• Profilga Kirish
  • 1751972643_633.png 1751972643_245.png 1751959824_218.svg 1751959824_520.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12524.89
    • RUB156.54
    • EUR14456.23
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +34°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Layfstayl Ilm-fan Salomatlik

    Nima uchun ba’zan “tilimiz uchida” turgan so‘zni eslay olmaymiz?

    Ehtimol, siz biror narsani gapirib berayotganingizda to‘satdan to‘xtab qolgan holatni boshdan kechirgandirsiz. Chunki siz kerakli so‘zni, nomni yoki ismni aniq bilsangiz ham, uni eslay olmaysiz. U go‘yo tilingizning uchida aylanayotgandek, ammo miyangizni chetlab o‘tib, u yerga yetib borgandek tuyuladi, chunki fikringiz bo‘shab qoladi. Yana bir soniya — va siz uni eslayman deb o‘ylaysiz, lekin baribir uddalay olmaysiz. Shu lahzada vaziyatdan sinonim yoki batafsil tushuntirish yordamida chiqib ketishingiz mumkin. Ammo keyin hech kim sizni qutqarmasa va so‘zni aytib bermasa, to eslab qolguningizcha yoki internetdan qidirguningizcha uzoq vaqt qiynalasiz.

    Foto: Lifehacker.ru

    Turli madaniyatlarda bu hodisaning o‘z nomi mavjud bo‘lib, u asosan til bilan bog‘liq. Masalan, ingliz tilida bu on the tip of the tongue iborasi bilan ifodalanadi, bu so‘zma-so‘z til uchida degan ma’noni anglatadi. Fransuzlarda esa maxsus so‘z bor — preskevyu. Bu “deyarli ko‘rilgan” degan ma’noni anglatuvchi presque vu iborasidan kelib chiqqan.

    Ya’ni, agar odam o‘ziga aniq ma’lum bo‘lgan narsani eslay olmasa, bu uning xotirasi yomon degani emas, balki preskevyu holatidir.

    Chexovning preskevyu haqida butun boshli hikoyasi bor – “Ot familiyasi”. Uning qahramonlaridan biri eng muhim paytda kerakli familiyani ayta olmaydi — u go‘yo uning xotirasidan o‘chib ketgandek bo‘ladi. Qahramonning iztiroblarini tushunish oson, chunki har bir kishi o‘zini bunday vaziyatda tasavvur qila oladi.

    Foto: Lifehacker.ru

    Bu hodisa nima sababdan yuzaga keladi?

    Bu hodisani ilk bor 1890-yilda shifokor va psixolog Uilyam Jeyms o‘zining “Psixologiya tamoyillari” kitobida tasvirlagani taxmin qilinadi: “Har bir eslanadigan so‘zda biz o‘ziga xos yetishmovchilik hissini his qilamiz. Bu har bir holatda turlicha bo‘ladi, garchi alohida nomga ega bo‘lmasa-da. Bizda unutilgan so‘zning ritmi uni tashkil etuvchi tovushlarsiz saqlanib qolishi mumkin, yoki unutilgan so‘zning birinchi harfi, birinchi bo‘g‘inini eslatuvchi, ammo butun so‘zni xotirada tiklay olmaydigan narsa qolishi mumkin. Unutilgan she’rning bo‘sh o‘lchovini eslay olmaslik har kimga tanish, qanchalik eslashga urinmasin, bu bo‘shliq so‘zlar bilan to‘ldirilmay qolaveradi”.

    Preskevyuni keyinchalik boshqa psixologlar, jumladan Zigmund Freyd ham o‘rgandi. XX asrda ularga miya tadqiqotchilari ham qo‘shildi. Yuz yildan ortiq vaqt ichida olimlar buning sababini aniqlab olishlari kerak edi, ammo hozirga qadar hech kim buning sababini aniq bilmaydi. 

