O‘zbekistonda umumiy o‘rta, o‘rta maxsus, professional ta’lim tashkilotlari o‘quvchilarining mehnat qilishi mumkin bo‘lgan yengil turdagi ishlar va kasblar ro‘yxati tasdiqlanishi kutilmoqda. Kambag‘allikni qisqartirish va bandlik vazirligi tomonidan tegishli qaror loyihasi ishlab chiqildi.
Unda Mehnat kodeksiga muvofiq, shuningdek, sog‘lig‘iga hamda ma’naviy kamol topishiga ziyon yetkazmaydigan, o‘qitish jarayonini buzmaydigan yengil mehnatni o‘qishdan bo‘sh vaqtida bajarishi mumkin bo‘lgan umumiy o‘rta, o‘rta maxsus, professional ta’lim tashkilotlari o‘quvchilarining mehnat huquqlarini ta’minlash maqsadida ularning mehnat qilishi mumkin bo‘lgan yengil turdagi ishlar va kasblar ro‘yxati tuzildi. Vazirlar Mahkamasi qarori bilan tegishli nizom tasdiqlanishi kutilmoqda.
Ro‘yxatda 40 ta ishlar va kasblar nomlari keltirilgan. Xususan, o‘quvchilar ofitsiant, sotuvchi, sartarosh, buyumlarni qo‘lda taxlovchi-qadoqlovchi, dehqon xo‘jaligi a’zosi, yukchi bo‘lib ishlashi mumkin.
Bunda 16 yoshdan 18 yoshgacha bo‘lgan xodimlarning ish vaqti faqat yuklarni qo‘lda ko‘tarish va tashish bilan bog‘liq bo‘lgan ishlardan iborat bo‘lganda, ular uchun yuk ko‘tarish va tashish normasining chegarasi 4,1 kilodan og‘ir bo‘lmasligi, shuningdek ular aravacha va vagonetka yordamida yuk tashishlariga jalb etilmasligi lozim.
16 yoshgacha bo‘lgan voyaga yetmaganlar ish vaqtining uchdan bir qismi yuklarni qo‘lda ko‘tarish va tashish bilan bog‘liq ishlardan iborat bo‘lganda, qo‘lda yuk ko‘tarish va tashish normalarining chegarasi o‘g‘il bolalar uchun — 6,5 kilo, qiz bolalar uchun — 3,5 kilodan og‘ir bo‘lmasligi lozim
Tasdiqlanishi kutilayotgan “Umumiy o‘rta, o‘rta maxsus, professional ta’lim tashkilotlari o‘quvchilarining mehnatidan foydalanishda ularning mehnatini huquqiy jihatdan tartibga solish to‘g‘risida”gi nizom mulkchilik shaklidan qat’i nazar, barcha korxonalar, tashkilotlar va muassasalar, shuningdek, ayrim fuqarolar ixtiyorida mehnat shartnomasi (kontrakt) bo‘yicha ishlayotgan 18 yoshgacha bo‘lgan xodimlarning mehnatga oid munosabatlarida qo‘llanishi shart.
15—16 yoshli shaxslarni ishga qabul qilish uning ota-onasidan birining (ota-onasining o‘rnini bosuvchi shaxsning) yozma roziligi mavjud bo‘lganda mehnat shartnomasi asosida amalga oshiriladi.
18 yoshga to‘lmagan shaxslar og‘ir ishlarga hamda zararli va xavfli mehnat sharoiti mavjud ishlarga qabul qilinmasligi lozim. Ish beruvchi 18 yoshgacha bo‘lgan xodimning o‘z mehnat vazifalarini bajarishi bilan bog‘liq holda mayib bo‘lishi, kasb kasalligiga chalinishi yoki sog‘lig‘ining boshqacha tarzda shikastlanishi tufayli uning hayoti va sog‘lig‘iga o‘zi yetkazgan zararning o‘rnini qonunchilikda belgilangan tartibda to‘liq hajmda qoplashi shart.
Umumiy o‘rta, o‘rta maxsus, professional ta’lim tashkilotlari o‘quvchilarining mehnatidan foydalanishda mazkur nizomga rioya qilmagan shaxslar qonunchilik hujjatlariga muvofiq javobgarlikka tortilishi kutilmoqda.
Izoh (0)