“Chaqmoq Makvin” multfilmi nafaqat bolalarni, balki katta tajribaga ega avtomobil ishqibozlarini ham xursand qila oladi. 2006-yilda ekranlarga chiqqan Pixar studiyasining ushbu animatsion asarida avtomobillar haqida tushunchaga ega bo‘lgan odamlarni quvontiradigan ko‘plab qiziqarli detallar va ishoralar mavjud.
Ushbu maqolada “Chaqmoq Makvin” multfilmidan dastlab ko‘zga tashlanmaydigan, ammo nihoyatda qiziqarli faktlar to‘plandi.
Multfilm uchun 40 mingdan ortiq turli mashinalarning eskizlari chizilgan. Avtomobillarni real modellarga maksimal darajada o‘xshatish vazifasi qo‘yilmagan, shuning uchun o‘xshashlikni aniqlash ko‘p hollarda oson emas.
Masalan, internetda hanuzgacha asosiy qahramon, poyga avtomobili Chaqmoq Makvinning tashqi ko‘rinishiga qaysi haqiqiy avtomobil prototip bo‘lgani borasida bahslar to‘xtamayapti.
Biroq boshqa aksariyat qahramonlar bilan bu kabi savollar paydo bo‘lmaydi. Masalan, bosh ayol qahramon bu, shubhasiz — Porsche Carrera.
Chaqmoq Makvinning yon tomonidagi 95 raqami tasodifan tanlanmagan. 1995-yilda ekranlarga “O‘yinchoqlar tarixi” (Toy Story) multfilmi chiqqan bo‘lib, bu Pixar studiyasini mashhur qilgan. Bu film kompyuter grafikasida yaratilgan dastlabki muvaffaqiyatli animatsion asarlardan biri hisoblanadi.
“Chaqmoq Makvin” multfilmining dastlabki eskizlarida bosh qahramon rolidagi avtomobil 57-raqam bo‘lgan. Bu raqam film rejissyori Jon Lasseterning tug‘ilgan yili — 1957-yilga ishora qiladi.
Aytgancha, Jon Lasseter ushbu multfilmning eng esda qolarli fishkasi — ko‘zlar lobal oynada joylashishi g‘oyasini o‘ylab topgan.
Bundan avval ham mashinalarni “insonlashtirish”ga urinishlar bo‘lgan, ammo odatda ko‘zlar faralarda joylashtirilgan. Lasseter esa mashinalarni odamlarga ko‘proq o‘xshatish uchun ularni lobal oynaga joylashtirishga qaror qilgan. Va u adashmagan, bu g‘oya mashina egalari orasida juda ommalashdi. Hozir ham ko‘pchilik ko‘z chizilgan maxsus bezaklarini mashina lobal oynasiga o‘rnatadi.
Avtomobil detallari
Eʼtiborli avtomobil ishqibozlari “Chaqmoq Makvin” multfilmida juda qiziq detallarni ko‘rishi mumkin.
Masalan, Radiator Springs shahrining bosh ko‘chasi orqasida joylashgan qoyalar 1950-yillardagi tipik Amerika avtomobillarining orqa qismini eslatadi.
Ko‘plab tepaliklar esa 1930-yillardagi avtomobillarning old qanotlari va kapot shakllarini takrorlaydi. Hatto ba’zilarida radiator panjarasi naqshlarini ham ko‘rish mumkin.
Bunday diqqat bilan yaratilgan tafsilotlar tomoshabinlarning odatiy dunyosini to‘liq mashinalar olamiga aylantirish istagidan dalolat beradi.
Filmning yozuv va lavhalariga bo‘lgan e’tibor uni avtomobil ishqibozlari uchun haqiqiy “ov”ga aylantiradi. Misol uchun:
Yangiliklar chiqayotgan sahnada ekran pastida tanish “Breaking News” (Shoshilinch yangiliklar) o‘rniga “Braking News” (“Tormoz yangiliklari”) deb yozilgan — bu so‘z o‘yini.
Bunday avtomobil tiliga moslashtirilgan hazillar va o‘zgartirilgan tanish iboralar multfilmda juda ko‘p. Faqat ularni ilg‘ash uchun diqqat bilan tomosha qilish kerak.
Yana bir qiziqarli jihat bu “Chaqmoq Makvin” olamining avtomobillar dunyosiga moslashtirilgan ishoralar bilan to‘la bo‘lishidir. Masalan, Makvin orzularida o‘zini yovuz jonzotlarga qarshi kurashayotgan qahramon sifatida tasavvur qiladi. Bu jonzotlar oyoqlarida turgan yirik tutash shamlar (svetshalar) ko‘rinishida bo‘lib, shaharlarni yo‘q qilmoqda.
Bu Gerbert Uellsning “Dunyo urushi” kitobi va uning asosida suratga olingan filmlarga ishora.
Multfilmda mashhur poygachilarning yulduzli ishtiroklari mavjud. Masalan, Luiji ko‘rishni juda xohlagan Ferrari mashinasiga aynan Mixail Shumaxer ovoz bergan. Chaqmoq Makvinning raqiblaridan biri — King mashinasiga mashhur poygachi Richard Petti ovoz bergan.
Qizig‘i shundaki, King 43-raqam bilan ishtirok etadi. Petti bu raqamni haqiqiy poygalarda aynan o‘zi ishlatgan.