    Foto: Lifehacker.ru

    Aytgancha, bir nechta taxminlar mavjud. Masalan, quyidagilar:

    • Bu xotiradan ma’lumotni olishdagi vaqtinchalik xato. Sodda qilib aytganda, kerakli paytda xotiralar katalogidan so‘zni topib bo‘lmaydi. Bundan tashqari, preskevyu ko‘pincha odam yaqinda o‘rgangan yoki kamdan-kam ishlatiladigan so‘zlar bilan sodir bo‘ladi. 
    • Xotira boshqa so‘z bilan to‘silib qoladi. Ya’ni miya kerakli so‘zga umuman aloqasi bo‘lmagan, ammo u bilan qandaydir bog‘liqlikka ega bo‘lgan tushuncha yoki ismni ehtiyotkorlik bilan taqdim etadi. Shundan so‘ng, aslida eslamoqchi bo‘lgan narsani eslash imkonsiz bo‘lib qoladi. Bu xuddi siz suhbatdoshingizdan “X harfi bilan boshlanadigan o‘sha aktyorning ismi”ni aytib berishni so‘raganingizda, u Ezra Miller bo‘lib chiqadigan vaziyatga o‘xshaydi.
    • Xotiraning to‘liq bo‘lmagan faollashuvi yuz beradi. Ushbu farazga ko‘ra, miyaga berilgan turtki so‘zni to‘liq eslash uchun yetarli emas, ammo u hozir xotiraga kelayotgandek his qilish uchun yetarlidir.
    •  Kognitiv qobiliyatlar yosh ulg‘ayishi bilan pasayadi. Keksa odamlar yoshlarga qaraganda ko‘proq preskevuga duch kelishadi. 

    Ikki tilli odamlarda vaziyat biroz boshqacha. Ular ismlarni bir tilda so‘zlashuvchilar kabi tez-tez unutishlari mumkin, lekin oddiy so‘zlar bilan bog‘liq preskevyu holati ularga ko‘proq qiyinchilik tug‘dirishi mumkin.

    Preskevyu holatida nima qilish kerak?

    Eng yaxshisi — fikrni chalg‘itish. Murakkab his-tuyg‘ular so‘zni unutganingiz uchun emas, balki uni hozir eslashingiz kerakdek tuyulishi, ammo buning uddasidan chiqa olmasligingiz tufayli yuzaga keladigan umidsizlik sababli paydo bo‘ladi. Uni xotiradan chiqarib olishga qanchalik ko‘p urinsangiz, o‘zingizni shunchalik sarosimaga tushgandek his qilasiz. Ehtimol, unutuvchanligingiz tufayli paydo bo‘lgan stressdan xalos bo‘lganingizdan so‘ng, bu so‘z miyangizda o‘z-o‘zidan paydo bo‘ladi.

    11 iyul, 17:11   Izoh (0)   1404
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email
    #Xotira#Chexov#Psixologiya tamoyillari#Zigmund Freyd#Miya faoliyati#Ruhiyat

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    Biz — tarix mevasimiz. “Berlin – Oqqo‘rg‘on” filmi shu haqda

    22.12.2018, 15:16

    Smartfon tanlash: qaysi funksiyalar chindan ham kerakli, qaysilari ortiqcha?

    24 iyun, 11:15

    MSI “O‘yinchoqlar tarixi” multfilmining 30 yilligiga bag‘ishlab tematik kompyuterlarni taqdim etdi

    24 iyun, 11:56

    Doramalardagi haqiqat va badiiy to‘qima: koreys seriallariga qay darajada ishonsa bo‘ladi?

    25 iyun, 10:59

    Yurishdan ham yaxshiroq: olimlar miya uchun eng foydali jismoniy faollik turini aniqladi

    25 iyun, 14:35

    Bir qarashda zararsiz ko‘rinsa-da, ammo sog‘liq uchun  xavfli bo‘lgan kundalik buyumlar

    25 iyun, 13:03

    Eʼtiborsiz qoldirmaslik kerak bo‘lgan D vitamini tanqisligining 9 ta belgisi

    25 iyun, 23:10

    3,5 dyuymli ekranga ega mitti nosimmetrik smartfon Qin K25 taqdim etildi

    30 iyun, 15:40

    Isroil AQSHga hujum qilgan kun: o‘nlab amerikaliklarni o‘ldirish bu anglashilmovchilik edimi yoki fitna?

