвестиция салоҳиятини кўрсатувчи илк Миллий кўргазма очилган. Унда ўндан ортиқ соҳалар бўйича 90 та компания ўз маҳсулотларини тақдим этяпти.

Аввалроқ BYD e2 электромобилининг расмий нархи бозордагидан қимматлиги эътирозларга сабаб бўлганди.

Маълумот учун, BYD Uzbekistan Factory заводи Жиззах шаҳрида “Ўзавтосаноат” АЖ ва BYD Europe B.V. ҳамкорлигида очилган. Заводда электромобиль ва гибрид автомобиллар ишлаб чиқариш лойиҳаси амалга оширилаётгани маълум қилинган. Лойиҳа қиймати 122,6 миллион доллар бўлиб, шундан 4 миллион доллари “Ўзавтосаноат” маблағлари, 17,6 миллион доллари тўғридан тўғри хорижий инвестициялар ва кредитлар ҳисобидан қопланиши белгиланган. Лойиҳа доирасида 2023—2024 йилларда 50 минг дона BYD ишлаб чиқариш кўзда тутилганди. Бироқ Иван Cао айтганидек, шу пайтгача ишлаб чиқарилган автомобиллар сони 10 минг дона атрофида бўлган.