2025-yilda taxminan 15 yoshga to‘ladigan o‘smirlar allaqachon pul topmoqda — ular buni oldingi avlodlardan va hatto zumerlardan farqli ravishda smartfon va planshetlar orqali amalga oshirishmoqda. Daromad topishning bunday oson usuli nafaqat o‘sib kelayotgan avlodga, balki biznes va umuman jamiyatga ham ta’sir ko‘rsatmoqda.
Yosh tadbirkorlar
Yangi avlod — Gen Alpha (2010-2024-yilda tug‘ilganlar) internetdan nafaqat ko‘ngil ochish, balki pul topish uchun ham tobora faol foydalanmoqda. Whop tijorat platformasi o‘tkazgan tadqiqot natijalariga ko‘ra, zumer va alfalarning yarmidan ko‘pi smartfon va planshetlardan nafaqat vaqt o‘tkazish va do‘stlar bilan muloqot qilish uchun, balki pul ishlash uchun ham foydalanadi.
Zumerlar uchun bunday daromad shakli hayratlanarli emas, chunki ular allaqachon voyaga yetgan va masofaviy ish sharoitida faqat telefon kerak bo‘lgan kasblarni osonlik bilan o‘zlashtirishmoqda. Biroq 2025-yilda taxminan 15 yoshga to‘ladigan alfa yoki “planshetlar avlodi” vakillari uchun bunday erta ishlash ularning shaxsiyati, pul va karyeraga bo‘lgan munosabatini shakllantirishda hal qiluvchi ahamiyatga ega bo‘lishi mumkin.
Tadqiqotga ko‘ra, alfalar onlayn tarzda quyidagi yo‘llar bilan pul topadi:
- Vintaj va ishlatilgan buyumlar savdosi - 20,1%;
- O‘yinlarni jonli efirda o‘ynab ko‘rsatish - 14,1%;
- Kibersportda qatnashish - 13,1%;
- Ijtimoiy tarmoqlarda kontent yaratish va klipping (katta videolardan qisqa virusli roliklar tayyorlash) - 10,5%;
- Brendlar homiylik qilishi - 9,1%.
Whop tadqiqotlariga ko‘ra, amerikalik alfa avlodning 47,1 foizi allaqachon internet orqali daromad topmoqda — masalan, eski buyumlarni sotish, ijtimoiy tarmoqlarda post joylash yoki jonli efirlar o‘tkazish orqali. Bu o‘tgan yilga nisbatan 15 foizga ko‘p, umumiy hisobda esa zamonaviy o‘smirlarning 72,3 foizida internetda pul ishlayotgan tengdoshlari bor.
Qizig‘i shundaki, ularning 1 soatlik daromadi AQShdagi eng kam ish haqidan ham yuqori: 7,25 dollar o‘rniga 13,92 dollar, yiliga taxminan 28 000 dollarni tashkil etadi — bu to‘liq stavkali ish bilan deyarli bir xil miqdor.
Enjoy Camp asoschisi Aleksandr Medvedevning aytishicha, zamonaviy raqamli texnologiyalar an’anaviy “o‘qi – tajriba orttir – ishga joylash” modelini buzmoqda. Endi bolalar o‘z hobbilari yoki iste’dodlari orqali daromad topib, hatto oila a’zolaridan ko‘proq pul ishlashlari mumkin va bu jamiyatda tobora odatiy holga aylanmoqda.
Yaqin kelajakda global mehnat bozori jiddiy o‘zgarishlarga yuz tutadi. Alfalar ish tanlayotganda quyidagi jihatlarga katta e’tibor beradi: o‘z vaqtida maosh to‘lanishi, daromad shakllanishining ochiqligi, aniq vazifalar va natijalar (KPI). Pul endi oddiy oylik sifatida emas, balki onlayn kuzatib boriladigan moslashuvchan oqim sifatida qaralmoqda. Yana bir muhim talab — tez va qulay to‘lov tizimlari (bank tanlash imkoniyati, raqamli hamyonlar va h.k.).
Yoshlar qo‘shimcha daromad olish, bir nechta loyiha asosida ishlashni afzal ko‘rmoqda. Bu ularni “real vaqtda” byudjet tuzishga, uzoq muddatli rejalardan ko‘ra har bir loyiha asosida pulni boshqarishga o‘rgatmoqda. Enjoy Camp asoschisi Aleksandr Medvedev esa shunday deydi:
Oldingi avlodlar bir umrga bitta kasb tanlab, barqaror ish izlagan bo‘lsa, alfa avlod vaqtni resurs sifatida ko‘radi — turli loyihalarda o‘zini sinaydi, bir nechta yo‘nalishda ishlaydi va qaysi biri yaxshiroq natija berishini izlaydi. Ular kelajakda qat’iy me’yorlarga bo‘ysunmay, o‘z ish shaklini o‘zlari belgilashadi. Bir vaqtning o‘zida bir nechta raqamli yo‘nalishda ishlashga o‘rgangan alfa avlod global bozordagi o‘zgarishlarga tez moslasha oladi.
Medvedevning kuzatishicha, alfa avlodning eng kuchli jihatlaridan biri — ularning xalqaro muhitda erkin ishlay olishidir. Bugungi 11 yoshli bola chet el mijozlariga xizmat ko‘rsatishi, to‘lovni kriptovalyutada qabul qilishi, raqamli hamyonga saqlashi va investitsiyani blokcheynga joylashtirishi mumkin. Ingliz tili ular uchun dars emas — bu kundalik muloqot vositasi. Alfa avlod ingliz tilida bemalol fikr bildiradi, loyihalarda qatnashadi va o‘z g‘oyalarini ishonch bilan taqdim etadi.
Biroq bu erta daromad ortida xavfli jihatlar ham bor. Kurbatovning aytishicha, doimiy onlayn bo‘lish talabi ish va dam olish orasidagi chegarani yo‘qotadi, bu esa charchoq va ruhiy bosimga olib keladi. Medvedev ham bu xavfga urg‘u beradi: doimiy e’tibor uchun kurash, auditoriya talabiga javob berish va birdan “yoqimsiz” bo‘lib qolish xavfi — bular yosh ong uchun og‘ir yuk. Shuningdek, bolalar firibgarlar va xavfli kontent tuzog‘iga ham tushib qolishlari mumkin.
Bu masalada kattalar ham yosh avlodga yo‘l-yo‘riq ko‘rsatish zarur: moliyaviy va ruhiy xavflar, firibgarlik haqida ogohlantirish, shuningdek, mazmunli va sifatli kontent yaratishga o‘rgatish kerak.
Izoh (0)