• Профилга Кириш
  • 1751972643_633.png 1751972643_245.png 1751959824_218.svg 1751959824_520.svg

  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
O'zbekcha
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
    • USD12692.42
    • RUB158.44
    • EUR14511.24
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Тошкентда
      +33°C
      • Андижон
      • Қарши
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Фарғона
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Термиз
      • Наманган
      • Тошкент
      • Навоий
      • Тошкент вил
      • Нукус
      • Урганч
    • Daryo
      • Интернет-нашр
      • Таҳририят
      • Алоқа маълумотлари
      • Фойдаланиш шартлари
      • Махфийлик сиёсати
      • Янгиликлар архиви
    • Реклама
    • Ижтимоий тармоқлар
      • Instagram | Расмий
      • Instagram | Лайфстайл
      • Instagram | Спорт
      • Facebook | Расмий
      • OK | Расмий
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Рус тилида
      • YouTube | Daryo Глобал
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • Ўзбекистон
      • Бошқалар
      • Навоий
      • Тошкент вилояти
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Қашқадарё
      • Сурхондарё
      • Хоразм
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Наманган
      • Фарғона
      • Aндижон
      • Қорақалпоғистон
      • Тошкент ш.
      • Меҳридарё
      • Об-ҳаво
    • Марказий Осиё
      • Ўзбекистон (Маҳаллий)
      • Афгонистон
      • Қирғизистон
      • Қозоғистон
      • Туркманистон
      • Тожикистон
    • Дунё
    • Пул
      • Бизнес
      • Иқтисодиёт
      • Молия
      • Крипто
    • Маданият
      • Кино
      • Китоб
      • Мусиқа
      • Шоу-бизнес
    • Лайфстайл
      • Аёллар саҳифаси
        • Фарзанд
        • Гўзаллик
        • Карьера
        • Маслаҳатлар
        • Мода
        • Рецептлар
      • Технологиялар
        • Архитектура
        • Гаджетлар
        • Илм-фан
        • Коинот
        • Медиа
      • Авто
      • Қўзиқорин
      • Саёҳат
      • Саломатлик
      • Таълим
        • Абитуриент
        • Инглиз тилини ўрганамиз!
    • Спорт
      • Футбол
      • UFC
      • Бокс
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Авто

    Электромобиллар даври: Ўзбекистон қандай босқичда?

    Бугунги кунда электромобиллар ишлаб чиқариш зарурияти автомобилсозлар учун стратегик масалага айланмоқда. Яқинлашаётган янги даври ҳақида «Дарё» колумнисти Музаффар Қосимов маълумот беради.

    Фото: Google Photos

    Фото: Google Photos

    UzAuto Motors томонидан Ўзбекистонда ишлаб чиқариладиган автомобиль нархларининг кескин оширилиши охирги ҳафтада ижтимоий тармоқларда катта резонанс берди. Фақат энг эринчоқ одамларгина бу ҳолатга муносабат билдирмади десак бўлади. Хуллас, бу ёқда нефть бозори касодга учраб, бошқа тарафда эса коронавирус сабабли жаҳон иқтисодиёти орқага кетаётган бир пайтда ҳақиқатан ҳам мантиққа сиғмайдиган нарх кўтарилиши фақат UzAuto Motors’дагиларнинг ўзини хурсанд қилди холос.

    Лекин эътиборингизни  нарх ошишига эмас, бошқа масалага қаратмоқчимиз.

    UzAuto Motors ишлаб чиқарадиган автомобиллар ва ҳозирда жаҳон бўйлаб ҳаракатланаётган деярли барча автомобиллар бу – ички ёнув двигатели асосида, яъни бензин, дизель ёки газ ёқилғиси ёқиб ҳаракатланадиган машиналардир. Мақоланинг қисқа моҳиятини айтадиган бўлсак, анъанавий бензин ва газда юрадиган автомобиллар замонаси якунланмоқда! Узоғи билан яна икки ўн йиллик ва улар ўз ўрнини электромобилларга бўшатиб беради.

    Ёдингиздами, 10–15 йиллар олдин мобил телефонлар энди оммалашаётган пайтда телефон аппаратлари бозори Nokia’дан бошлаб Siemens, Motorola, Philips, Sony Ericsson ва ҳоказолар билан тўла эди. Сиз у пайтда Apple ва Xiaomi аппаратларини эшитмагансиз ҳам. Сабаби жуда оддий: тугмали оддий телефонлар замонасида бозорда ўз ўрнига эга бўлган юқоридаги компаниялар смартфонлар замонасига келиб бозор учун оммабоп таклифлар бера олмади ва ҳозирда мобил алоқа технологиялари бозорида уларни деярли учратмайсиз. 2010–2012 йилларда тугмали телефонларнинг замонаси аллақачон якунланди ва смартфонлар даври бошланди. Автомобиллар бозори билан ҳам шунга ўхшаш вазият содир бўлиши кутилмоқда (ва у аллақачон бошланган).

