Isroil Erondagi yadroviy obyektlar va yuqori martabali harbiylarni nishonga olayotganiga javoban Tehron yahudiy davlatiga ballistik raketalar uchirmoqda. Isroil raketalarning ko‘pini urib tushirgan bo‘lsa-da, bir nechtasi mudofaani yorib o‘tib, Tel-Aviv markazi va boshqa hududlarga zarar yetkazgan.
Eronning ballistik raketa arsenalining aniq hajmi noma’lum, ammo u mintaqadagi eng yirik va ilg‘orlaridan biri hisoblanadi.
Ballistik raketalar qanday ishlaydi?
Ballistik raketa — bu ballistik yoki egri chiziqli trayektoriya bo‘ylab oddiy yoki yadroviy kallaklarni yetkazib berish uchun mo‘ljallangan uzoq masofali qurollar.
Ular kuchli raketa dvigatellari yordamida uchiriladi, bunday raketalar atmosferaning yuqori qatlamlariga, hatto koinotga uchib, nihoyatda katta tezlikda harakatlanishi mumkin. Raketa dvigatellari o‘chirilganidan so‘ng oldindan belgilangan yo‘lni bosib o‘tadi va nishonga tik tushadi.
Ballistik raketalar qit’alar bo‘ylab bir necha yuz kilometrdan 10 ming kilometrdan ortiqroq masofaga ucha oladi.
Ballistik raketalar uchish masofasi bo‘yicha quyidagilarga bo‘linadi:
- Jang maydoni ballistik raketasi — 200 km dan kam;
- Qisqa masofali ballistik raketa — 1000 km dan kam;
- O‘rta masofali ballistik raketa — 1000 km dan 3500 km gacha;
- Uzoq masofali ballistik raketa — 3 500 km dan 5 500 km gacha;
- Qit’alararo ballistik raketa — 5 500 km dan ortiq.
Qanday tezlikka erisha oladi?
Ballistik raketalar o‘ta yuqori tezlikda harakatlanib, bir necha daqiqada minglab kilometr masofani bosib o‘tishi mumkin. Ularning harakatlanish tezligi tovush tezligiga teng bo‘lgan Mach birligida o‘lchanadi, masalan, Mach 5 tovush tezligidan besh marta katta.
Odatda qisqa masofali ballistik raketalar tovushdan yuqori tezlikka erishadi (Mach 1 dan tezroq yoki taxminan 1,225 km/soat). Odatda uzoqroq masofali raketalar gipertovush tezligida harakatlanishi mumkin — Mach 5 dan yuqori (6,125 km/soat).
Eron raketalari Isroilga qancha vaqtda yetib boradi?
Eron va Isroil o‘rtasidagi masofa taxminan 1300 km dan 1500 km gacha. Erondan Mach 5 tezligida uchadigan ballistik raketalar Isroilga taxminan 12 daqiqada yetib borishi mumkin, ammo aniq vaqt raketa turi va uchirish joyiga bog‘liq.
Nima uchun ballistik raketalarni urib tushirish qiyin?
Ballistik raketalarning xavfli jihati uzoq masofaga uchishi, yuqori tezligi va ularni tutib olishning qiyinligidadir.
Mudofaa tizimlari bunday raketalar tez va yuqori parvoz qilishi sababli ularni aniqlashda qiynaladi. Ular atmosferaga qayta kirganda, yerga yanada tezroq tushadi. Bu esa tutib olishni yanada qiyinlashtiradi. Ba’zi raketalar, shuningdek, radar va raketa mudofaasini aldash uchun xiyla yoki boshqa qarshi choralarni qo‘llaydi.
Ballistik va qanotli raketalarning farqi nimada?
Eron ham Isroilga qarshi qanotli raketalardan foydalangan. Ballistik raketalardan farqli o‘laroq, qanotli raketalar dronlar kabi past va barqaror uchadi. Bu ularga havo mudofaasidan yashirincha o‘tishga yordam beradi. Garchi ular ballistik raketalarga qaraganda ancha sekin harakatlansa-da, past parvoz qilishi ularni aniqlashni qiyinlashtiradi. Manyovrlik qobiliyati ularga yo‘nalishni o‘zgartirish, to‘siqlarni aylanib o‘tish va raketa mudofaasidan qochish imkonini beradi.
Erondan ballistik raketalar Isroilga taxminan 12 daqiqada yetib boradi, qanotli raketalar deyarli 2 soat, dronlar esa 9 soatgacha vaqt olishi mumkin.
Eronning raketa arsenali
Eron so‘nggi 30 yil ichida bir qator ballistik va qanotli raketalarni ishlab chiqqan. Quyidagi grafik Eronning eng mashhur raketalari va ularning diapazonlarini aks ettiradi.
Isroilning raketa arsenali
Isroil AQSHning o‘nlab yillar davomida qo‘llab-quvvatlashi bilan ishlab chiqilgan uzoq masofali va yadroviy tizimlarni o‘z ichiga olgan ilg‘or raketa arsenaliga ega. Quyidagi grafikda Isroilning eng mashhur raketalari va taxminiy diapazonlari ko‘rsatilgan.
Izoh (0)