Ўзбекистонда 2021 йилнинг 14 июнидан бошлаб номинал қиймати 2 000 сўм ва 20 000 сўм бўлган банкнот кўринишидаги янги пул белгиларини муомалага чиқарилиши тўғрисида қарор қабул қилинди. Бу ҳақда Марказий банк ахборот хизмати хабар бермоқда.
Мазкур банкнотлар мавзуси (тематикаси) «Буюк ипак йўли» ва мамлакат ҳудудидаги қадимий Бухоро шаҳри ва Қорақалпоғистон тарихига бағишланган.
Банкнотлар ҳимояланган қоғозда чоп этилган.
2000 сўмлик банкнот
Ўлчами 142 х 69 миллиметр банкнотнинг ўнг тарафидаги оч фонда қадимги «Буюк ипак йўли» карвон йўлининг рамзи сифатида туя ва «2000» рақами кўринишида сув белгилари жойлашган.
Банкнотнинг ўнг тарафида қоғоз қатламида кенглиги 1,5 миллиметр бўлган «УЗБ» ёзуви мавжуд металлашган ва машинада ўқиладиган ҳимоя ипи ўтказилган.
Олд ва орқа томонларининг асосий ранглари – қирмизи ва оч яшил ранглардан иборат.
Банкнот олд томони чап қисмида дастлаб милоддан аввалги I асрда қад кўтарган, эрамизнинг IX–Х асрларида қайта қурилган (ҳозирги қиёфаси, асосан, XVI асрда шаклланган) Бухоро аркининг кўриниши тасвирланган.
Юқори қисмининг чап тарафида ўзгарувчан рангли OVI бўёғида босилган «2000» рақами жойлаштирилган бўлиб, маълум қиялик бурчаги кўриниши остида тилла рангдан яшил рангга ўзгаради.
Банкнот юқори ўнг қисмида «ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ МАРКАЗИЙ БАНКИ» матни, юқори ўнг бурчагида Ўзбекистоннинг герби қирмизи рангда жойлашган.
Ўнг ва чап томони чеккасида қирмизи рангда жойлашган махсус элемент кўриш қобилияти паст бўлган инсонлар учун мўлжалланган бўлиб, бўёқнинг бўртмалик хусусияти ҳисобига банкнотнинг қийматини аниқлаш имконини беради.
Банкнотнинг қуйи қисмида нақшинкор безак асосида «латент» (яширин) тасвир «УЗ» кўринишида берилган бўлиб, у ёруғлик манбаига нисбатан маълум қияликда кўриниш хусусиятига эга.
Қуйи қисмнинг чап томонида банкнот қийматини акс эттирувчи «ИККИ МИНГ СЎМ» ёзуви ва «ЎЗБЕКИСТОН СЎМИ РЕСПУБЛИКА ҲУДУДИДА ҲАMMA ТЎЛОВЛАР УЧУН ЎЗ ҚИЙМАТИ БЎЙИЧА ҚАБУЛ ҚИЛИНИШИ ШАРТ» матни жойлашган.
Юқоридаги тасвирлар металлограф босма усулида бажарилган бўлиб, бармоқ учи билан сийпалаганда бўёқнинг бўртмалигини сезиш мумкин.
Банкнот ўнг қисмидаги оч фонда нусха кўчиришга қарши ҳар хил диаметрдаги ҳалқалар жойлаштирилган бўлиб, нусха кўчирилганда ушбу тасвирларда аниқлик йўқолади.
«Хонатлас» фонида туширилган Ўзбекистон харитаси чизмасида кўк чизиқлар билан «Буюк ипак йўли»нинг карвон йўллари йўналиши кўрсатилган.
Юқори чап қисмида Бухоро шаҳрининг рамзи ҳисобланган «икки ўркачли туя» тасвири регистр вазифасини бажаргани ҳолда «олд» ва «орқа» томонларини бир-бири билан мос тушириш учун хизмат қилади. Ёруғликка қаратилганда оқ қисми банкнотнинг орқа томонидаги рангли фон билан қўшилиб, тўлиқ тасвир ҳосил қилади.