    Бозорни электромобиллар билан забт этишни Tesla бошлаб юборди. Биргина 2019 йилнинг охирги чорагида компания 104 891 дона электромобил сотган. Ва бу борада Tesla ёлғиз эмас. Кўпчилик электромобиль деганда биринчи навбатда Tesla’ни тасаввур қилади. Лекин электромобиллар аллақачон Jaguar, Audi, Mercedes ва Porsche каталогларида ҳам бор.

    Ҳозирча фақат Porsche ишлаб чиқарган модел бозорда Tesla билан рақобатлаша оладиган даражада арзон чиққан ва техник жиҳатдан афзалликларни ҳам ваъда қилмоқда (хусусан, Porsche Taycan модели атиги 22 дақиқада 80 фоиз зарядланиши мумкин ва тўлиқ заряд олиши учун 1 соат кифоя қилади – сиз қаҳва ичиб бўлгунингизча машинангиз яна йўлга тайёр бўлади).

    Фото: Google Photos

    Фото: Google Photos

    Лекин бу бошқа автоконцернлар вазиятга шунчаки томошабин сифатида қараб ўтирибди дегани эмас.

    Умуман олганда, йирик автоконцернлар электромобиллар бозорига юрак ютиб қараб тургани аниқ. Бизга таниш анъанавий автомобиллар ишлаб чиқарадиган заводлар ёппасига электромобиллар ишлаб чиқаришга ўтмаётганининг энг катта сабаби конвейер линияларини электромобилларга мослаш учун ўн миллиардлаб доллар сармоя керак бўлиши билан боғлиқ.

    Қолаверса, электромобиль ишлаб чиқариш учун лойиҳалаш ва конструкторлик мутахассислари, йиғиш усталари ва ишчи ходимлар керак бўлади. Заводда бирваракайига бунча малакали ишчи топишнинг эса иложи йўқ. Айнан шу омиллар ҳозирча жаҳоннинг йирик автомобилсозлик корхоналарини бироз тутиб турибди. Шунга қарамай, бизни электромобиллар замонасига олиб ўтадиган техник инқилобга жуда яқин қолди.

    Бир пайтлар чиқинди газлар миқдорини камайтириб кўрсатадиган қаллобликка эга дастурий таъминоти учун маломатга қолган Volkswagen ўз репутациясини тиклаш йўлида тинмай уринмоқда ва аввалига эълон қилган – 2025 йилга келиб бир миллионта электромобиль ишлаб чиқариш билан боғлиқ стратегик режасини ўзгартириб, энди 2023 йилдаёқ ушбу кўрсаткичга эришмоқчи. 2025 йилдан бошлаб эса улар йилига 1,5 миллион донадан электромобиль ишлаб чиқариб, бозорда ўз улушини эгаллашни кўзлаган.

    Volkswagen’нинг ID.3 электромобили шу йилнинг ёзида сотувда пайдо бўлади. Немислар бу борада кўзлаган марралари улкан: улар жаҳон электромобиль бозорининг байроқдор етакчиси бўлмоқчи. Ва бунга жиддий киришишди – концерн электромобиллар ишлаб чиқаришни йўлга қўйиш учун 33 миллиард евролик лойиҳани бошлаб юборишди. Шу жумладан, бутун Европа бўйлаб 36 мингта зарядлаш станцияси барпо қилиниши кўзда тутилмоқда. Концерн эндиликда газда юрадиган машина ишлаб чиқаришни тўхтатишини ҳам эълон қилди.

    Фото: Google Photos

    Фото: Google Photos

    General Motors’нинг режалари эса бундан ҳам баландпарвоз. Концерн раҳбарияти нутқидан тўғридан-тўғри иқтибос келтирадиган бўлсак, у «Биз ҳаммани электромобилларга ўтказмоқчимиз ва бунинг учун бизда ҳамма нарса бор», деган маънода янгради. Компания шу йил январида Сан-Францискода ўзининг илк электромобили – Cruise Origin моделини оммага намойиш қилди. Йил якунида Bolt EV номли модел савдога чиқарилиши режа қилинди. Компаниянинг 2021, 2022 ва 2023 йиллар ичида ишлаб чиқаришни йўлга қўйишни мақсад қилган яна бир нечта электромобиль модели мавжуд.

