Москва вилоятидаги уйлардан бирида “агар қўшнингиз мигрант бўлса, ‘военкомат’га қўнғироқ қилинг” ёзуви туширилган плакат пайдо бўлди. Россия хавфсизлик кучлари бир неча ойдан бери урушга жўнатиш мақсадида чет элликларни қўлга олмоқда.
Тhе Insider мухбири суҳбатлашган муҳожирларга кўра, Wildberries омбори ишчиларидан бири талаба бўлишига қарамай, рейддан сўнг дарҳол урушга жўнатилган. Муҳожирларни уруш зонасига юбориш вақтинча сақлаш изоляторларида ҳам ишга тушган: масалан, шартнома имзолашга мажбурлаш учун уларга узоқ вақт сув ичиш ёки қариндошлари билан боғланиш тақиқланади. Баъзилар ўз ватанларида бунинг учун жиноий жавобгарликка тортилишларига қарамай, ёлланма аскар бўлишга рози.
“Чунки сен қорасан”
Кузнинг ўрталаридан бошлаб Россиянинг турли ҳудудларида полициячилар яқиндагина Россия фуқаролигини олган хорижликларга қарши мунтазам равишда рейдлар ўтказмоқда. 11 декабрь куни хавфсизлик кучлари Екатеринбургдаги Гринвич савдо марказида рейд ўтказди. 8 декабрь куни Владивосток аэропортида мигрант такси ҳайдовчиларига қарши рейд бўлди. Ноябрь ойи охирида полиция Москва вилоятидаги Wildberries омборига келди.
Октябрь ойида Котелникидаги масжидга зиёрат учун келганлар ҳибсга олинди ва бир ой ўтгач, худди шундай рейд Балашиха масжидида ўтказилди.
Йигирма ёшли Сухроб миллати тожик, лекин Москвада туғилган ва бутун умр шу ерда яшаган. У Россия фуқаролигига эга. Сухробнинг сўзларига кўра, унинг дўсти талаба бўлишига қарамай, тўғридан-тўғри Wildberries омборидан армияга чақирилган.
Рейддан сўнг у ғойиб бўлган, кейин маълум бўлишича, у бошқалар билан бирга аввал милицияга, сўнгра “военкомат”га олиб борилган ва тиббий кўрикка юборилган. Ҳозир у армияда. Биз унинг қаерда хизмат қилишини билмаймиз. Унга ҳатто нарсаларини йиғишга ҳам, оиласи билан хайрлашишга ҳам рухсат беришмаган. Биз унинг ўқиши билан нима бўлишини ҳам билмаймиз, ота-онаси Москвада эмас ва улар ҳам қўрқишади.
У аллақачон Россия фуқароси бўлиб, расмий равишда таҳсил олаётган эди. Ижтимоий доирамиздаги ҳар бир киши бу вазиятдан хавотирда. Аммо ҳозирча ҳеч ким кетишни истамайди. Мен кундузги талабаман. Аммо мени хато билан ҳибсга олишса, ҳеч ким буни текширмайди, деб қўрқаман. Ёки улар буни тушунишганда сизни урушда аллақачон ўлдиришган бўлади.
Котелники яқинидаги палаткада шаурма сотадиган Ҳасанчон (исми ўзгартирилган) полиция ҳар куни метродан чет эл фуқароларини олиб кетишини айтди. Ушбу рейдлардан бири Тhе Insider мухбири билан суҳбат пайтида содир бўлган.
Полиция барча муҳожирларни метрода тўхтатиб, паспортини текширади, ҳарбий хизмат ҳақида “муҳрга эга бўлмаган”ларни эса “военкомат”га жўнатишади”, — дейди Ҳасанчон.
Унинг сўзларига кўра, полиция ҳар куни метрополитенда патруллик қилади. Полициячиларнинг икки гуруҳи ҳужжатларни текширади, бири метро бекатида, иккинчиси шаурма палаткасига кириш жойидан тахминан 70 метр масофада, у ерда ”ҳарбий мажбуриятлари бўлган” одамларни олиб кетадиган машина ҳам бор.
