Vitaminlar, minerallar, makro va mikroelementlar organizmda ko‘plab muhim funksiyalarni bajaradi. Ularning yetarli bo‘lishi bevosita kundalik ovqatlanish tartibiga bog‘liq. Agar ratsion mevalar, rezavorlar, ko‘katlar, sabzavotlar va butun donli mahsulotlardan iborat bo‘lmasa, organizmda turli xil foydali moddalarning yetishmovchiligi yuzaga keladi. Bunday tanqislik vaqt o‘tishi bilan sog‘liq bilan bog‘liq jiddiy muammolarga sabab bo‘ladi. Ammo to‘g‘ri tashkil etilgan ovqatlanish tartibi orqali bu holatlarning oldini olish mumkin.
Inson organizmi mukammal tuzilgan: undagi biror tizim ishdan chiqsa, bu darhol tashqi ko‘rinish — yuz terisida, tanada, soch, tirnoq holatida yoki kayfiyatda aks etadi. Avvalo foydali moddalar tanqisligining belgilarini ko‘rib chiqamiz:
Soch to‘kilishi va mo‘rtlashuvi
Sochlar tabiiy ravishda yangilanib turadi, kuniga 100 tagacha soch to‘kilishi normal holat hisoblanadi. Ammo sochlar sezilarli darajada siyraklashayotgan bo‘lsa hamda mo‘rt va tez to‘kilsa, bu temir, rux yoki B3 va B7 vitaminlari tanqisligidan darak beradi.
Teri qurishi va ko‘rish bilan bog‘liq muammolar
Teri haddan tashqari quruqlashsa, yorilib, ko‘chsa, ko‘rish qobiliyatida muammolar yuzaga kelsa, bu A vitamini tanqisligining belgisi bo‘lishi mumkin.
Tirnoqlarning zaiflashuvi
Soch va teridan keyin vitaminlar muvozanatiga eng birinchi bo‘lib tirnoqlar javob qaytaradi. Ular yupqa, mo‘rt va sinuvchan bo‘lib qoladi. Bu kalsiy, B guruhi vitaminlari va C vitamini yetishmasligini bildiradi.
Surunkali charchoq va tushkunlik
Agar kunni endi boshlagan bo‘lsangiz ham o‘zingizni holdan toygan his qilsangiz, bu D vitamini yetishmovchiligining belgisi. Apatiya yoki depressiv holat esa magniy, temir, rux, B guruhi vitaminlari yoki D vitamini yetishmasligi bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin.
Milklarning qonashi
Agar milklar qonab tursa-yu, bu holat stomatologik muammolarga bog‘liq bo‘lmasa, demak organizmda C vitamini tanqisligi yuzaga kelgan bo‘lishi ehtimoldan xoli emas.
Tahlillar topshirish zarurmi?
Yuqorida qayd etilgan va boshqa o‘xshash belgilar organizmda foydali moddalar yoki vitaminlarning nafaqat yetishmasligi, balki ba’zan ortiqchaligidan ham dalolat berishi mumkin. Taxminlar qilish xavfli, buning o‘rniga qon tahlili topshirib, organizmingizdagi vitaminlar ko‘rsatkichini aniqlab olgan ma’qul. Ayniqsa, mikroelementlarning qanday o‘zlashtirilishini baholash uchun ovqat hazm qilish tizimini ham tekshirib ko‘rish kerak.
Vitamin va mineral moddalar tanqisligini ovqat orqali qanday to‘ldirish mumkin?
- Xilma-xil ovqatlanish
Har kuni meva, sabzavot, ko‘kat, rezavorlar, yong‘oqlar, dukkaklilar va butun donli mahsulotlardan iborat xilma-xil ovqatlanish organizmga zarur bo‘lgan ko‘plab moddalarni ta’minlaydi. Bunday diyeta jismoniy sog‘liq bilan bir qatorda ruhiy holatga ham ijobiy ta’sir ko‘rsatadi.
- Har kuni ko‘katlar iste’mol qilish
Asosiy taomning kamida uchdan bir qismi yangi uzilgan ko‘katlardan iborat bo‘lishi kerak. Ko‘katlarga urug‘, yong‘oq sepish va zaytun moyi qo‘shish orqali ular tarkibidagi foydali moddalarni maksimal darajada saqlab qolish mumkin. Bu qonning biokimyoviy tarkibida makro va mikroelementlar yetarli darajada bo‘lishiga xizmat qiladi.
- Sabzavot va ko‘katlarni ortiqcha pishirmaslik
Ovqat tayyorlash jarayonida ko‘plab foydali moddalar yo‘qoladi. Masalan, xom va pishirilgan ismaloq o‘rtasida vitaminlar miqdori bo‘yicha sezilarli farq bor. Agar siz ertalab ko‘p miqdorda yangi ko‘kat yeyishga qiynalsangiz, ularni atigi 1–2 daqiqa davomida yengil qovurib yoki bug‘da pishirib iste’mol qiling.
- Mahsulotlarni to‘g‘ri tanlay bilish kerak
Har bir mahsulot tarkibida o‘ziga xos foydali moddalar mavjud. Agar siz biror mahsulotni iste’mol qilmasangiz (masalan, sut), u holda uning muqobilini toping. Kalsiy manbai sifatida loviya, soya, shprot baliqlari, petrushka yoki ukropdan foydalanish mumkin.
- Oqsil yetishmasligiga yo‘l qo‘ymang
Inson qanday ovqatlanish turini tanlamasin, ko‘pincha uning ratsionida oqsil miqdori yetarli bo‘lmaydi. Agar siz tovuq go‘shtini iste’mol qilmasangiz, uni oqsilga boy boshqa mahsulotlar bilan almashtiring. Masalan, kurka, jigar, dukkakli mahsulotlar, qo‘ziqorin, yong‘oq va urug‘lar.
Izoh (0)