    Энг камтарона ҳисоб-китобларга кўра, 2019 йил бошида электромобиллар бозори 5,6 миллион донани ташкил қилган бўлса, йил охирига келиб бу кўрсаткич деярли 8 миллионтага етди. Lux Research компанияси прогнозларига кўра, 2035 йилга бориб, жаҳон бўйлаб электр батарейкалари бозорининг йиллик айланмаси 546 миллиард долларга етади.

    Бу электромобиль ишлаб чиқарувчилари билан параллел равишда ривожланиши ва арзонлашиши керак бўлган аккумулятор ва уни зарядлайдиган қурилмалар ишлаб чиқарувчиларининг ҳам ошиғи олчи бўлади демакдир. Ўша 546 миллиард долларлик йиллик сарфнинг 74 фоизини жаҳон бўйлаб ҳаракатланаётган электромобиллар ҳиссасига тўғри келади ва улар умумий ҳисобда жами аккумуляторлар электр сиғимининг 91 фоиз қисмини эгаллайди.

    Хўш, йирик автоконцернларнинг электромобиллар ишлаб чиқариш борасида отни қамчилашга тушганининг сабаби нима деб ўйлайсиз? Албатта, иқлим ўзгариши, экология муаммолари каби сабаблар табиий равишда кўрсатилади. Қолаверса, нефть ва газ нархининг беқарорлиги ва ёқилғи ишлаб чиқарилиши ҳамда етказиб берилиши йирик сиёсий ўйинларда ричаг воситага айланаётгани ҳам важ қилинади.

    Фото: Президент матбуот хизмати

    Фото: Президент матбуот хизмати

    Аммо нефть ва газ ҳам бир кун келиб тугайди. Электромобилларга ўтилиши бир пайтлар тугмали телефондан ёппасига смартфонга ўтилгани сингари муқаррар жараёндир. Автоконцернларнинг электромобиль ишлаб чиқаришга ўтиши ва ялпи реклама компанияларининг ҳам бошланганининг жиддий сабаби бор. У ҳам бўлса яшаб қолиш учун курашдир. Улар бугун отни қамчиламаса, эртага ички ёнув двигателли машиналари билан биргаликда тарихга айланади. Бозордаги улушини бой беради ва касод бўлади. Шу сабабли ҳам ҳозирда улар учун электромобиллар стратегик масалага айланди.

    Ўзбекистонда ҳам электромобиллар ишлаб чиқаришни йўлга қўйиш борасида ҳаракатлар аллақачон бошланган. Қўқонда 2023 йилдан бошлаб электромобиль ишлаб чиқарилиши режаси борасида «Дарё» аввал хабар берган эди. Хонободда (Андижон вилояти) ҳам электромобиль ишлаб чиқарилиши йўлга қўйилиши ҳақида хабарлар мавжуд. Инновацион ривожланиш вазирлиги эса Қозоғистон билан ҳамкорликда электромобиль ишлаб чиқариш режаларини муҳокама қилганди.

    Бу лойиҳаларнинг амалга ошиши ва Ўзбекистон ҳам жаҳон автомобилсозлик тенденцияларидан ортда қолмаслиги муҳим. Эндиликда электромобиллар ишлаб чиқарилиши автомобилсозлар учун стратегик масалага айланди. Ҳаммаси яқин икки ўн йилликда кўз ўнгимизда содир бўлади. Шундай экан, UzAuto Motors’га ва унинг нарх сиёсатига жиғибийрон бўлаётган юртдошларимизга яқин ўрта муддатли келажак учун режалар тузишда электромобилларни ҳам инобатга олишни тавсия қиламиз.

    Муаллиф фикри таҳририят нуқтаи назаридан фарқ қилиши мумкин.

    17.03.2020, 08:34   Изоҳ (0)   147221
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Изоҳ (0)

    Кириш
    Жавоб қолдиринг Бекор қилиш

    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Сизнинг муаммоингиз ечими


    Тошкентда CRYPTO О₂ форуми бўлиб ўтди: Технология, финтеч ва тартиб‑қоидалар муҳокама қилинди 


    Қўнғироқлардан мобил интернетга: Тошкент мобил алоқадан фойдаланиш моделини қандай ўзгартирмоқда


    Энди Ucell иловасида Yandex Music'ни тинглаш мумкин 


    Ақлли диверсификация: нима учун керак ва капитални қандай тақсимлаш лозим? 


