“Muhtasham yuz yil” serialida bosh rolni ijro etgan mashhur turk aktyori Halit Ergench qariyb ikki yillik qamoq jazosiga hukm qilingani haqida xabar bergandik. Ergench Gezi bog‘idagi norozilik namoyishlari bo‘yicha yolg‘on ko‘rsatma berganlikda ayblanmoqda.
2013-yil 28-may kuni huquq-tartibot organlari Istanbulning Taqsim maydonidagi daraxtlar kesilishiga qarshi chiqqan faollarni tarqatib yuborgan. Buning natijasida tartibsizliklar butun mamlakat bo‘ylab bir necha kun davom etgan norozilik namoyishlariga, ekologik talablar esa o‘sha paytdagi bosh vazir Rajab Toyyib Erdo‘g‘onning yakka hokimligiga qarshi shiorlarga aylandi.
O‘sha kunlari internetda gaz niqobi va Bob Marli tasviri tushirilgan futbolka kiygan Halit Ergenchning namoyishchilar safini boshqarayotgan surati tarqaldi. Ular orasida “Muhtasham yuz yil” seriali aktyorlari ham ko‘p edi. Turk seriallari uchun jahon telebozoriga yo‘l ochgan ushbu serial aynan o‘sha kunlarda suratga olinayotgan bo‘lib, aktyorlar sallalarini yechib, to‘g‘ridan to‘g‘ri suratga olish maydonida qurilgan saroydan norozilik namoyishiga chiqishgan.
12 yil o‘tgach, xuddi shu aktyorlar politsiya kuzatuvida prodyuser Ayshe Barim ishi bo‘yicha ko‘rsatma berishga olib ketildi. 23-may kuni bo‘lib o‘tgan sudda Halit Ergench va uning “Chuqur” seriali bilan tanilgan hamkasbi Rizo Kojao‘g‘luning ko‘rsatmalari yolg‘on deb topildi.
Aslida nima bo‘lgandi?
Ayshe Barim — 2002-yilda o‘zi asos solgan yirik ID aktyorlik agentligining rahbari. Kompaniya ko‘plab turk yulduzlari bilan ishlaydi, ularga menejerlik va PR-maslahat xizmatlarini ko‘rsatadi. Ayshega “Turkiya Respublikasi hukumatini ag‘darishga urinishga ko‘maklashganlik” kabi jiddiy ayb qo‘yilib, 30 yilgacha qamoq jazosi tahdid solmoqda. Barim 2025-yil yanvar oyining oxirida hibsga olingan va hozirda qamoqda saqlanmoqda.
Uning ishi iyul oyida sudga oshirilishi kutilmoqda. Uning qamoqqa olinishiga TV100 agentligi saytida e’lon qilingan maqola sabab bo‘lgan, unda jurnalist Fuat Ug‘ur prodyuserni bozorni monopollashtirish va shantajda ayblagan.
10-yanvarda Barimga qarshi tergov boshlandi. U kasbidan foydalanib, mijozlarini 2013-yildagi hukumatga qarshi namoyishlarga chiqishga va ijtimoiy tarmoqlarda tegishli heshteglarni tarqatishga majburlaganlikda ayblanmoqda. Ayblov tarafining ta’kidlashicha, Barim, shuningdek, “namoyishlar ommaviy ko‘rinishi va ular haqida ijtimoiy tarmoqlarda ko‘proq odamlar xabardor bo‘lishi uchun videolavhalar suratga olinishini ta’minlagan”.
ID asoschisining ishi bo‘yicha guvoh sifatida aktyorlar, jumladan, “Muhtasham yuz yil” seriali aktyorlari ham chaqirilgan. Sulton Sulaymon rolini o‘ynagan Halit Ergenchdan tashqari, uning begunoh o‘g‘li shahzoda Mustafo rolini ijro etgan aktyor Mehmet Gunsur ham ko‘rsatma bergan.
Barcha guvohlar namoyishlarda ixtiyoriy ravishda qatnashganliklarini ta’kidlashdi. ID bilan hamkorlik qiluvchi ko‘plab aktyorlar, jumladan, “Muhtasham yuz yil” serialining ikkinchi qismida Ko‘sem sulton rolini o‘ynagan aktrisa Beren Saat ham Ayshe Barimni ommaviy ravishda himoya qildi. “Qalbim eshigini qoq” serialidagi Eda rolini ijro etgan Hande Erchel ham o‘z agentini qo‘llab-quvvatladi.
Fevral oyida sud Ayshe Barimni ozod qilish to‘g‘risida qaror chiqargan bo‘lsa-da, prokuratura darhol yuqori instansiyaga apellyatsiya berdi, natijada prodyuser yana qamoqqa olindi.