    2 iyul, 19:45

    HONOR ilhomlantiruvchi AI texnologiyalarga ega HONOR 400 seriyasini taqdim etdi

    3 iyul, 10:30

    Bir tabassum ortidagi butun bir hikoya: g‘amxo‘r ota va sodiq do‘st — Diogu Jota haqida

    8 iyul, 08:40

    Nega 6 soatdan kam uxlash xotirani zaiflashtiradi: doimiy uyqusizlikning miyaga ta’siri

    7 iyul, 14:50

    Hech qachon kech emas: inson miyasi keksayguniga qadar yangilanib turishi aniqlandi 

    8 iyul, 11:59
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    Chery O‘zbekistonda sotuvlar bo‘yicha mutlaq rekord o‘rnatmoqda


    BYD SEALION 7: Flagman elektr SUV — shahar ko‘chalarida yangi yetakchi 


    BYD rasmiy dileri Beni Motors Samarqandda BYD Sealion 7 flagman krossoverini taqdim qildi


    Aqlli diversifikatsiya: nima uchun kerak va kapitalni qanday taqsimlash lozim?


    Ellipse International School – farzandingiz kelajagi boshlanadigan joy!


    AVO bank aloqa markazi: innovatsiyalar va yangi xizmat darajasi 


    BI Group biznes-toifa xonadon yutuqli o‘yini:Toshkentdagi mavsumning asosiy tadbiri qanday o‘tdi


    Toshkent Farmatsevtika Instituti — Farmatsiya sohasida xalqaro darajadagi sifatli ta’lim


    Hayot Bank “Yashil yurak” nomli keng ko‘lamli ekologik tashabbusni e’lon qildi. Avgust oyidan boshlab O‘zbekiston bo‘ylab Hayot Bankning har bir yangi omonatchisi uchun bitta daraxt ekiladi


    Avgust sovg‘alari: Centrum Air 155 ta aviachiptani tortiq qiladi!


    STEM va biznes yo‘nalishidagi qizlar uchun TBC Bank’dan ta’lim grantlari — O‘zbekistonda gender tafovutini kamaytirish yo‘lida yangi qadam


    Avvallari xufiyona iqtisodiyotda faoliyat yuritgan eshitish va gapirishda muammosi bor insonlar endi rasmiy sektorga qo’shilib, Poytaxt Parking jamoasining bir qismiga aylandi


    ZARMED Universiteti: 200 ta grant sizni kutmoqda


    30-iyul kuni Toshkentda BYD innovatsion mobil moduli o‘z faoliyatini boshladi


    Oliy ta’lim yetakchilari Toshkentda birinchi QS Eurasia Forum’da birlashadi

     

    Tavsiya etamiz

    Pora, neft va terrorchilik: nega Qatar amiri shov-shuvlar markazidan tushmayapti?

    5 avgust, 11:20

    Trampning Falastinga nisbatan noxolis siyosati: AQSH YUNESKO a’zoligidan nega chiqyapti?

    2 avgust, 18:35

    Kamchatkadagi hodisa yagona emas: so‘nggi 120 yilda ro‘y bergan eng kuchli megazilzilalar

    1 avgust, 18:20

    Tramp uchun xavotirlar: AQSH prezidenti taniqli shaxslarga yosh qizlarni sotgan Jeffri Epshteynning mijozi bo‘lganmi?

    29 iyul, 17:19
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Qo‘qonda “parkovka” talashib janjal ko‘targanlarga chora ko‘rildi

    O‘zbekiston | 6 avgust, 19:30

    30-iyul kuni Toshkentda BYD innovatsion mobil moduli o‘z faoliyatini boshladi

    Reklama | 6 avgust, 19:30

    Angliyada qarg‘a singan qanotini davolagan veterinarga qaytib keldi

    Dunyo | 6 avgust, 19:17

    Dunyodagi chaqaloqlarning 52 foizi ona suti bilan oziqlanmasligi ma’lum qilindi

    O‘zbekiston | 6 avgust, 18:57

    Yoz bizni “aldaydi”: yozgi depressiya haqida eshitganmisiz?

    Maslahatlar | 6 avgust, 18:45

    Tramp 2028-yilgi saylovlarda o‘zining ehtimoliy vorisini e’lon qildi

    Dunyo | 6 avgust, 18:36

    Banklarda mikroqarz foizi oshib, avtokredit stavkasi pasaydi

    Iqtisodiyot | 6 avgust, 18:25

    Dunyodagi eng xushbichim odamlar qaysi mamlakatlarda yashaydi va buning sababi nima?

    Salomatlik | 6 avgust, 18:20
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.