    ZARMED Университети: 200 та грант сизни кутмоқда


    STEM ва бизнес йўналишидаги қизлар учун TBC Bank'дан таълим грантлари — Ўзбекистонда гендер тафовутини камайтириш йўлида янги қадам


    Тошкент Фармацевтика Институти — Фармация соҳасида халқаро даражадаги сифатли таълим


    AVO bank алоқа маркази: инновациялар ва янги хизмат даражаси 


    SonetUzStyle танловида иштирок этиш учун аризалар қабули 15 августгача узайтирилди


    AKFA энергия тежовчи ромлари: иқлимга мослаштирилган, қулайликни кўзлаган 


    ОКМКда маҳаллий думпкарлардан фойдаланилади 


    InfinBANK ва Kwikpay: уйингизга комиссиясиз ва меҳр билан халқаро пул ўтказмалари


    Авваллари хуфиёна иқтисодиётда фаолият юритган эшитиш ва гапиришда муаммоси бор инсонлар энди расмий секторга қўшилиб, Пойтахт Паркинг жамоасининг бир қисмига айланди


    BYD SEALION 7: Флагман электр SUV — шаҳар кўчаларида янги етакчи 


    American University оf Technologyʼда бакалаврлар учун очиқ эшиклар куни

     

    Тавсия этамиз

    Трампнинг Фаластинга нисбатан нохолис сиёсати: АҚШ ЮНЕСКО аъзолигидан нега чиқяпти?

    2 август, 18:35

    Камчаткадаги ҳодиса ягона эмас: сўнгги 120 йилда рўй берган энг кучли мегазилзилалар

    1 август, 18:20

    Трамп учун хавотирлар: АҚШ президенти таниқли шахсларга ёш қизларни сотган Жеффри Эпштейннинг мижози бўлганми?

    29 июл, 17:19

    Бир кечада оддий официантдан миллионерга айланган аёл: лотереядан ютилган 10 млн доллар машмашаси

    27 июл, 09:25
     
     
     

    Сўнгги янгиликларга ўтиш

    Исроил мудофаа вазири бутун Ғазони босиб олишга чақирди (видео)

    Дунё | 3 август, 18:10

    Андижонда собиқ куёв қайнукасининг машинасини ёқиб юборди (видео)

    Ўзбекистон | 3 август, 17:47

    Сурия мудофаа вазирлиги ва АҚШ дастагидаги курдлар мамлакат шимолида юз берган тўқнашувда бир-бирини айблади

    Дунё | 3 август, 17:24

    Эстония Россия билан чегарада хавфсизликни кучайтирди

    Дунё | 3 август, 16:47

    Россия Хитойдан юк машиналари импортини тақиқлади

    Дунё | 3 август, 16:40

    “Тоттенҳэм” Сон Ҳён Миннинг ўрнини “Реал” футболчиси билан тўлдирмоқчи

    Спорт | 3 август, 16:12

    “Тошкент—Шарқий” аэропорти қурилиши сентябрда якунланиши кутилмоқда

    Ўзбекистон | 3 август, 16:09
    Daryo About Us

    «Daryo» интернет-нашрининг (Ўзбекистон матбуот ва ахборот агентлиги (ЎзМАА, ҳозирги Ўзбекистон Республикаси Президенти Администрацияси ҳузуридаги Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлиги) томонидан 13.03.2015 йил санасида 0944-сонли гувоҳнома билан оммавий ахборот воситаси сифатида рўйхатга олинган). Матнли материалларини тўлиқ кўчириш ёки қисман иқтибос келтиришга, шунингдек, фотографик, график, аудио- ва/ёки видеоматериалларидан фойдаланишга daryo.uz сайтига гиперҳавола мавжуд бўлган ва/ёки «Daryo» интернет-нашрининг муаллифлигини кўрсатувчи ёзув илова қилинган тақдирда йўл қўйилади. Чоп этиладиган баъзи маълумотлар 18 ёшга тўлмаган фойдаланувчиларга мўлжалланмаган бўлиши мумкин. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» МЧЖ, 2013–2025

    Ёш бўйича чеклов

    Хато топдингизми? Ctrl+Enter тугмаларини босинг

    • Фойдаланиш шартлари
    • Махфийлик сиёсати
    • Реклама
    Нимани қидирамиз?

    Sign In or Register

    Хуш келибсиз!

    Тизимга киринг ёки Рўйхатдан ўтинг.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Рўйхатдан ўтинг

    Рўйхатдан ўтганмисиз? Login.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Сизга парол электрон почта орқали юборилади.

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Матнда хато топдингизми?

    ×

    Раҳмат. Биз сизнинг хабарингизни олдик ва хатони имкон қадар тезроқ тузатамиз.