Mamlakatda dorilar qimmatligiga qator sabablar bor. Bu haqda Farmatsevtika tarmog‘ini rivojlantirish agentligi direktori Abdulla Azizov “Daryo”ga intervyu bergan intervyusida maʼlum qildi.
Abdulla Azizovning aytishicha, bugun O‘zbekiston dori-darmon bozori 2,8–3 milliard dollarni tashkil etadi. Mamlakat 80 foiz dorilarni xorijiy davlatlardan import qiladi. Bu ham narxlarga o‘z taʼsirini o‘tkazadi.
“To‘g‘ri, hozirgi kunda narxlarimiz biroz qimmat. Lekin qiymatni tushirish ustida ishlayapmiz. O‘zimizda, mana hozirgi kunda Tashkent Pharma Park klasterida ham 26 ta loyiha amalga oshiryapmiz. O‘zbekiston bo‘yicha jami 160 taga yaqin loyihamiz bor. Mana shu loyihalar amalga oshirilgandan keyin hammasi o‘z natijasini berishni boshlaydi. Yaʼni ishlab chiqarish ko‘paygach, raqobat kuchayadi. Bu o‘z navbatida narx tushishiga olib keladi”, dedi agentlik rahbari.
Abdulla Azizov masalani tahlil qilarkan, farmatsevtika sohasi tez rivojlanmasligini aytdi. Bu ham narxlarga taʼsir qiluvchi omil ekaniga eʼtibor qaratdi.
“Farmatsevtika korxonasi qurilishiga kamida ikki yil kerak. Qurilgandan keyin olti oy validatsiya jarayoni bor. Keyin maxsus sertifikat olishga to‘qqiz oy ketadi. Yakunda bir yilgacha bo‘lgan muddatda dorini ro‘yxatdan o‘tkazish mexanizmi bo‘ladi. Yaʼni klinik tadqiqotlar qilish kerak. Qarabsizki, muddat to‘rt yildan oshib ketadi. To‘rt yildan keyin ishlab chiqarish boshlanadi. Bozorga yangi kirib kelgan mahsulotingizni hamma birdan sotib olmaydi. U tanilishi, odamlar, shifokorlar bilishi kerak. Shuning uchun farmatsevtika rivojlanishi biroz muddat talab qiladigan soha hisoblanadi. Masalan, aytaylik, televizor yoki boshqa mahsulotlar ishlab chiqarsangiz, birdan sotaverasiz. Lekin farmatsevtikada bu juda ham uzoq muddat talab qiladi. Qisqa muddatda undan katta foyda kutib bo‘lmaydi”, dedi agentlik rasmiysi.
Abdulla Azizov O‘zbekistonda aksar dori vositalari narxlari Qozog‘istondagidan arzonroq ekanini aytdi. Bunga sabab sifatida 10 ta referent davlatlar borligiga urg‘u berdi.
“Referent narx (belgilangan eng yuqori qiymat) hisoblanganda 10 ta davlatdagi dorilar narxlari olinib, o‘shaning o‘rtacha qiymati chiqariladi. Agar import qilgan narxingiz o‘rtacha narxdan arzon bo‘lsa, narxingiz olinib, referent narx hisoblanadi. Lekin agar o‘rtacha narx siz olib kirgan mahsulotdan arzon bo‘lsa, o‘rtacha narxni olishga majbur bo‘linadi. Qonunchiligimiz shuni talab qiladi.
Bizda nima uchun dori vositalari qimmat, degan savol tug‘ilmoqda. Hozirda Turkiya va Misr dori narxlariga katta bosim qiladi. Chunki ularda inflyatsiya yuqori, narxlar nostabil. Misol uchun, Misrda iqtisodiy inqiroz bo‘lgani uchun mahalliy ishlab chiqaruvchilar orqali narxga qattiq bosim o‘tkaziladi. Boisi oddiy xalq moliyaviy qiyinchilik sabab dori sotib ololmay qolgan. Narxga bosim qilinganda ko‘p korxonalar biroz qiynaladi. Turkiyadagilar esa narxga bosim o‘tkazilishidan ko‘rgan zararini retseptsiz dorilar sotuvi hamda eksportdan qoplaydi. Lekin korxonalar o‘sha yerda faoliyat yuritgani uchun davlat ularga imtiyozlar beradi. Shuning uchun ham o‘sha davlatda ishlab chiqarishga majbur bo‘lishadi. U davlatlardagi narxlarni O‘zbekistondagi bilan solishtirish noto‘g‘ri. Hozir Misrda o‘zimizning korxonalarni sindirib qo‘ymaymizmi, degan masalalar ko‘tarilyapti. Lekin bizning maqsadimiz ularga solishtirmaslik emas. Biz ularga solishtirib, ikkita davlatning referent narxlari orasiga qo‘shganmiz”, dedi agentlik masʼuli.
Suhbat davomida Abdulla Azizov kelgusida referent narxlar pasayishi bo‘yicha ishlar ketayotganini maʼlum qildi. Jumladan, hozirgacha 8 ming turdan 3 ming turdagi dori vositasining narxlari qayta ko‘rib chiqilgan. Dastlabki bosqichda shulardan 490 tasida referent narx pasaytirilishi kutilmoqda.
Izoh (0)