Qurilish va uy-joy kommunal xo‘jaligi vazirligi 1-iyuldan O‘zbekistonda joriy etiladigan “eskrou” tizimi yangi uy-joylar narxini keskin oshirishi haqidagi xabarlarni rad etdi. 26-iyunda o‘tkazilgan brifingda vazirlik axborot xizmati rahbari Saidnosir Usmonov yangi uy-joylar xarid qilishda sotib oluvchilarning pullari kafolatli himoyalanishi ta’minlanadigan tizim ahamiyati haqida batafsil ma’lumot berdi.
Eskrou tizimi — bu quruvchi va xaridor o‘rtasidagi oldi-sotdining yangicha shakli. Endilikda, hali bitmagan uydan kvartira sotib olmoqchi bo‘lgan fuqaro, o‘sha uyga o‘z mablag‘larini tikish orqali ulushdorga aylanadi. Buning uchun quruvchi, ya’ni developerning o‘ziga emas, bankka to‘lov qiladi. Ulushdorning to‘lagan pullari alohida “eskrou” hisobvarag‘ida yig‘ilib boriladi. Uy bitmaguncha quruvchi kompaniya bu pullardan foydalana olmaydi. Turar joyni esa o‘z mablag‘lari yoki bank krediti asosida qurib bitkazadi.
Ulushli shartnoma orqali developer ko‘rsatilgan uyni qurib, o‘z vaqtida topshirish majburiyatini oladi. Bank esa ulushdorning pul mablag‘lari “eskrou” hisobvarag‘ida yig‘ilishi, xavfsiz saqlanishi, shuningdek, uy-joy qurilishini loyihaviy moliyalashtirishni amalga oshiradi va bu bilan uy-joyni o‘z vaqtida sifatli qurib, egasiga yetkazib berishni kafolatlaydi.
Bu tizim qanday ishlaydi?
Eskrou tizimi doirasida “Shaffof qurilish” milliy axborot tizimida uy-joylar qurilishi bo‘yicha yagona shaffof elektron platforma yaratildi va ushbu tizim 2025-yil 1-iyuldan ishga tushiriladi. Developerlar uy-joyni shu platformada ro‘yxatga qo‘ymasdan, aholi mablag‘larini ulush kiritish asosida jalb qila olmaydi.
“Mazkur tizim maksimal darajada inson omilidan cheklanib, barchasi integratsiya asosida ishlab chiqilyapti. Developer obyektni platformaga kiritgach, bank tomonidan uyni o‘z vaqtida qura olish imkoniyatlari o‘rganiladi. Qurilish jarayonida ishning bajarilish grafigi nazorat qilib boriladi. Loyihaviy moliyalashtirishdan ko‘zlangan maqsad ham shu”, deydi Saidnosir Usmonov.
Elektron platformada quruvchi kompaniya va obyekt haqidagi barcha ma’lumotlar, xususan, obyektning loyiha bo‘yicha joylashgan aniq manzili, qavatlari, kirish yo‘laklari, qolaversa, kompaniyaning loyihaviy hujjatlari, ijobiy ekspertiza xulosasi, qurilish boshlanadigan sana va foydalanishga topshirish muddati kabi ma’lumotlar jamlab boriladi. Bu axborotlarni xaridorlar ham platformada kuzatib borishlari mumkin. Ya’ni quruvchi ruxsatnomasining mavjudligi, reytingi va oldingi loyihalari haqida bilib olishlari mumkin bo‘ladi. Qurilish jarayonlarining platforma orqali shaffof kuzatib borilishi o‘z navbatida, uy-joy qurilishi bozoridagi investitsiyalar xavfsizligi va ishonchli developerlar bozorining shakllanishiga xizmat qiladi.
“Eskrou” tizimi joriy etilgach yangi uy-joylar narxi keskin oshib ketmaydi
“Eskrou” hisobvarag‘ida jamlangan mablag‘lar ko‘payishi natijasida developer tashkilotlariga loyihaviy moliyalashtirish doirasida amaldagi stavkalarga nisbatan ancha pastroq stavkada mablag‘lar ajratiladi. Bu esa “eskrou” tizimi joriy etilgach yangi uy-joylarning narxi keskin oshib ketadi degan ma’lumotlarni inkor etadi.
“Qurilish bitib, xaridor xonadonni qabul qilgach, uning bank hisobvarag‘idagi pullari developer tashkilotga yo‘naltiriladi. Quruvchi o‘z majburiyatlarini bajarmagan taqdirda, bu pul fuqaroga to‘liq miqdorda qaytarib beriladi. Ya’ni uy bitmay qolsa, xaridor kuyib qolmaydi, bankka qo‘ygan pullarini muammosiz qaytarib oladi”, dedi Saidnosir Usmonov.
Uning bildirishicha, fuqarolarning uy-joy uchun to‘lagan pullari har tomonlama himoyalanadi. Xususan, yuqoridagi farmon bilan “eskrou” hisobvarag‘iga yo‘naltirilgan pul mablag‘larini to‘xtatib qo‘yish yoki hisobdan chiqarish hamda majburiy ijroga qaratish ta’qiqlanadi.
Xaridor shartnomani belgilangan tartibda rasmiylashtirib, kadastr organlarida ro‘yxatga olinganidan so‘ng, fuqaro mazkur ulushni hali uy bitmay turib, mulk sifatida hadya qilishi, sotishi yoki boshqa bir shaxsga vasiyat qilib qoldirishi mumkin.
Shunday qilib, 2025-yilning 1-iyulidan boshlab, ulush kiritish asosidagi qurilishlarda quruvchi va xaridor o‘rtasidagi oldi-berdining shakli va mazmuni o‘zgaradi. Mazkur tartib yil oxirigacha ixtiyoriy bo‘ladi, 2026-yil 1-yanvardan esa qurilishda mablag‘larini jalb qilish faqat “eskrou” hisobvarag‘i orqali amalga oshiriladi. Shu tarzda, yangi qurilayotgan uylarni belgilangan muddatlarda egalariga topshirish va aholi to‘lagan pullarining muzlab qolmasligi to‘liq yangi tizim nazoratiga o‘tadi.
Izoh (0)