Somon yo‘lidan tashqarida ro‘yxatga olingan qora tuynuklarning tarixdagi eng yirik birlashuvi qayd etildi. Bu haqda The Guardian xabar berdi.
Hodisa Yer sayyorasidan taxminan 10 milliard yorug‘lik yili uzoqlikda sodir bo‘lgan. Hodisadan so‘ng paydo bo‘lgan gravitatsion to‘lqinlar 2023-yil noyabr oyida AQSHdagi LIGO (Luiziana va Vashington shtatlarida joylashgan) detektorlarida qayd etilgan.
To‘qnashgan qora tuynuklardan biri Quyoshdan 103 baravar, ikkinchisi esa 137 baravar og‘ir bo‘lgan. Birlashuv natijasida hosil bo‘lgan yangi qora tuynuk esa 265 Quyosh massasiga teng. U hozirgacha aniqlangan eng yirik qora tuynuk hisoblanadi.
Olimlarning fikricha, bunday ulkan qora tuynuklar avvalgi birlashuvlar natijasida shakllangan bo‘lishi mumkin. LIGO detektorlari ushbu qora tuynukning “so‘nish bosqichi”ni, barqarorlashayotganda yuzaga kelgan tebranishlarni ham qayd etgan. Kardiff universiteti professori Mark Xannam bu “gravitatsion to‘lqinlar yordamida aniqlangan eng yirik qora tuynuk” ekanini aytgan.
2025-yil fevral oyida xalqaro olimlar jamoasi eng yorqin va rekord darajada tez o‘sayotgan o‘ta yirik qora tuynukni aniqlagandi. U Quyoshdan 17 milliard marta og‘irroq. Qora tuynukka tortiladigan materiya juda ko‘p energiya chiqaradi.
Tadqiqotchilar birinchi marta GRAVITY+ qurilmasi yordamida qora tuynuk massasini to‘g‘ridan to‘g‘ri o‘lchashni rejalashtirmoqda. Bu qora tuynukning o‘z o‘qi atrofida aylanishini kuzatishga yordam beradi. Shuningdek, ularning massasi va tarqatadigan yorug‘lik (nurlanish) orasidagi bog‘liqlikni chuqur o‘rganishga hissa qo‘shadi.
Izoh (0)