AQSH prezidenti Donald Tramp 2026-yil uchun NASA taqdiqotlariga ajratiladigan mablag‘ni deyarli ikki baravarga qisqartirishni taklif qildi. Bu haqda Bloomberg agentligi xabar bermoqda.
Taklifda agentlikning bir qancha yirik loyihalari, jumladan, Marsdan tuproq namunalarini olib kelish missiyasi va yangi kosmik teleskop uchirish rejalari uchun mablag‘ ajratilmasligi nazarda tutilgan.
Ilm-fan loyihalari keskin qisqartiriladi
Tramp ma’muriyati tomonidan NASAga yuborilgan dastlabki byudjet loyihasiga ko‘ra, agentlikning ilmiy missiyalar bo‘limiga ajratiladigan mablag‘ 7,3 mlrd dollardan 3,9 mlrd dollargacha kamaytiriladi. Qirqartmalar asosan Yer haqidagi tadqiqotlar bo‘limi (50 foiz) va Astrofizika bo‘limlariga (70 foiz) taalluqli bo‘ladi.
Hozircha bu raqamlar tasdiqlanmagan. Bloomberg NASA vakillari bilan bog‘lanib, byudjet loyihasi ko‘rib chiqilayotganini aniqlagan, biroq qolgan tafsilotlar ochiqlanmagan.
Roman teleskopi bekor qilinishi mumkin
Oq uy taklifga ko‘ra, Jeyms Uebb va Habbl teleskoplari uchun moliyalashtirish saqlanib qoladi. Biroq hujjatda Nancy Grace Roman teleskopi haqida hech narsa deyilmagan — bu loyiha bekor qilinishi mumkinligidan darak beradi. Roman teleskopi 2026-yil kuzida uchirilishi rejalashtirilgan bo‘lib, umumiy qiymati 4,3 milliard dollarga baholangan.
Ammo bu hammasi emas. Tramp ma’muriyati NASAning MSR, ya’ni Marsdan Yerga tuproq olib kelish dasturi uchun ham mablag‘ ajratmagan. Dastur bo‘yicha ishlar 2021-yili boshlangan edi. Ammo 2024-yili tashkilot loyiha xarajatlari rejalashtirilganidan ancha oshib ketganini tan olgan.
NASA loyiha davomiyligini ta’minlash uchun xususiy kosmik kompaniyalardan takliflar olishga majbur bo‘ldi. Ular strategiyani 2026-yil ikkinchi yarmida qayta ko‘rib chiqishi kutilmoqda.
Tramp tomonidan agentlik rahbari lavozimiga ko‘rsatilgan nomzod milliarder va SpaceX sarmoyadori Jared Ayzekmen bo‘lib, u Senatdagi tinglov paytida quyidagicha bayonot bergan:
“Mening ilm-fanga ishtiyoqim baland va NASA koinot sirlarini ochishda davom etishini istayman”.
Ammo taklif etilgan byudjet aksincha — Mars, fazoviy tadqiqotlar va Yer kuzatuvlari kabi dasturlar uchun mablag‘ ajratishni keskin qisqartirmoqda.
Bloomberg yozishicha, Ilon Mask rahbarlik qilayotgan Hukumat samaradorligi departamenti (DOGE) xodimlariga NASA tizimlari va ishchilariga oid maxfiy ma’lumotlarga 24/7 kirish huquqi berilgan.
Izoh (0)