Keksalik to‘satdan 40 ga yetganda boshlanmaydi, ammo aynan shu yosh atrofida organizmdagi o‘zgarishlar yaqqol sezila boshlaydi: ko‘rish qobiliyati yomonlashadi, sochlar to‘kiladi yoki ayrim xastaliklar paydo bo‘ladi. Shuning uchun ham, agar ilgari sog‘lig‘ingizga e’tibor bermagan bo‘lsangiz, hozir boshlashning ayni payti. Quyidagi foydali odatlar sizga kuch-quvvatni saqlash, hayot sifatini yaxshilash va kelajakdagi kasallik xavfini kamaytirishga yordam beradi.
- Haftasiga kamida uch marta jismonan faol bo‘lish
Buning uchun pul sarflab sport zaliga borish shart emas. Yengil yugurish, yoga, suzish yoki skandinavcha yurish va boshqa shunga o‘xshash o‘zingizga yoqadigan va qulay mashg‘ulotni tanlang. Jismoniy faollik mushaklar va yurakni mustahkamlaydi, artrit yoki yurak yetishmovchiligi kabi yoshga bog‘liq kasalliklar xavfini kamaytiradi. Bundan tashqari, sport ortiqcha vaznga qarshi kurashishda yordam beradi, bu esa gipertoniya va 2-tur qandli diabetning oldini oladi. Mashqlar paytida organizmda endorfinlar — kayfiyatni ko‘taruvchi va stressni kamaytiruvchi gormonlar ishlab chiqiladi. Sog‘lom va baquvvat tanada esa odamning o‘ziga bo‘lgan ishonchi ham ortadi.
- Har qanday qaramlikdan voz kechish
Yoshi katta kishilarning “Men butun umr chekib kelganman. Ana, 90 yoshga ham kirdim-ku” degan gaplariga uchmang. Hech qanday tamaki sog‘liq uchun foyda keltirmaydi. Qaramlik deganda alkogol, nikotin, hattoki ortiqcha qahva yoki telefonlarga haddan tashqari bog‘lanish ham tushuniladi. Ular miyaga zarar yetkazadi, yurak-qon tomir tizimi kasalliklariga sabab bo‘ladi va ko‘pincha yaqinlaringiz bilan ziddiyatlarga olib keladi. Qolaversa, bunday odatlar katta xarajat talab qiladi.
- To‘g‘ri ovqatlanish
Yo‘l-yo‘lakay biror yengil narsa bilan tamaddi qilib olish odatiga chek qo‘ying. Oziq-ovqat bu nafaqat energiya, balki miya uchun “yonilg‘i” hamdir. Nonushtani faqat espresso bilan o‘tkazgandan so‘ng tushlikkacha jizzaki bo‘lib qolishingiz ham shu sababdan.
Kuniga kamida uch mahal to‘g‘ri va muvozanatli ovqatlaning. Ratsionda oqsillar, yog‘lar va uglevodlar bo‘lishi lozim. Har kuni kamida 400 gramm sabzavot va mevalar yeyishga harakat qiling.
- Kuniga o‘rtacha 7–9 soat uxlash
Yetarlicha uyqu xotira, diqqat va sog‘lom vazn uchun juda muhim. Uyquning yetarli bo‘lishi 2-tur diabet va gipertoniya xavfini kamaytiradi. Mutaxassislar kattalar uchun sutkada 7–9 soat dam olishni tavsiya qiladi. Tunda xonaning qorong‘i bo‘lishi ham ahamiyatli — aynan shu vaqtda organizm melatonin (uyquni tartibga soluvchi gormon) ishlab chiqaradi. Shuning uchun tunlari derazaga parda torting va yotishdan bir soat avval gadjetlarni chetga qo‘ying.
- Ruhiy salomatlikni asrash
Surunkali stress yurak va ruhiy holat uchun xavfli hisoblanadi. To‘liq xotirjam yashashning iloji bo‘lmasa-da, ba’zi amaliyotlar yordam berishi mumkin. Masalan, meditatsiya, nafas mashqlari, sevimli mashg‘ulotlar bilan shug‘ullanish va hokazo. Asabga salbiy ta’sir qiluvchi insonlar va joylardan uzoqroq yurish va ijtimoiy tarmoqlarda noxush xabarlarni o‘qimaslik ham stress darajasini kamaytiradi.
- Ijtimoiy faollik
Yoshi ulg‘aygan sayin ijtimoiy aloqalar, ayniqsa, muhim bo‘ladi. Shu sababli do‘stlar orttiring, tanishlar bilan uchrashuvlar tashkil qiling, jamoat tadbirlarida qatnashing. Bular sizga ijobiy his-tuyg‘ularni taqdim etadi. Yangi tanishuvlar sizga qiyin bo‘lsa, odamlar bilan aloqa qilish imkonini beradigan hobbi tanlang. Bunga kitob klubi, raqs mashg‘ulotlari, teatr to‘garagi kabilar misol bo‘lishi mumkin.
- Har yili profilaktik tekshiruvlardan o‘tish
Umumiy qon tahlili, qon bosimi, yurak EKG, gripp va boshqa kasalliklarga qarshi emlash kabilarni har yili o‘tkazish mumkin. Ayollar esa muntazam ginekologga borishi, bachadon bo‘yni saratonini erta aniqlash uchun tahlil topshirishi kerak. Ko‘krak bezi kasalliklari xavfi bo‘lsa, 20–39 yosh oralig‘ida muntazam UTT, 40 yoshdan so‘ng esa mammografiya tavsiya etiladi.
- Miyani charxlash
Doimiy yangi bilimlarni egallash miyani faollashtiradi, neyron aloqalarni mustahkamlaydi va kognitiv kasalliklardan himoya qiladi. Buning uchun til o‘rganish, oddiy she’r yodlash, kitob o‘qish yoki boshqotirmalar yechish ham katta foyda beradi. Yoki biror yangi hobbi tanlang: avtomobil haydashni o‘rganing, gitara chalishni yoki rasm chizishni sinab ko‘ring. Bu bosh miyaning yangi sharoitlarga, texnologiyalarga va muammolarga moslashuvchanlik qobiliyatini oshiradi.
Izoh (0)