Yana bir afsonaviy haydovchi Mario Andretti ham final poygasi oldidan kichik epizodda paydo bo‘ladi. Qahramonlarga ovoz bergan aktyorlar orasida ko‘plab mashhur shaxslar bor.
Masalan, pasifist va hippi bo‘lgan Filmorni (uning prototipi — Volkswagen T1) mashhur komik Jorj Karlin ovozlashtirgan. U o‘zining bahsli stendap chiqishlari bilan tanilgan. Televizion avtomobil Jay Limonga amerikalik mashhur shoumen Jey Leno ovoz bergan. Britaniya dublyajida esa Makvinga “Top Gear” dasturining mashhur boshlovchisi Jeremi Klarkson ovoz bergan.
Rossiya dublyajida esa kamroq mashhurlar qatnashgan: asosiy qahramonga Dmitriy Xaratyan, Dok Hadsonga esa Arman Jigarhanyan ovoz bergan. Bu avtomobil deyarli hech qanday o‘zgartirishsiz real hayotdan olingan.
Hudson brendi tomonidan o‘tgan asrning o‘rtalarida ishlab chiqarilgan Hornet modeli haqiqiy avtomobil bo‘lgan. Bundan tashqari, Hornet NASCAR poygalarida qatnashgan va aynan multfilm voqealari sodir bo‘lgan davrda bir nechta g‘alabalarga erishgan.
Fabulous Hudson laqabi ham real hayotdan olingan. Aynan shunday yozuv tushirilgan mashina NASCAR musobaqalarida qatnashgan.
Ammo bu multfilmda faqat Ramon emas, boshqa qahramonlar ham tomoshabinlarga avtomobil tyuningi haqida eslatadi.
Masalan, shossedagi to‘rt nafar bezori, ular Chaqmoq Makvinning yuk mashinasini “uxlatib qo‘yadi”. Bu epizod “Forsaj” filmining dastlabki qismlariga yaqqol ishora hisoblanadi. Bu filmlar va o‘yinlar “Chaqmoq Makvin” chiqishidan bir necha yil avval katta mashhurlikka erishgan edi.
Bu sahnadagi avtomobillar to‘plami esa klassik va tanish:
• turbo dvigatelli sportkar, hatto blow-off tovushi (bosimdan chiqish) ham eshitiladi;
• neon bilan yoritilgan universal, ichida kuchli avtoaudio tizimi bilan;
• katta orqa spoylerli strit-treyser (ko‘cha poygachisi);
• muskul-kar — kuchli va og‘ir amerika mashinasi.
Qiziqarli tyuningni Dinoco kompaniyasi boshlig‘i, ya’ni Makvin homiyligiga erishishni istagan brend rahbarida ham ko‘rish mumkin. Bu qahramon 1970-yillarga oid to‘liq o‘lchamli Amerika avtomobili sifatida tasvirlangan, kapotida esa g‘ayrioddiy bezak — shoxlar mavjud.
Bunday tyuning AQSHning janubiy shtatlarida, ayniqsa, Texasda mashhur bo‘lgan. U odatda boy ishbilarmonlar, qurilish kompaniyalari egalari va qoramol yetishtiruvchilar bilan bog‘liq bo‘lgan.
1980-yillarda suratga olingan ko‘plab jangari filmlarda shunday “shoxli” hashamatli mashinalarda yomon obrazdagi qahramonlar yurishardi. Ular odatda kapotdagi shoxlar bilan birga, mo‘ylov va kovboy shlyapasiga ega bo‘lgan obrazda tasvirlangan.
Multfilm boshidagi birinchi poyga sahnasida, trassada kapotida Apple logotipi bo‘lgan oq avtomobilni ko‘rish mumkin.
Bu “olma” brendli avtomobil bekorga 84-raqam bilan belgilanmagan. Aynan 1984-yilda birinchi Apple Macintosh kompyuteri chiqarilgan edi. U ko‘plab dasturchilar va kompyuter animatsiyasi yaratuvchilari uchun afsonaviy qurilmaga aylangan.
Ehtimol, “Chaqmoq Makvin” mualliflari shu tarzda mashhur Macintosh’ga hurmat bajo keltirishni istagandir.
Multfilm yaratuvchilarining puxtaligini poyga sahnalarida trassada tarqalib yotgan mayda sharchalar orqali bilish mumkin.
Ular kadrda tez-tez paydo bo‘ladi va yuqori tezlikda harakatlanayotgan avtomobillar tufayli hosil bo‘lgan shamol oqimidan chetga uchadi. Bu sharchalar — sport shinalaridan uzilgan kauchuk bo‘lakchalari bo‘lib, ular haqiqiy poyga trassalarida ham juda ko‘p uchraydi.
“Chaqmoq Makvin” multfilmi yaratuvchilar tomonidan mayda detallargacha puxta ishlangan. Bu faqat asosiy qahramonlar, ya’ni “insonlashtirilgan” mashinalargagina emas, balki butun muhitga ham tegishli.
Masalan, sigirlar o‘rnini traktorlar egallagan, buqani esa yig‘im-terim kombayni ko‘rinishida tasvirlashgan. Bu olamda hatto hasharotlar ham bor. Albatta, ular ham mashina ko‘rinishida — xususan, Volkswagen Beetle (ya’ni “qo‘ng‘iz”) tarzida.
Shu kabi mayda va qiziqarli detallar multfilmda juda ko‘p.
Izoh (0)