Odamlar turli sabablarga ko‘ra qonini suyultirishga harakat qiladi. Ular tromb, insult va infarktdan xavotirlanishadi. Quyuq qon yurak va qon tomir kasalliklariga sabab bo‘ladi, degan qarash mavjud. Shuning uchun ayrimlar ehtiyot chorasi sifatida shifokorlar tavsiya qilmagan bo‘lsa ham, dori-darmon qabul qilishadi.
Shifokorlar qaysi hollarda qonni suyultirishni tavsiya etadi?
Shifokorlar qonni suyultiruvchi dorilarni barcha bemorlarga emas, balki tromb hosil bo‘lishi xavfi yuqori bo‘lgandagina tayinlaydi. Masalan, agar bemor jarrohlik amaliyotidan so‘ng uzoq vaqt kam harakatlanishi kutilsa. Bunday holatlarda qon to‘xtab qolishi mumkin, natijada vena qon tomirlarida tromb paydo bo‘lish ehtimoli ortadi.
Bunday dorilar ba’zi surunkali kasalliklarda, jumladan, aritmiyada ham buyuriladi. Bu yurak urishining alohida turi bo‘lib, bunda yurakda tromblar shakllanishi mumkin. Agar bunday tromb miyaga tushsa, u qon oqimini to‘sib qo‘yib, insultga olib kelishi mumkin.
Qonni suyultirish sun’iy yurak klapani o‘rnatilgan bemorlar uchun juda muhim. Klapan yuzasida, ayniqsa, jarrohlik amaliyotidan keyingi dastlabki oylarda tromblar oson paydo bo‘ladi.
Ba’zan shifokorlar oldin trombi bo‘lgan bemorlarga antikoagulyantlar tayinlaydi. Bu takroriy holatlarning oldini olish uchun qilinadi — masalan, chuqur vena trombozi, yurak infarkti yoki o‘pka arteriyasi tromboemboliyasining qayta yuzaga chiqishini bartaraf etish maqsadida.
Shuningdek, antifosfolipid sindromi va trombofiliya kabi kamdan kam uchraydigan kasalliklarda qonni suyultirish zarur, chunki bunday holatlarda odamda qonning ortiqcha ivishiga moyillik mavjud bo‘ladi.
Ba’zan davolanish uzoq davom etmaydi, masalan, chanoq-son bo‘g‘imi almashtirilgandan so‘ng bir necha hafta o‘tadi. Biroq gap surunkali kasallik haqida ketsa, dori vositalari umrbod tayinlanishi mumkin.
Qaysi mahsulotlar qonni suyultirishi mumkin?
Ba’zi ovqat va ziravorlar chindan ham qonning ivishiga ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Lekin shuni esda tutish lozimki, agar davolanish buyurilmagan bo‘lsa, suyultiruvchi mahsulotlarni o‘zboshimchalik bilan iste’mol qilish mumkin emas. Ayniqsa, qon suyultiruvchi dorilarni qabul qilayotgan bo‘lsangiz. Bunday holda, taom va ziravorlar dorilarning ta’sirini kuchaytirishi va qon ketishiga olib kelishi mumkin.
Quyida qonni suyultirish xususiyatiga ega bo‘lgan bir nechta mashhur mahsulot va ziravorlar keltirilgan.
1. Zarchava
Zarchava tarkibidagi faol modda kurkumin laboratoriya tadqiqotlariga ko‘ra, qon ivishini kamaytirishi mumkin. Biroq agar dori-darmonlar, ayniqsa, varfarin qabul qilayotgan bo‘lsangiz, zarchavaning yuqori miqdori ularning ta’siriga salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin.
2. Dolchin
Dolchin tarkibida ham qonni suyultiruvchi ta’sirga ega bo‘lgan kumarin moddasi mavjud. Aslida eng mashhur antikoagulyantlardan biri hisoblangan varfarin aynan shu moddaning hosilasidir.
Biroq kurkumadan farqli o‘laroq, dolchinni har kuni iste’mol qilish tavsiya etilmaydi. Yuqori miqdordagi ziravorlar jigarga zarar yetkazishi mumkinligi haqida ma’lumotlar bor.
3. Sarimsoq
Bu mahsulot tarkibida antiagregant xususiyatlarga ega moddalar mavjud. Ammo u dorilar kabi samarali emas va tayinlangan dorilarning ta’sirini kuchaytirishi mumkin. Shu bois agar antikoagulyantlar qabul qilayotgan bo‘lsangiz, shifokorlar sarimsoqli qo‘shimchalardan foydalanmaslikni maslahat beradi.
