Og‘iz bo‘shlig‘ida kariyesning rivojlanishiga ko‘plab mahsulotlar sabab bo‘ladi. Ajablanarlisi, ularning aksariyati odatda organizm uchun foydali mahsulotlar hisoblanadi. Shuning uchun ularni butunlay ratsiondan chiqarib tashlash shart emas. Faqatgina menyuni biroz moslashtirish va ba’zi qoidalarga amal qilish kifoya. Quyidagi ma’lumot ota-onalar uchun muhim, chunki farzandlarda kariyes rivojlanishining oldini olish ilk tishlar chiqqanidanoq boshlanadi.
Qanday mahsulotlar tishlarga zarar yetkazadi?
Ba’zi kislotalar tishning qattiq to‘qimalariga ta’sir qilib, ulardagi mineral moddalarni yuvib chiqaradi. So‘ng tishning organik qatlami yemirila boshlaydi va kariyes paydo bo‘ladi.
Tishlarda patologik jarayonlarni qo‘zg‘atuvchi ikki guruh mahsulot mavjud:
- Organik kislotalarni o‘z ichiga olgan mahsulotlar;
- Oddiy uglevodlar.
Birinchi guruhga quyidagilar kiradi:
- har qanday mevalar;
- nordon sut mahsulotlari (kefir, yogurt, ryajenka);
- sut (u ham og‘izda fermentlar ta’sirida kislotaga aylanadi).
Ikkinchi guruhga kiruvchi oddiy uglevodlar esa to‘g‘ridan to‘g‘ri emas, bilvosita zarar yetkazadi. Og‘iz bo‘shlig‘ida foydali hamda zararli bakteriyalar yashaydi. Zararli bakteriyalar uchun ozuqa manbayi aynan oddiy uglevodlar bo‘lib, ular natijasida kislota ishlab chiqariladi.
Xavfli mahsulotlar ro‘yxatiga quyidagilar kiradi:
- shakarning barcha turlari, shakarli taomlar va ichimliklar;
- meva, rezavor va quruq mevalar tarkibidagi fruktoza;
- sut mahsulotlaridagi laktoza.
Mevalar va nordon sut mahsulotlari tishlarga ikki karra zarba beradi, chunki ular bir vaqtning o‘zida ham oddiy uglevodlar, ham kislotalarni o‘z ichiga oladi. Masalan, bolaga kefir bilan olmali pyure berish odati tishlarga yanada ko‘proq zararli.
Kariyes rivojlanishining oldini olish
Qandolat mahsulotlarining o‘rnini bosadigan foydali muqobillar mavjud. Masalan, bolalarga ksilit asosidagi mahsulotlarni taklif qilish mumkin: bu modda shakar kabi shirindir, ammo kariyesga sabab bo‘lmaydi, hattoki og‘iz mikroflorasini normallashtirishga yordam beradi. Yana boshqa xavfsiz variantlardan eritritol va steviyalarni aytish mumkin (shifokor bilan maslahatlashing!). Shuningdek, zararli mahsulotlarni iste’mol qilgandan so‘ng darhol tishlarni yuvish tavsiya etiladi.
Yana ikki muhim qoidaga amal qilish kerak:
- shirinliklar og‘izda uzoq vaqt qolmasligi;
- ularning tish bilan doimiy aloqada bo‘lishiga yo‘l qo‘ymaslik lozim.
Shu bois karamellar va irislar ratsiondan butunlay chiqarilishi kerak bo‘lgan mahsulotlar sanaladi. Agar bolada shirinlik yeyish istagi juda kuchli bo‘lsa, kun bo‘yi oz-ozdan berishdan ko‘ra, bir martada biroz ko‘proq miqdorda yedirgan yaxshi, chunki kun bo‘yi iste’mol qilish kislota hajmini ko‘paytiradi.
Tibbiyotda eng xavfsiz shirinlik yuqori kakao miqdoriga ega qora shokolad hisoblanadi. Uning tarkibida teobromin moddasi mavjud bo‘lib, tish to‘qimalarining minerallarini qayta tiklashga yordam beradi.
Izoh (0)