O‘zbekistonda energo resurslar uchun davlat byudjetidan subsidiya ajratish kelasi uch yilda ham to‘xtatilmaydi. Bu haqdagi maʼlumot Iqtisodiyot va moliya vazirligi eʼlon qilgan Fiskal strategiyada keltirilgan.
Mamlakatda aholi uchun past narxda yetkazilgan gaz va elektr energiyasi uchun davlat byudjetidan subsidiya to‘lab kelinadi. Shu bilan birga, jamoat transportida aholini tashish xarajatlarining bir qismi ham byudjetdan qoplanadi. Fiskal strategiyaga ko‘ra, energoresurslar va transport zararlarini yopish uchun 15,3 trillion so‘m subsidiya ajratilishi belgilangan. Shundan eng ko‘p qismi — 7 trln so‘mi tabiiy gaz uchun ajratiladi.
Kelasi yilda gazga 5,9 trln so‘m, 2027-yilda 5,5 trln so‘m, 2028-yilda 5 trln so‘m subsidiya beriladi.
2024-yil 18-dekabr kuni bo‘lib o‘tgan Senat yalpi majlisida bosh vazir o‘rinbosari — iqtisodiyot va moliya vaziri Jamshid Qo‘chqorov gazga subsidiya berish qachon to‘xtatilishini aytgandi.
“Subsidiyalash 2025-2026-yillarda ham davom etadi, 2027-yil keskin pasayadi, 2028-yildan boshlab subsidiyalar byudjetdan berilmaydi”, degan hukumat mulozimi.
Mamlakatda elektr energiyasi va tabiiy gaz narxlari har yili 1-maydan bir marotaba yillik inflyatsiya darajasidan kelib chiqqan holda, 10 foizdan yuqori bo‘lmagan miqdorda oshirib borish belgilangan.
Ko‘plab iqtisodchilar samarasiz subsidiyalashni to‘xtatish kerakligini aytib keladi. Masalan, iqtisodchi Otabek Bakirov Telegram’da 2028-yilda ham energetikani subsidiyalash davom etishi to‘g‘risidagi xabarni bo‘lishib, masalaga o‘z munosabatini bildirdi.
“O‘zi 2023-yilda boshlangan energoislohotlarning bosh g‘oyasi parazitlashgan energotizimni subsidiyalashdan uzish edi, afsuski, bu g‘oya tariflarning birinchi oshishidan keyinoq esdan chiqib qoldi va jarayon antireformaga aylanib ketdi. Qayta-qayta so‘rov va eslatishlardan keyin energetikani subsidiyalash 2028-yildan to‘xtatilishi eʼlon qilingandi. Ko‘rayapmizki, o‘zbekistonliklarni ikki karra talash kanaliga (cho‘ntakdan va byudjetdan) aylanib qolgan energosubsidiyalashdan 2028-yilda ham voz kechishmoqchi emas. Bu xuddi tariflarni oshirishni 3-yilga to‘xtatish qoidasini unutib, oshirishda davom etishni eʼlon qilish singari. Aytilaveradi, qaytilaverdi. Birinchi marta emas-ku”, deb yozgan iqtisodchi.
Strategik islohotlar agentligi direktorining birinchi muovini, iqtisod fanlari doktori Abdulla Abduqodirov ham “Daryo”ga bergan intervyusida subsidiya masalasiga to‘xtalgandi.
“Biz energetikaga qaram bo‘lib qolganmiz. Hozirda energetika sohasidagi suverenlik yo‘qligi fakt. Shuning uchun energiya resurslarini import qilishga majburmiz va bu sohaga davlat byudjetidan ketayotgan subsidiyalar miqdori juda ham yuqori. Iqtisodchi sifatida o‘ylaymanki, biz byudjet xarajatlarini qisqartirishda birinchi navbatda subsidiyalar va investitsiyalarga eʼtibor qaratishimiz kerak. Ijtimoiy xarajatlarga emas. Subsidiya bilan investitsiya xarajatlari byudjetdan ketmasligi kerak. Buni biz imkoni boricha qisqartirishimiz zarur”, degan olim.
Fiskal staregiyada yozilishicha, kelgusi yilllarda ham davlat byudjetidan ajratiladigan umumiy subsidiyalar miqdori oshirib boriladi. Jumladan, 2025-yilda mamlakatda turli sohalar uchun jami 28,3 trln so‘m subsidiya ajratilishi belgilangan. 2026-yilda bu raqam 28,8 trln so‘mga, 2027-yilda 29 trln so‘mga, 2028-yilda 30,2 trln so‘mga yetadi.
Izoh (0)