AQSH rahbari Donald Tramp ikkinchi prezidentlik muddatidagi ilk xorijiy tashrifini 13-may kuni Ar-Riyodga amalga oshirdi. Tashrif davomida AQSH va Saudiya Arabistoni “tarixdagi eng yirik mudofaa oldi-sotdi shartnomasini” imzoladi. Yana bir qancha iqtisodiy bitimlar ham tuzildi. Bu haqda BBC xabar berdi.
Oq uy bayonotida aytilishicha, mamlakatlar o‘rtasidagi qurol-yarog‘ kelishuvi 142 milliard dollarga teng. Shartnoma Saudiyaga AQSHning o‘nga yaqin mudofaa kompaniyalarining harbiy texnikasi va xizmatlarini yetkazib berishni o‘z ichiga oladi. Shartnoma quyidagi beshta yo‘nalishni o‘z ichiga oladi:
- Harbiy havo kuchlarini rivojlantirish va kosmik salohiyat;
- Havo va raketaga qarshi mudofaa;
- Dengiz va qirg‘oq xavfsizligi;
- Chegara xavfsizligi va quruqlikdagi kuchlarni modernizatsiya qilish;
- Axborot-kommunikatsiya tizimlarini modernizatsiya qilish
Kelishuv Saudiya Arabistoni qurolli kuchlari salohiyatini oshirishni ham ko‘zlagan. U harbiy akademiyalar va harbiy-tibbiy xizmatlarni mustahkamlashni o‘z ichiga oladi. Bundan tashqari, tashrif davomida quyidagi kelishuvlarga erishilgan.
Unga ko‘ra, Saudiya Arabistoni AQSHga 600 milliard dollar sarmoya kiritish majburiyatini olgan. Bu sarmoyaning asosiy yo‘nalishlaridan biri Qo‘shma Shtatlar bo‘ylab sun’iy intellekt ma’lumotlar markazlariga bo‘ladi. Amerika texnologik kompaniyalari, o‘z navbatida, har ikki mamlakatda ilg‘or texnologiyalarga 80 milliard dollar sarmoya kiritishga va’da bergan.
AQSH Saudiya Arabistoniga 14,2 mlrd dollarlik gaz turbinalari va energetika texnologiyalari hamda 4,8 mlrd dollarlik Boeing 737-8 yo‘lovchi samolyotlarini eksport qiladi. Iqtisodiyotning energetika va tog‘-kon sanoati o‘rtasidagi hamkorlik to‘g‘risida ham kelishuvlar amalga oshirilgan.
Tramp yuqori martabali amaldorlar, jumladan, valiahd shahzoda Muhammad bin Salmon bilan uchrashgan. Bu paytda Saudiya biznesining eng yirik vakillari bilan muzokaralarni Trampning maslahatchisi, milliarder Ilon Mask, OpenAI bosh direktori Sem Altman va Amerika delegatsiyasi tarkibida bo‘lgan kompyuter chiplari giganti Nivdia rahbari Jensen Xuang olib borgan.
AQSH prezidenti bin Salmon bilan muzokaralardan so‘ng Saudiya-AQSH investitsiya forumida ishtirok etgan. Unda Citigroup, IBM, Qualcomm, Alphabet va Franklin Templeton rahbarlari ham qatnashgan.
Suriyaga qarshi sanksiyalar bekor qilinadi
Tramp mazkur tashrifida Suriyaga qarshi sanksiyalar bekor qilinishiga ham to‘xtaldi. Buni shaxsan Muhammad bin Salmon undan so‘ragani aytilmoqda. Amerikaning Suriyaga qarshi sanksiyalari 10 yildan ortiq vaqtdan beri amal qilmoqda.
Suriyaning yangi prezidenti Ahmad ash-Shara’a mazkur sanksiyalar bekor qilinishiga erishmoqchi. Chunki cheklovlar hokimiyatdan ag‘darilgan sobiq president Bashar Asad davrida joriy etilgandi.
Sanksiyalarni bekor qilish to‘g‘risidagi e’lon Suriya uchun kutilmagan yangilik bo‘ldi. Mamlakatda dengiz masalasida o‘zgarish bo‘lishi kutilmoqda. Suriya tashqi ishlar vaziri Asad Shibani buni mamlakatni qayta qurish yo‘lidagi “yangi boshlanish” deb ta’rifladi. Sanksiyalarning olib tashlanishi arab davlatlaridan va turli xalqaro yordam agentliklaridan Suriyaga xalqaro kapital oqimi kirishini ta’minlaydi.
Tramp 14-may kuni Saudiya Arabistonida Suriya prezidenti Ahmad ash-Shara’a bilan uchrashishi rejalashtirilgan.
Izoh (0)