4. Zanjabil
Uning tarkibida gingerol va tromb hosil bo‘lishiga to‘sqinlik qilishi mumkin bo‘lgan boshqa birikmalar mavjud. Biroq bu mavzudagi tadqiqotlar asosan hayvonlarda o‘tkazilgan, odamlarda olingan ma’lumotlar hozircha ziddiyatli, shuning uchun zanjabilni dori-darmonlarga muqobil sifatida ishlatish mutlaqo to‘g‘ri emas.
5. Omega-3 yog‘ kislotalari
Ko‘pchilik qonni suyultirish maqsadida baliq yog‘i ichadi: baliq yog‘i tarkibidagi omega-3 yog‘ kislotalari haqiqatan ham trombotsitlarning bir-biriga yopishish xususiyatini kamaytiradi, natijada tromb hosil bo‘lish xavfini pasaytirishi mumkin.
Qonning suyulishi zararli bo‘lishi mumkinmi?
Qonni suyultirish — bu universal foyda emas, balki jiddiy aralashuv bo‘lib, uning oqibatlari xavfli bo‘lishi mumkin. Eng katta xavf — bu qon ketishi. Bunda nafaqat tashqi, balki ichki, shu jumladan, hayot uchun xavfli qon ketishlar ham bo‘lishi mumkin. Ayniqsa, kishi dori-darmonlarni shifokor nazoratisiz qabul qilsa yoki belgilangan miqdordan ortiq ichsa, bu xavf yanada kuchayadi.
Qon ketishidan darak beruvchi belgilar:
- sababsiz paydo bo‘lgan ko‘karishlar, milk yoki burundan qon ketishi;
- qizil yoki to‘q rangli siydik, qora yoki qizil rangli axlat;
- qon aralash qusish, qon aralash yo‘tal;
- juda ko‘p hayz ko‘rish;
- bosh aylanishi, kuchli bosh og‘rig‘i, holsizlik;
- jarohat yoki kesilgan joydan uzoq vaqt davomida qon ketishi.
Qon ketishidan tashqari, boshqa nojo‘ya ta’sirlar ham kuzatilishi mumkin: ko‘ngil aynishi, oshqozon buzilishi, bosh og‘rig‘i, toshma, allergik reaksiyalar.
Ba’zi dorilar, masalan, varfarin, muntazam qon tahlillarini talab qiladi. Dori vositasining ta’siri ovqatlanish tartibi, ayniqsa, K vitaminiga bog‘liq, shuning uchun shifokor ovqatlanish odatlarini keskin o‘zgartirmaslikni maslahat berishi mumkin. Shuningdek, boshqa dorilar, biologik faol qo‘shimchalar va hatto o‘simlik giyohlar bilan o‘zaro ta’sirdan saqlanish muhim — bularning barchasi dorining ta’sirini kuchaytirishi yoki aksincha, uning samaradorligini pasaytirishi mumkin.
Asoratlarning oldini olish uchun qonni suyultiruvchi dorilar faqat shifokor ko‘rsatmasi bo‘yicha qabul qilinadi. Davolanish kursini to‘xtatish yoki dozani o‘z xohishiga ko‘ra o‘zgartirish mumkin emas.
Qachon qon suyultirishdan saqlanish kerak?
Shifokor tavsiyasisiz qon suyultirish xavfli ish hisoblanadi. Hatto ko‘pchilik xavfsiz deb o‘ylaydigan aspirin ham jiddiy asoratlarga, masalan, ichki qon ketishiga sabab bo‘lishi mumkin.
Antikoagulyantlarni qabul qilish mumkin bo‘lmagan holatlar mavjud. Ulardan biri faol qon ketishi: bosh ichidagi, oshqozondagi yoki jarohat tufayli yuzaga kelgan qon ketish. Bunday holatlarda qonni suyultiradigan dorilar foyda o‘rniga zarar keltiradi.
Og‘ir trombotsitopeniyada ham ehtiyotkorlik talab etiladi — bu qonda ivishni ta’minlovchi trombotsitlar miqdori kam bo‘lgan holat. Trombotsitlar qanchalik kam bo‘lsa, hatto kichik qon ketish ham xavfli tus olish ehtimoli shunchalik yuqori bo‘ladi.
Har bir holatda qaror individual bo‘lib, foyda va xavfni baholashni talab etadi. Eng muhimi, o‘zingizga mustaqil ravishda davo tayinlamang. Hatto qon juda quyuq tuyulsa ham, taxmin qilmasdan, shifokorga murojaat qilgan ma’qul. U xavfsiz strategiyani tanlaydi — ehtimol, umuman davolanish talab etilmasligi mumkin.
Izoh (0)