2029-yilning 13-aprel kuni Apofis asteroidi Yerdan atigi 32 000 kilometr masofada uchib o‘tadi — bu shunchalik yaqinki, uni oddiy ko‘z bilan ko‘rish mumkin bo‘ladi. Bu juda kam uchraydigan hodisa bolib, bunday o‘lchamdagi jismlar sayyoraga ming yilda bir marta yaqinlashadi.
Apofisning shakli amerikacha futbol to‘pini eslatadi — u uzunasiga cho‘zilgan va o‘z o‘qi bo‘ylab tebranib, oldinga dumalab aylanadi. Uning uzunligi taxminan 450 metr bo‘lib, bu to‘rtta futbol maydoniga teng, o‘rtacha diametri esa 340 metrga, ya’ni Eyfel minorasi balandligiga teng. Bu uni Yerga shunchalik yaqin masofadan o‘tuvchi eng yirik asteroidlardan biriga aylantiradi.
“Bu taxminan ming yilda bir marta sodir bo‘ladi. Janubiy Yevropa, Shimoliy Afrika, Yaqin Sharq va G‘arbiy Osiyo aholisi asteroidni erta tongda oddiy ko‘z bilan ko‘rishlari mumkin — u tez harakatlanayotgan yorqin yulduzga o‘xshab ko‘rinadi”, deydi Kirundagi Koinot fizikasi instituti (IRF) professori Stas Barabash.
Ta’kidlanishicha, kelajakdagi potensial xavfni hisobga olgan holda, Yevropa kosmik agentligi (ESA) olimlari Apofisga RAMSES (Rapid Apophis Mission for Space Safety) kosmik zondini yuborishni rejalashtirmoqda. Bu zond asteroidning fizikasi, tuzilishi va Yerning tortishish kuchi hamda magnitosfera ta’siridagi xatti-harakatlarini o‘rganish uchun mo‘ljallangan.
Barabashning qayd etishicha, Yerning tortish kuchi bilan o‘zaro ta’sir Apofis orbitasini o‘zgartirishi mumkin, bu esa kelajakdagi potensial xavflarni baholash uchun muhimdir.
Shuningdek, RAMSES missiyasi kelajakda Yer bilan to‘qnashish xavfi bo‘lgan asteroid aniqlansa, favqulodda vaziyatda harakat qilishga tayyorlikni namoyish etish uchun ham mo‘ljallangan.
Agar Apofis Yerga tushganda, bu global falokatga olib kelmagan bo‘lsa-da, mahalliy miqyosda oqibatlar halokatli bo‘lardi. Masalan, u okeanga tushsa, kuchli sunamiga sabab bo‘ladi. Zarba energiyasi 2000 megatonna trotil ekvivalentidan ortiq deb baholanmoqda — bu dinozavrlarni yo‘q qilgan asteroidnikidan ancha kam, ammo Tungus meteoritidan sezilarli darajada katta.
Bugungi kunda olimlar uchun asosiy vazifa — missiyani 2028-yil apreligacha tayyorlash va ishga tushirishdir.
Barabashning aytishicha, loyihada Shvetsiya kosmik sanoatining ishtiroki hal qiluvchi ahamiyatga ega bo‘ladi.
Izoh (0)