Bugungi globallashuv va keskin raqobat sharoitida mamlakatning iqtisodiy taraqqiyoti, avvalo, uning investision muhiti qay darajada jozibador ekaniga bog‘liq. Investision muhit esa, o‘z navbatida, to‘g‘ri investisiya siyosati, hududlarda faollikni rag‘batlantirish mexanizmlari hamda xorijiy va mahalliy investorlar uchun qulay shart-sharoitlarni ta’minlashga tayangan holda shakllanadi.
Bugungi bozor iqtisodiyoti tezkor rivojlanayotgan bir paytda, ko‘pgina davlatlar o‘z iqtisodiyotiga katta miqdorda investisiya jalb etishga ehtiyoj sezmoqda. Chunki ichki resurslar yetarli emas. Shu sababli xorijiy sarmoyadorlarni jalb qilish har qanday davlatning iqtisodiy strategik maqsadlaridan biriga aylangan. Buning uchun esa investision muhitni yaxshilash, moliyaviy xatarlar va byurokratik to‘siqlarni kamaytirish, huquqiy kafolatlarni ta’minlash muhim ahamiyat kasb etadi.
O‘zbekistonda so‘nggi yillarda investision siyosatda qat’iy va izchil islohotlar amalga oshirilmoqda. Mamlakatda barqaror makroiqtisodiy muhit, qulay biznes sharoiti yaratish, yer resurslaridan tortib, lisenziya va ruxsatnoma berish tizimini soddalashtirishgacha bo‘lgan yo‘nalishlarda amaliy choralar ko‘rilmoqda. Bu o‘z navbatida, O‘zbekistonni xorijiy sarmoya uchun jozibali hududga aylantirmoqda.
Shu maqsadda, 2022 yildan boshlab Toshkent shahrida Xalqaro investisiya forumi o‘tkazish an’anaga aylandi. Ushbu forum nafaqat sarmoyadorlar va hukumat vakillarining uchrashuv maydoni, balki O‘zbekiston iqtisodiy diplomatiyasining muvaffaqiyatli namoyon bo‘lish sahnasiga aylandi.
Ishonch, imkoniyat va hamkorlik platformasi
2022 yil 24–26 mart kunlari o‘tkazilgan I Xalqaro investisiya forumida 7,8 milliard AQSH dollariga teng shartnomalar va investisiyaviy bitimlar imzolandi. Shuningdek, qiymati 3,5 milliard dollarlik loyihalar bo‘yicha dastlabki kelishuvlarga erishildi. Tadbirda 56 davlatdan 2000 dan ortiq ishtirokchi qatnashdi.
2023 yil 27–28 aprel kunlari bo‘lib o‘tgan II forum esa 70 dan ziyod mamlakatdan kelgan 2500 ga yaqin ishbilarmon vakillarini jamladi. Forum doirasida 160 dan ortiq loyiha taqdim qilindi, mamlakat hududlarining salohiyati tanishtirildi. Bu orqali xalqaro tajriba va bilimlar almashuvi ta’minlandi, yangi hamkorliklar uchun yo‘l ochildi.
2024 yilning 2–3 may kunlari o‘tkazilgan III Xalqaro investisiya forumi esa ko‘lam va natijalar bo‘yicha yangi bosqichga ko‘tarildi. 84 davlatdan 2500 dan ortiq ishtirokchi qatnashgan tadbirda umumiy qiymati 26,6 milliard AQSH dollariga teng kelishuvlar imzolandi. Bunday ko‘rsatkichlar O‘zbekistonning xalqaro iqtisodiy munosabatlardagi roli ortib borayotganidan dalolat beradi.
Amaliy natijalar: raqamlarda
Shu kabi forumlar natijasida 2024 yilda mamlakat yalpi ichki mahsuloti (YAIM) 6,5 foizga oshib, 115 milliard dollarga yetdi. Xorijiy investisiyalar hajmi 1,6 barobar o‘sib, qariyb 35 milliard dollarni tashkil etdi. Qiymati 10 milliard dollarlik 242 ta loyiha amalda ishga tushirildi. Ilk bor eksport ko‘rsatkichi 27 milliard dollarga yetdi. Eng muhimi, neft-gaz, kimyo, qishloq xo‘jaligi va tog‘-kon sanoati kabi sohalarda investisiyalar ikki barobar oshib, 50 tumanga 100 million dollardan ortiq sarmoya kiritildi.
2025 yil uchun ham xalqaro moliyaviy institutlar bilan hamkorlikda umumiy qiymati 5,2 milliard dollarlik loyihalar rejalashtirilgan. Jumladan, Yevropa tiklanish va taraqqiyot banki bilan 1,1 milliard dollar, Islom taraqqiyot banki bilan 1 milliard dollarlik loyihalar amalga oshiriladi.
Yangi forum — yangi bosqich
Joriy yilning 10–12 iyun kunlari bo‘lib o‘tayotgan navbatdagi IV Xalqaro investisiya forumi avvalgilarga nisbatan ancha yirik ko‘lam oldi. Unda dunyoning 100 ga yaqin mamlakatidan 3000 xorijiy mehmon, umumiy 8000 dan ziyod ishtirokchi qatnashmoqda.
Forum doirasida energetika, infratuzilma, raqamli texnologiyalar, qishloq xo‘jaligi va foydali qazilmalar sohalariga oid umumiy qiymati 30 milliard dollardan oshiq investisiya loyihalari taqdim etiladi.
Bunday ko‘lamdagi tadbirning tashkil etilishi O‘zbekistonga bo‘lgan ishonchning, mamlakatning iqtisodiy salohiyatiga bo‘lgan qiziqishning, shu bilan birga, amalga oshirilayotgan islohotlar samaradorligining yorqin ifodasidir.
Investision muhit jozibadorligi bugungi kunda O‘zbekiston tashqi siyosatida strategik ustuvorlikka aylangan. Davlat rahbariyatining qat’iy iradasi, ochiq iqtisodiyotga asoslangan siyosiy kurs hamda xalqaro hamkorlikning kengayishi mamlakatni investisiyaviy jihatdan raqobatbardosh va ishonchli sherik sifatida namoyon qilmoqda. Bu esa, o‘z navbatida, iqtisodiy diplomatiyaning eng katta yutug‘idir.
Nodirbek Rasulov,
Makroiqtisodiy va hududiy tadqiqotlar instituti loyiha rahbari, Iqtisodiyot fanlari doktori
Izoh (0)