Olimlar xulosasiga ko‘ra, biz doimiy iste’mol qiladigan mahsulotlar miyaning qarish jarayonini 16 foizga tezlashtiradi. Organizmdagi eng asosiy a’zoni oddiy ovqatlanish odatlarini o‘zgartirish orqali qanday himoya qilish mumkin?
So‘nggi ilmiy tadqiqotlar kundalik ratsionimizda uchraydigan ba’zi mahsulotlar miyaning kognitiv funksiyalariga salbiy ta’sir qilishini ko‘rsatmoqda. Mutaxassislarning ogohlantirishicha, bu mahsulotlar xotirani sustlashtirishi, fikrlash aniqligini pasaytirishi va hatto miyani qaritishi mumkin.
Eng katta xavf esa bugun deyarli har bir supermarket javonida uchraydigan qayta ishlangan mahsulotlardir. Fastfud, chipslar, shirin va gazli ichimliklar — bularning barchasi tarkibida juda ko‘p miqdorda shakar, tuz va transyog‘larni jamlagan. Ayni paytda ular foydali tolalar va oqsillardan mutlaqo xoli. Bu kabi mahsulotlarni tez-tez iste’mol qiladigan insonlarda kognitiv buzilishlar hamda miya qon tomirlari bilan bog‘liq muammolar xavfi keskin ortadi.
Shuningdek, oq non, shirin pishiriqlar va konfetlar qon tarkibidagi glyukoza miqdorining keskin ko‘tarilishiga sabab bo‘ladi. Bunday glyukoza “tebranishlari” vaqt o‘tishi bilan surunkali yallig‘lanishni keltirib chiqaradi. Bu esa, o‘z navbatida, miyani oziqlantirib turuvchi mayda qon tomirlarining shikastlanishiga olib keladi. Mutaxassislar butun donli mahsulotlarga o‘tishni miyaning qon aylanishini yaxshilashga qaratilgan birinchi muhim qadam sifatida tavsiya qilishmoqda.
Tuzni ortiqcha iste’mol qilish esa alohida muammo sifatida tilga olinmoqda, chunki u arterial bosimning oshishiga olib keladi, bu esa miyaning qon tomir tizimi holatiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi.
Miyaning sog‘lom ishlashi uchun ratsionda yog‘li baliqlar, grek yong‘og‘i va zig‘ir urug‘i bo‘lishi juda muhim. Ular omega-3 yog‘ kislotalariga boy bo‘lib, bu moddalar organizmdagi yallig‘lanish jarayonlarini kamaytirish, asab hujayralarini zararlanishdan himoya qilish va neyrodegenerativ kasalliklar rivojlanish xavfini pasaytirish xususiyatiga ega.
Miya salomatligi uchun yana bir muhim omil bu o‘simlik tolalaridir. U nafaqat ovqat hazm qilishni yaxshilaydi, balki ichakdagi foydali mikroflorani oziqlantiradi. Bu mikroflora esa o‘z navbatida asab tizimi faoliyatiga bevosita ta’sir ko‘rsatadi.
Ilmiy tadqiqotlar O‘rta Yer dengizi diyetasi miyaning oq moddasiga ijobiy ta’sir qilishini ko‘rsatgan. Sabzavotlar, baliq, zaytun moyi va me’yorida qizil sharobni o‘z ichiga olgan ushbu parhez insult xavfini sezilarli darajada kamaytirishi mumkin.
Mutaxassislar fikricha, miyaning salomatligiga g‘amxo‘rlik qilish uchun katta o‘zgarishlar qilish shart emas, shunchaki oddiy qadamlardan boshlash kifoya. Masalan, oq nonni butun donli non bilan almashtirish, shirin gazli ichimliklar o‘rniga limonli suv yoki shakarsiz uy sharbatlarini tanlash mumkin. Mayonez va ketchup o‘rniga esa tabiiy yogurt asosida tayyorlangan souslardan foydalanish tavsiya etiladi.
Shuningdek, ratsionga yog‘li baliqni asta-sekin kiritish lozim. Uni haftasiga kamida ikki marta iste’mol qilish orqali miyaning umumiy faoliyati mustahkamlanadi.
Izoh (0)