Банкнотнинг рақами лотин алифбосидаги икки ҳарфли серия ва етти хонали сондан ташкил топган бўлиб, ўнг қисмида горизонтал ва чап қисмида вертикал кўринишда босилган.
Банкнот орқа томонида милоддан аввалги IV–III асрларда қадимги карвон йўли ўтган Пойкенд шаҳрининг харобалари, яъни «ПОЙКЕНД АРХЕОЛОГИЯ ЁДГОРЛИГИ» тасвирланган.
Ўнг қисмида Бухоро вилояти ҳудудидаги «Варахша» археология ёдгорликларидан топилган VIII асрга тааллуқли деворий ганчкор безак тасвири ҳамда милоддан аввалги III минг йиллик даврига тегишли рўзғор идиши – археология топилмаси акс этган.
Юқори чап қисмида «ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ МАРКАЗИЙ БАНКИ» матни ва банкнот муомалага чиқарилган йил «2021» чоп этилган.
Банкнотнинг пастки қисми чап ва ўнг бурчакларида банкнот номинал қиймати «2000» рақами оқ рангда бир чизиқда ҳамда юқори ўнг бурчакда «ИККИ МИНГ СЎМ» ёзуви туширилган.
Пастки қисмида «ЎЗБЕКИСТОН СЎMИНИ ҚАЛБАКИЛАШТИРИШ ҚОНУНГА МУВОФИҚ ТАЪҚИБ ҚИЛИНАДИ» матни огоҳлантирувчи ёзув сифатида қайд этилган.
20 000 сўмлик банкнот
Ўлчами 147 х 69 миллиметр. Банкнотнинг ўнг тарафида оч фонда қадимги «Буюк Ипак йўли»нинг рамзи бўлган туя ва «20000» рақами кўринишида сув белгилари жойлашган.
Банкнотнинг ўнг тарафида қоғоз қатламида кенглиги 3 миллиметрли «динамик» эффектига эга бўлган, юқори ҳимояланган, учта тўртбурчак йўл кўринишидаги банкнотнинг устки қатламига чиқувчи ҳимоя ипи жойлаштирилган.
Ёруғлик манбаида ип тўлиқ кўринишга эга бўлиб, банкнотнинг исталган қиялик кўринишида ипдаги тасвирларда силжиш эффекти пайдо бўлади.
Олд ва орқа томонларининг асосий ранглари – кўк, бинафша ва жигарранглардан иборат.
Банкнот олд томони чап қисмида ҳозирги Қорақалпоғистон Республикаси ҳудудида милоддан аввалги IV асрда қурилган, ХХ асрнинг 30 йилларида топилган «ҚЎЙҚИРИЛГАН ҚАЛЪА» меъморий ёдгорлиги тасвирланган.
Юқори қисмининг чап тарафида ўзгарувчан рангли ОВИ бўёғида босилган «20000» рақами жойлашган бўлиб, маълум қиялик бурчаги кўриниши остида қирмизи рангдан яшил рангга ўзгаради.
Банкнот юқори қисмида «ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ МАРКАЗИЙ БАНКИ» матни, юқори ўнг бурчагида Ўзбекистон герби сиёҳ рангда жойлашган.
Ўнг ва чап томони чеккасида жойлашган сиёҳ рангдаги махсус элемент кўриш қобилияти паст бўлган инсонлар учун мўлжалланган бўлиб, бўёқнинг бўртмалик хусусияти ҳисобига банкнотнинг қийматини аниқлаш имконини беради.
Банкнотнинг қуйи қисмида нақшинкор тасвир фонида «латент» (яширин) тасвир «УЗ» кўринишида берилган бўлиб, у ёруғлик манбаига нисбатан маълум қияликда кўриниш хусусиятига эга.
