Ўзбекистонда эрта пиёз ҳосили сезиларли даражада кечикмоқда ва кутилганидан паст бўлиши мумкин 

Январь ойидаги аномал совуқнинг Марказий Осиё пиёз бозори учун оқибатлари ўтган йилги ҳосил захираларининг бир қисмини йўқотиши, кейинчалик нархларнинг кескин кўтарилиши ва ушбу маҳсулотнинг деярли барча мамлакатлардан экспортига бир қатор тақиқлар қўйилиши билан чекланиб қолмайди. EastFruit мутахассисларининг таъкидлашича, ғайритабиий совуқ об-ҳавонинг қишки пиёз ҳосилига таъсири бутунлай кутилган эди.

Пиёз етиштирувчилар ва соҳа мутахассисларига кўра, жорий йилнинг биринчи ойида кузатилган ҳароратнинг меъёрдан пастлиги янги экин — эрта қишки пиёзнинг пишишига ҳам жиддий таъсир кўрсатди. 

Бундан ташқари, Ўзбекистонда 2022 йил август—сентябрь ойларида кузги пиёз экиладиган майдонлар сезиларли даражада кенгайганига қарамай, 2023 йил баҳорида ушбу маҳсулотни ички бозорга етказиб бериш ҳажмини олдиндан айтиш қийин, чунки майдон бирлигидан олинадиган ҳосил ўтган йилга нисбатан паст.

Ўзбекистонда “август” деб аталадиган кузги пиёз экиш август—сентябрь ойларида амалга оширилади. Одатда, жиддий об-ҳаво аномалиялари бўлмаса, бу эрта пиёзнинг ҳосили мамлакат ҳудудига қараб март ойининг учинчи ёки апрель ойининг биринчи ўн кунлигида йиғиб олинади. 

Аммо 2022—2023 йилги мавсумда январь ойидаги аномал совуқ қишки пиёзнинг пишиш вақтига ўс таъсирини ўтказди

Фермерларнинг фикрига кўра, январдаги аномал совуқ августдан январгача ҳосил бўлган пиёз куртакларини бутунлай йўқ қилган. 

Янги куртаклар пайдо бўлиши ва уларнинг ривожланиши учун кўпроқ вақт керак бўлади. Бу ўз навбатида, пиёзнинг пишиш вақтининг тахминан 10-15 кунга кечикишига олиб келади. 

“Весагро” консалтинг компанияси раҳбари Урмонали Усмоновнинг маълум қилишича, Ўзбекистонда 2022 йил август—сентябрь ойларида кузги пиёз етиштириш майдонлари 2021 йилнинг шу даврига нисбатан қарийб учдан бир қисмига ошган. 

Мутахассиснинг сўзларига кўра, бу даврда Тожикистон ва Қирғизистоннинг Ўзбекистон билан чегарадош вилоятларида кузги пиёз экиладиган майдонларнинг кўпайиши тахминан бир хил бўлгани тахмин қилинмоқда. 

Қишки эрта пиёз экиладиган майдонлар сезиларли даражада кенгайганига қарамай, уни 2023 йил баҳорида бозорга етказиб бериш ҳажми ва экспорт учун мавжуд имкониятлар мавҳумлигича бўлиб қолмоқда.

“Барча оқибатлар бир ойдан кейин маълум бўлади ва 2023 йилнинг март ойида эрта пиёз экинларига январь ойининг совуқ ҳавосидан етказилган зарарни тахминий ҳисоблаш мумкин бўлади”, — дея тушунтирди Урмонали Усмонов.

Сўнгги бир ой ичида Туркманистондан ташқари деярли барча Марказий Осиё давлатлари ички бозорда нархларни барқарорлаштириш ва озиқ-овқат хавфсизлигини таъминлаш мақсадида пиёз экспортига вақтинчалик чекловлар жорий қилган. 

Шу билан бирга, Қозоғистон, Ўзбекистон ва Қирғизистондан экспортга қўйилган тақиқ 2023 йил апрель ойи охиригача амал қилади, Тожикистондан пиёз олиб чиқиш тақиқи муддати эълон қилинмаган.

Минтақадаги бешта давлатдан учтаси йирик пиёз экспортчиси ҳисобланади: Ўзбекистон йилига 200 минг тоннадан ортиқ пиёз, Қозоғистон — 100 минг тонна, Тожикистон — 80-95 минг тонна пиёз экспорт қилади.