Nima uchun avtomobilda ko‘ngil ayniydi va bunga qanday chora bor?

Ko‘pchilik yozgi ta’tilni avtomobilda sayohat qilib o‘tkazishni istaydi. Biroq yo‘l davomida ko‘ngli ayniydiganlar uchun bu jarayon ancha og‘ir kechishi mumkin. Quyida avtomobilda ko‘ngil aynish sabablari va unga qarshi samarali choralar haqida batafsil to‘xtalamiz.

Ko‘ngil aynishi, ayniqsa, 12 yoshgacha bo‘lgan bolalarda tez-tez kuzatiladi. Biroq ba’zida kattalar ham bundan aziyat chekishadi. Bunday holat asosan bosh miya turli sezgi a’zolaridan kelayotgan signallarni bir maromda qabul qilolmaganda ro‘y beradi.

Organizmdagi vestibulyar apparat, ya’ni muvozanatni boshqaruvchi tizim harakatni boshqa sezgi organlariga nisbatan oldinroq yoki kechroq sezadi. Natijada miyaga uzatilayotgan ma’lumotlar o‘rtasidagi nomuvofiqlik tufayli qayd qilish holatlari kuzatiladi.

Mashina harakatlanayotganida ko‘ngil aynishining boshqa sabablari ham mavjud:

• Vestibulyar apparatning individual ishlash xususiyatlari
• Mashinada ketayotib kitob o‘qish yoki video tomosha qilish
• Salon ichidagi yoqimsiz yoki kuchli hidlar
• Qoraytirilgan oynalar
• Burilishlar va baland-past yo‘llar
• Avtomobilning umumiy texnik holati

Nega haydovchilarning ko‘ngli aynimaydi?

Haydovchi mashinani boshqarishga to‘liq e’tiborini qaratgani sababli, uning vestibulyar tizimi, ko‘rish va boshqa sezgi a’zolari harakat bilan uyg‘un ishlaydi. Haydovchi harakatni oldindan “bashorat qiladi” — ya’ni rulni burishi, to‘xtash yoki tezlashishini nazorat qiladi. Shu bois rulda o‘tirgan odamda o‘zini yomon his qilish holatlari kam uchraydi. Ammo ayrim vaziyatlarda, masalan, keskin burilishlar yoki haydovchining charchashi tufayli bosh aylanishi yoki ko‘ngli aynishi mumkin. Biroq bu holatlar odatda juda kam uchraydi.

Mashinada ko‘ngil behuzur bo‘lganda nima qilish kerak?

Ko‘ngil aynishiga qarshi kurashishda yordam beradigan bir nechta samarali usullar mavjud:

• Uzoq safarga chiqqanda imkon qadar oldingi o‘rindiqqa o‘tirishga harakat qiling;
• Yo‘l davomida telefon, planshet yoki boshqa ekranli qurilmalardan foydalanmang;
• Agar holat kuchayib ketayotganini sezsangiz, bir muddat ko‘zingizni yumib, qo‘llaringiz bilan yengil gimnastika mashqlarini bajaring;
• Boshni barqaror tuting yoki orqa yostiqqa mahkam tirab o‘tirishga harakat qiling;
• Mashina salonidan hid beruvchi vositalarni olib tashlang, chekmang va atirdan foydalanmang, chunki kuchli yoki yoqimsiz hidlar holatni yanada og‘irlashtiradi;
• Salon ichidagi haroratni bir oz tushiring, salqin havo ko‘ngil aynishga qarshi kurashda yordam beradi;
• Haydovchidan tez-tez to‘xtab turishni so‘rang, mashinadan tushib, tashqarida toza havodan nafas oling;
• Eng muhim tavsiya: haydovchidan iloji boricha bir maromda, silliq va tinch haydashni iltimos qiling. Keskin to‘xtash, birdaniga tezlik oshirish yoki agressiv boshqaruv vaziyatni yomonlashtiradi.

Agar siz mashinada har doim aynib qolishingizni bilsangiz, uzoq yo‘lga chiqishdan oldin shifokor tavsiyasiga binoan maxsus dori qabul qilish mumkin. Biroq bunday vositalardan foydalanishdan oldin albatta ularning qarshi ko‘rsatmalarini puxta o‘rganing.

Nega ba’zilarda avtomobilda ko‘ngli ayniydi, boshqalarda esa yo‘q?

• Osma tizim (podveska): Juda yumshoq osma mashinani notekis yo‘llarda “tebratadi”, bu esa vestibulyar apparatni bezovta qiladi.
• Uzatmalar qutisi: Eski yoki noto‘g‘ri sozlangan avtomatik uzatmalar har uzatma almashtirilganda silkinish hosil qiladi. Ayniqsa robotlashtirilgan (robot) uzatmalar ko‘ngil aynishini kuchaytirishi mumkin.
• Shina bosimi yoki balanssiz g‘ildiraklar: Bunday nosozliklar ham mashina harakatining notekis bo‘lishiga sabab bo‘ladi.