Қуйи қисмининг чап томонидан банкнот қийматини акс эттирувчи «ЙИГИРМА МИНГ СЎМ» ёзуви ва «ЎЗБЕКИСТОН СЎМИ РЕСПУБЛИКА ҲУДУДИДА ҲАMMA ТЎЛОВЛАР УЧУН ЎЗ ҚИЙМАТИ БЎЙИЧА ҚАБУЛ ҚИЛИНИШИ ШАРТ» матни жойлашган.
Юқоридаги тасвирлар металлограф босма усулида бажарилган бўлиб, бармоқ учи билан сийпалаганда бўёқнинг бўртмалигини сезиш мумкин.
Банкнот ўнг қисмидаги оч фонда нусха кўчиришга қарши ҳар хил диаметрдаги ҳалқалар жойлаштирилган бўлиб, нусха кўчирилганда ушбу тасвирларда аниқлик йўқолади.
Юқори қисмдаги Ўзбекистон харитаси чизмасида оч чизиқлар билан «Буюк ипак йўли»нинг карвон йўллари йўналиши кўрсатилган.
Юқори чап қисмидаги Қорақалпоғистон халқининг каштачилик матоларида қўлланиладиган нақш безаги тасвири регистр вазифасини бажаргани ҳолда «олд» ва «орқа» томонларини бир-бири билан мос тушириш учун хизмат қилади. Ёруғликка қаратилганда оқ қисми банкнотнинг орқа томонидаги рангли элементлар билан қўшилиб тўлиқ нақш ҳосил қилади.
Банкнотнинг рақами лотин алифбосидаги икки ҳарфли серия ва етти хонали сондан ташкил топган бўлиб, ўнг қисмида горизонтал ва чап қисмида вертикал кўринишда босилган.
Банкнот орқа томонида милоддан аввалги IV асрга тегишли бўлган, Султон Увайс тоғларидан жанубий шарққа қараб кетган баландликлар тепасида жойлашган «ЖОНБОС ҚАЛЪА АРХЕОЛОГИЯ ЁДГОРЛИГИ» тасвирланган.
Ўнг қисмида милоддан аввалги VII–VI асрларда Орол–Каспий денгизи оралиғида яшаган халқларга тегишли сопол идиш ҳамда милоддан аввалги I асрга тегишли қадимий аҳоли томонидан зардуштлик маросимларида фойдаланилган туя кўринишидаги артефакт акс этган.
Ушбу тасвирлар металлограф босма усулида, икки хил ранг (сиёҳранг ва жигарранг)да аниқ чегараланган ҳолда босилган бўлиб, бармоқ учи билан сийпалаганда бўёқнинг бўртмалигини сезиш мумкин.
Юқори чап қисмида «ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ МАРКАЗИЙ БАНКИ» матни ва банкнот муомалага чиқарилган йил «2021» чоп этилган.
Банкнотнинг пастки қисми чап ва ўнг бурчакларида банкнот номинал қиймати «20000» рақами оқ рангда бир чизиқда ҳамда юқори ўнг бурчакда «ЙИГИРМА МИНГ СЎМ» ёзуви туширилган.
Пастки қисмида «ЎЗБЕКИСТОН СЎMИНИ ҚАЛБАКИЛАШТИРИШ ҚОНУНГА МУВОФИҚ ТАЪҚИБ ҚИЛИНАДИ» матни огоҳлантирувчи ёзув сифатида қайд этилган.
«Муомалага чиқарилаётган қиймати 2 000 сўм ва 20 000 сўм бўлган пул белгилари айни пайтда муомалада бўлган пул белгилари ва тангалар билан бир қаторда барча хўжалик юритувчи субъектлари ва аҳоли томонидан ўз қиймати бўйича барча турдаги тўловлар учун ҳеч қандай чекловларсиз қабул қилиниши шарт», – дейилади Марказий банк хабарида.
Маълумот учун, ҳозирги вақтда ўзбек сўмининг энг катта қийматли купюраси 100 000 сўм ҳисобланади. Мазкур купюра 2019 йил 25 февралдан муомалага чиқарилган.
Изоҳ (0)