2022 йилда Ўзбекистон турли халқаро рейтинглардан жой олди ва ўз ўрнини мустаҳкамлади, айрим ҳолларда эса йўқотишларга ҳам дуч келди. «Дарё» мамлакатнинг бундай рейтинглардаги ўрни қандай ўзгаргани ҳақида маълумот беради.
Бизнес юритиш осонлиги рейтинги (Ease of doing business)
Doing Business рейтинги кичик ва ўрта бизнес юритиш осонлиги даражасини ифодалайди. Ҳозирги пайтда бунда жами 11 индикатор баҳоланади: янги ишни ташкил қилиш, қурилишга оид рухсатномалар олиш, электроэнергияга уланиш, мол-мулкни рўйхатдан ўтказиш ва бошқалар.
Doing Business — мамлакатлар инвестициявий иқлим ҳолатини тавсифловчи энг оммавий рейтинглардан бири. 2020 йилда Ўзбекистон 76-ўриндан 7 поғонага кўтарилиб, 69-ўринни эгаллаган эди.
Шундан сўнг, 2020 йил август ойида Жаҳон банки ушбу йиллик рейтингни нашр этишни вақтинча тўхтатгани ҳақида баёнот берган.
Иқтисодий эркинлик индекси (Index of business freedom)
Иқтисодий эркинлик индекси Heritage Foundation тадқиқот маркази томонидан 1995 йилдан бери The Wall Street Journal билан ҳамкорликда тузиб келинади. Индекс 0 дан 100 гача бўлган шкала бўйича баҳоланади. Унда 100 балл максимал эркинликни ифодалайди.
Иқтисодий эркинликнинг умумий индекси тўртта кенг тоифага бирлаштирилган ўнта компонентдан иборат:
- қонун устуворлиги;
- давлат аралашуви даражаси;
- тартибга солиш самарадорлиги;
- очиқ бозорлар.
2022 йилда Ўзбекистоннинг иқтисодий эркинлиги индекси 55,5 баллга тенг бўлиб, 2021 йилга нисбатан 2,8 балга пастлаган ва дунё бўйлаб 117-ўринни эгаллаган. 2021 йилда мамлакат 58,3 балл билан 108-ўринга чиққан эди.
2020 йилда Ўзбекистон 114-ўринда, 2019 йилда — 140-ўринда, 2018 йилда — 152-ўринда эди.
2022 йилда Ўзбекистон Осиё-Тинч океани минтақасидаги 41 мамлакат орасида эса 27-ўринни эгаллаб турибди. Унинг умумий рейтинги минтақавий ва жаҳон ўртача кўрсаткичлари (60 балл)дан паст.
Экологик самарадорлик индекси (The environmental performance index)
Экологик самарадорлик индекси — Ел университети қошидаги Экологик сиёсат ва ҳуқуқ марказининг аралаш кўрсаткичиси бўлиб, у мамлакат ютуқларини экология ва табиий ресурсларни бошқариш нуқтаи назаридан ўлчайди. Ушбу индекс ҳар икки йилда бир марта эълон қилинади.
2022 йилги рейтинг якунларига кўра, Ўзбекистон 38,2 кўрсаткич билан дунё бўйлаб 107-ўринни эгаллади.
Таққослаш учун, 2020 йилда мамлакат ушбу рейтингда 134-ўринни, 2018 йилда эса 136-ўринни эгаллаган.
Билим иқтисодиёти индекси (Knowledge Economy Index)
Билим иқтисодиёти индекси билимга асосланган иқтисодиётнинг ривожланиш даражасини тавсифловчи комплекс кўрсаткичдир.
Индекс давлатлар томонидан ўз сиёсатидаги муаммоли муаммоларни таҳлил қилиш ва мамлакатнинг билимга асосланган ривожланиш моделига ўтишга тайёрлигини ўлчаш учун ишлатилиши керак.
2022 йилда Ўзбекистон ушбу индексда 42,4 кўрсаткич билан 83-ўринни эгаллаб, 2021 йилга нисбатан 8 поғонага юқорилаган.
Соф иш ҳақи рейтинги
Numbeo онлайн платформаси маълумотларига кўра, Ўзбекистонда солиқлардан ташқари ўртача ойлик иш ҳақи 279 доллар бўлмоқда. Мамлакат бу кўрсаткич билан 106 давлат орасида 96-ўринни эгаллаган.
Ўзбекистон аввалги рейтингга қараганда уч поғона юқорилади. Май ойидаги маълумотларда мамлакат 107 давлат орасида 99-ўринда эди.