Ish jiddiy tus oldi: ayblov xulosasiga Barimning “Turkiya hukumatini ag‘darish maqsadida namoyishlar uyushtirganlik” uchun hukm qilingan shaxslar bilan telefon suhbatlari yozuvlari kiritildi. Bular orasida, eng avvalo, umrbod qamoq jazosiga hukm qilingan turkiyalik tadbirkor, xayriyachi va inson huquqlari himoyachisi Usmon Kavala, shuningdek, aktyor Memet Ali Alabora bilan bo‘lgan suhbatlari bor edi.
Halit Ergenchni nimada ayblashmoqda?
Mashhur turk aktyorlarining o‘g‘li Memet Ali Alabora bir nechta mashhur komedik seriallarda rol o‘ynagan bo‘lsa-da, o‘z vatanida asosan teatr arbobi sifatida tanilgan. 2013-yilda hibsga olinish xavfi tug‘ilgach, u va rafiqasi Turkiyani tark etgan.
Hozirda Alabora Buyuk Britaniyada muvaffaqiyatli aktyorlik faoliyatini davom ettirmoqda. Yaqinda u “Ilonlar qirolichasi” serialida sulton Sulaymon rolini ijro etdi. Boshqa Sulaymon — Halit Ergenchga esa 1 yil 10 oy 15 kun qamoq jazosi tayinlandi. Ayblov xulosasiga ko‘ra, Alabora bilan aloqasi haqidagi savolga aktyorning bergan javoblari ziddiyatli bo‘lgan.
Ayblovda aytilishicha, Ergench Barim ishi bo‘yicha ko‘rsatma berayotib, Alaborani faqat kasb-doirasida bilishini va u bilan hech qanday muloqoti bo‘lmaganini aytgan. Biroq prokuratura ma’lumotlariga ko‘ra, 2013-yildagi norozilik namoyishlari paytida Ergench va Alabora o‘rtasida 12 marta “qo‘ng‘iroq-javob” ko‘rinishidagi aloqa qayd etilgan. Ishga aktyorlarning norozilik namoyishlari paytidagi surati ham ilova qilingan. O‘zini himoya qilib, Ergench yaqin munosabatlar tushunchasi juda subyektiv ekanligini, ayniqsa, taniqli odamlar uchun shunday ekanini ta’kidladi:
“Biz do‘stona tarzda surat tushishimiz mumkin, ammo bu yaqin munosabatda ekanligimizni anglatmaydi”.
Hozirda hukm ijrosi to‘xtatilgan. Halit Ergenchning advokatlari apellyatsiya tayyorlamoqda va aktyor qamoqdan qutulishi ehtimoldan xoli emas. Biroq 12 yil avvalgi voqea uchun Ayshe Barimni shafqatsizlarcha jazolamoqchi ekanliklari shuni ko‘rsatadiki, Turkiya hukumati juda g‘azablangan.
Fotih Akin Kann festivalida yangi filmini taqdim etar ekan, endi tarixiy vataniga borishdan qo‘rqayotganini tan oldi. Bu qo‘rquv mamlakat ichida ham sezilmoqda: Ayshe qamoqqa olingandan so‘ng ko‘pchilik uni qo‘llab-quvvatlagan bo‘lsa-da, chiqarilgan hukmga aktyorlar jamoasi ancha mo‘tadil munosabat bildirdi.
Bu kinoga qanday ta’sir ko‘rsatadi?
Turk seriallari eksporti Angliya va AQSHdan keyin dunyodagi uchinchi yirik bozor hisoblanadi. Bir necha yil oldin Halit Ergench va uning rafiqasi, ID agentligining mijozi bo‘lgan aktrisa Berguzar Korel farzandlarining kelajagi uchun Londonga ko‘chib o‘tishga qaror qilganliklarini e’lon qilishgandi. Ular Turkiyaga ish sabab qaytgan.
Korel “Onajonim Anqara” oilaviy sagasida, Ergench esa “Agar qirol mag‘lub bo‘lsa” serialida suratga tushmoqda. Hozir bu seriallar yozgi tanaffusga chiqqan, keyingi mavsumlar qanday bo‘lishini taxmin qilish qiyin. Bosh rol ijrochisi istalgan paytda yo qamoqqa tushishi, yo chet elga qochib ketishi mumkin bo‘lgan sharoitda ishni davom ettirish mumkinmi?
Netflix’ning “Usmonli imperiyasining yuksalishi” filmida Sulton Mehmet Fotihni gavdalantirgan bosh rol ijrochisi Jem Yigit Uzumo‘g‘liga ham qarshi sud jarayoni ketmoqda. U 2025-yil aprelida Istanbul meri Ekrem Imomo‘g‘lining hibsga olinishiga qarshi namoyishlar paytida qo‘lga olingan. Hozirda aktyor mamlakatdan chiqib ketmaslik to‘g‘risida tilxat bergan, serial ijodkorlari esa kuzgacha tanaffus e’lon qilishgan.
Izoh (0)