“Улар ҳаммани, шу жумладан славянларни ҳам текширади, лекин асосан мен каби одамлар. Паспортида муҳри бўлмаганлар олиб кетилади. Эрталаб улар жуда эрта келишади. Урушга ёки шунчаки ҳарбий рўйхатга олиш идорасига олиб кетишадими, билмайман. Улар ёзда ҳам ўша ерда эдилар, лекин у пайти фақат ҳужжатларни кўришарди. Энди мана яна бошлашди, эҳтимол Янги йил олдидан”, — дейди у.
Россия паспортига эга бўлмаган қирғизистонлик такси ҳайдовчиси Кубаничбек ҳам ҳуқуқ-тартибот идораларининг ҳаракатларидан норози:
Мен “Южний” микрорайонига учинчи марта келишим ва биринчи марта бу ерда йўл полицияси ходимлари мени тўхтатиб, ҳужжатларимни кўришди. “Нима учун тўхтатдинглар?” десам, “Чунки сиз қорасиз”, деб жавоб берди. У шундай деди. Мен юзига қараб: “Қўшним рус, уларни ҳеч ким бунақа текширмайди”, деб айтдим. Қирғизистонда руслар жуда кўп. Айниқса, сафарбарликдан кейин. Улар бизнинг меҳмонларимиз, ҳеч ким уларга тегмайди.
Кубаничбекнинг фикрича, Россия паспорти энди мигрантлар учун бир неча йил аввалгидек орзу қилинган мақсад эмасдек туюлади:
“Энди ҳеч кимга Россия фуқаролиги керак эмас. Олдин уни ҳамма хоҳларди. Энди эса аввалроқ рус паспортини олганлар ўзларининг эски қирғиз паспорти билан кетишди! Россия фуқаролиги фойдасиз, сиз Европага ҳам, Америкага ҳам бора олмайсиз. Россияда эса Қирғизистон паспорти билан ҳам ишлаш мумкин. Бир йўловчи менга: “Нега урушга бормайсиз?” деди. Унга “Нега боришим керак? Мен Қирғизистон фуқаросиман”, дедим. У эса: “Агар сиз бу ерда ишласангиз, биринчи навбатда урушга боришингиз керак”, деди.
Айни пайтда Ички ишлар вазирлиги маълумотларига кўра, 2023 йилнинг биринчи олти ойида Қирғизистон фуқароларининг Россияга оқими 45 фоизга ошган.
Ҳуқуқ ҳимоячиси Александр Кимга кўра, хорижлик бўлган муҳожирлар ҳам, миграцион тарихга эга Россия фуқаролари ҳам “военкомат” бўлимларига юборилади. Иккинчи тоифа — энг заиф, чунки Россия фуқароси ҳарбий рўйхатга олиш талаб қилингани сабабли бундай одамларга босим ўтказиши осондир. Ким шунингдек, 2022 йилда Россия фуқаролигига эга бўлмаган мигрантлар қийноқлар орқали шартнома имзолашга мажбур бўлган бир неча ҳолатлар қайд этилганини айтди:
“Мен билган охирги воқеа Санкт-Петербургда бўлган. Миграция тарихига эга россияликлар бор эди, уларни шартнома имзолашга мажбурлаш учун телефонларини олиб қўйишди, узоқ вақт сув ичишга рухсат беришмади. Бундай вазиятдан бир киши чиққан, аммо бунга унинг кучли қариндошлари борлиги сабаб бўлган. Кремль пропагандаси таъсирида ўзлари урушга борадиган муҳожирлар бор, лекин кўпчилик фронтга юборилиши хавфи бор деб ўйламайди. Агар бирор киши бунга тайёргарлик кўрмаса, у қўлга тушиб, имзо қўйишга мажбурланадиган вазиятга тушиб қолиши мумкин”, — дейди Ким.
Изоҳ (0)