2025-yil 26-may kuni Toshkent shahrida O‘zbekiston Respublikasi prezidenti huzuridagi Ijtimoiy himoya milliy agentligi va BMTning Bolalar jamg‘armasi — YUNISEF hamkorligida davra suhbati tashkil etildi. Konferensiyada “Majburiyatdan harakatga: bolalarga nisbatan zo‘ravonlikka barham berish bo‘yicha strategiya va milliy istiqbollar” mavzusi muhokama qilindi.
Tadbirda davlat idoralari rahbarlari, sud-huquq tizimi, taʼlim va sog‘liqni saqlash sohalari vakillari, fuqarolik jamiyati tashkilotlari, yoshlar hamda Markaziy Osiyodagi xorijiy davlatlar elchilari ishtirok etdi.
Konferensiya doirasida O‘zbekiston bolalarga nisbatan zo‘ravonlikka barham berish yo‘lida global va milliy sa’y-harakatlarni kuchaytirish maqsadida “Bogota harakatlar chaqirig‘i” tashabbusiga Milliy majburiyatini e’lon qildi.
Mazkur majburiyat O‘zbekiston tomonidan so‘ngi ikki yil ichida bolalarni himoya qilish yo‘nalishida amalga oshirilgan qator muhim huquqiy va insitutsional islohotlarning mantiqiy davomi hisoblanadi. Eng muhim qadam — “Bolalarni har qanday zo‘ravonlikdan himoya qilish to‘g‘risida”gi qonunning 2025-yil 15-may kuni kuchga kirgani bo‘ldi.
Qonunga ko‘ra, bolaning hayoti, sog‘lig‘i, jinsiy daxlsizligi, sha’ni, qadr-qimmati hamda qonun bilan himoyalanadigan boshqa huquq va erkinliklariga tajovuz qiladigan, jismoniy yoki ruhiy azob yetkazayotgan yoki yetkazishi mumkin bo‘lgan va uning asosiy ehtiyojlariga zid bo‘lgan harakatlar yoki harakatsizlik, shu jumladan, internetdan foydalangan holda sodir etilgan harakatlar (harakatsizlik) bolalarga nisbatan zo‘ravonlik deb e’tirof etiladi.
Jismoniy zo‘ravonlik, jinsiy zo‘ravonlik, ruhiy zo‘ravonlik, g‘amxo‘rlik ko‘rsatmaslik, ekspluatatsiya qilish va ta’qib etish (bulling) bolalarga nisbatan zo‘ravonlikning shakllari bo‘lib, qonun bilan taqiqlanadi va ta’qib qilinadi, deyiladi hujjatda.
Davra suhbatida O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senati raisi Norboyeva Tanzila Kamalovna muhim nutq so‘zladi.
Bolalarga nisbatan zo‘ravonlikka barham berish masalasi — nafaqat alohida davlatlarning, balki butun jahon hamjamiyatining kun tartibidagi eng dolzarb masalalardan biridir. Shu bois bolalarning huquq va manfaatlarini himoya qilish davlat siyosatining ustuvor yo‘nalishidir. Bundan tashqari, bolalar va ayollarning barcha tizimli huquq va erkinliklari, qonuniy manfaatlari, jumladan zo‘ravonlikdan himoya qilish bo‘yicha sa’y-harakatlar mamlakatimizning yangilangan asosiy qonuni — Konstitutsiyada mustahkamlangan. Shuningdek, 50 dan ortiq qonunchilik hujjati va 400 dan ziyod normativ-huquqiy hujjatlar qabul qilindi. Bu esa sohada izchil yondashuv va mustahkam institutsional asos yaratilganini ko‘rsatadi.
Tadbirda Ijtimoiy himoya milliy agentligi direktorining birinchi o‘rinbosari Shaxnoza Mirziyoyeva o‘z nutqida quyidagi jumlalarni aytdi:
Barcha bolajonlarni yovuzliklardan asrash — biz erishishimiz lozim bo‘lgan eng oliy maqsad. Zulmga barham berish — faqatgina huquqiy emas, insoniy burchimizdir! Chunki bolalarning begonasi bo‘lmaydi. Bolalar azobining ham. Bugun bolajonlarimizning ovozini tinglay olish har qachongidan ham dolzarb. Biz barchani “mitti qalblarning katta og‘riqlari”ga quloq solish, ularga gapirishga imkon berishga chorlaymiz.
Bolalarning huquqlarini targ‘ib qiluvchi “Haqqim bor” nomli qisqa metrajli film namoyishi etildi. Filmda bolalarning kundalik hayotida duch kelayotgan nohaqliklar, zo‘ravonlik holatlari va ularning ichki kechinmalari ochiq ko‘rsatildi. Bu lavhalar ko‘plab ishtirokchilarning ko‘ziga yosh keltirdi, yana bir bor zo‘ravonlikka qarshi harakat qilish zarurligini eslatdi.
O‘zbekistonda bolalarga nisbatan zo‘ravonlikka barham berish masalasi juda muhim. Chunki 38 milliondan ortiq aholining yarmidan ko‘pini bolalar va yoshlar tashkil etadi.
2024-yilda O‘zbekistonda bolalar huquqlari buzilishi bilan bog‘liq quyidagi holatlar qayd etilgan:
- 412 nafar bola jinsiy zo‘ravonlikdan jabrlangan;
- 1 028 nafar bola jismoniy zo‘ravonlikka uchragan;
- 929 nafar bola psixologik bosimni boshidan kechirgan;
- 14 nafar bola ekspluatatsiya qurboni bo‘lgan;
- 106 nafar bola kattalarning qat’iy befarq munosabatiga duch kelgan.
Mazkur tadbir O‘zbekistonning bolalarni himoya qilish yo‘nalishidagi qat’iy siyosiy irodasini namoyon etish, amaliy choralarni belgilash hamda xalqaro tajriba almashish uchun muhim muloqot maydoniga aylandi.
Izoh (0)