Рейтинг етакчилари Швейцария (5 989 доллар), Сингапур (4 248 доллар) ва Австралия (4 143 доллар) бўлди.
Маълум бўлишича, ўзбекистонликлар МДҲ давлатлари орасида энг кам ойлик иш ҳақи олади. Бу борада энг яхши кўрсаткич Россияга тегишли — 846 доллар.
Қўшни давлатлар орасида Қозоғистон 423 доллар соф ойлик маош билан 77-ўринни эгаллади. Қолган қўшни давлатлар — Туркманистон, Афғонистон, Қирғизистон ва Тожикистон бу рўйхатга киритилмаган.
GovTech Enablers индекси
GovTech Enablers Жаҳон банкининг рақамли кўникмалар ва давлат хизматларидаги инновациялар бўйича индекси. 2022 йилда Ўзбекистон ушбу индекс бўйича 2020 йилга нисбатан 65 поғона юқорилади.
GovTech Maturity Index натижаларига кўра, ҳукумат ва давлат хизматлари сектори бўйича эса 37 поғона юқорилаб, 198 мамлакат ичида рақамли трансформация соҳасида етакчи мамлакатларнинг «А» гуруҳига кирди.
Электрон ҳукумат рейтинги (E-Government Survey)
Бирлашган Миллатлар Ташкилоти томонидан ҳар 2 йилда бир марта ўтказиладиган Электрон ҳукумат рейтингининг 2022 йилги натижасида Ўзбекистон 18 поғона юқорилаб, «юқори/жуда юқори ривожланувчи» мамлакатлар қаторига кирди.
Ҳукуматнинг сунъий интеллектга тайёрлик индекси (Government Artificial Intelligence Rea dines Index)
Буюк Британиянинг Oxford Insights ташкилоти томонидан ишлаб чиқилган «Ҳукуматнинг сунъий интеллектга тайёрлик индекси»да кўрсатилган статистика бўйича Ўзбекистон 160 та давлат ичида 2019 йилда 158-ўринни, 2020 йилда 95-ўринни, 2021 йилда 93-ўрин ва 2022 йилда 79-ўринни (ўсиш +14) эгаллаган.
Яшаш учун энг қулай шаҳарлар рейтинги
Ҳар йили Economist Intelligence Unit (EIU) томонидан бутун дунё бўйлаб яшаш учун энг қулай шаҳарлар рўйхати эълон қилинади. 2022 йилги натижаларга кўра Тошкентда яшаш шароити бироз яхшиланган.
Деярли барча шаҳарлардаги каби Тошкентда ўтган йилдан бери вазият деярли ўзгармаган — индекс 55—58 атрофида (100 дан).
2022 йилда вазият бироз яхшиланганига қарамай, Ўзбекистон пойтахти ҳали ҳам яшаш учун у қадар қулай бўлмаган шаҳарлар қаторида қолмоқда.
Таққослаш учун, Тошкент Найроби (Кения), Бангалор (Ҳиндистон) ва Тунис каби шаҳарлар билан бир поғонада жойлашган.
World Happiness Report (Бахтли мамлакатлар рейтинги)
Gallup томонидан анъанавий равишда эълон қилинадиган World Happiness Report—2022 рейтингида Ўзбекистон 146 та мамлакат орасида 53-ўринни эгаллади. Бу 2021 йилги кўрсаткичлардан 11 поғона паст.
Шунингдек, Ўзбекистон МДҲга аъзо давлатлар орасида етакчиликни бой берган. Қозоғистон — 40-ўрин. Тожикистон (83-ўрин), Россия (80-ўрин), Қирғизистон (64-ўрин) жой олди. Туркманистон эса 75-ўринни банд этди.
Яшаш учун энг арзон мамлакатлар рейтинги
2022 йилда Ўзбекистон мазкур рейтингда иштирок этган 139 мамлакат ичида 27,31 кўрсаткич билан 133-ўринни эгаллади.
Экспертлар турли мамлакатларда яшаш қанчалик қимматга тушишини баҳолаган. Бунда, ижара ҳақи, дўконлардаги озиқ-овқат маҳсулотлари нархи, шунингдек, ҳамёнбоп ресторанларга ташриф буюрилганидаги ўртача харажат ҳисобланган.
Рейтингга асос сифатида Нью-Йорк шаҳри олинган, айнан у учта кўрсаткич бўйича ҳам 100 индексига эга.
Рейтинг муаллифларининг ҳисоб-китобига кўра, Ўзбекистонда яшаш Нью-Йоркдан кўра, 72,69 фоизга арзон.
Изоҳ (0)