Uran sayyorasida kun qancha davom etishi ma’lum bo‘ldi

Astronomlar dastlab Uran sayyorasida kunning davomiyligi taxminan 17 soat, 14 daqiqa va 24 soniya ekanini aytgandi. Biroq yangi tadqiqot vaqt biroz uzunroq ekanini ko‘rsatmoqda. Bu haqda Live Science xabar berdi.

Buni aniqlash uchun Hubble kosmik teleskopi orqali 11 yillik kuzatuvlar olib borilgan. Unga ko‘ra, Urandagi kun davomiyligi 17 soat, 14 daqiqa va 52 soniyani tashkil etadi. Bu NASAning Voyager 2 kosmik apparati 1986-yilda aniqlagan vaqtdan 28 soniyaga ko‘proq. 

Qariyb 40 yil avval Voyager 2 sayyorani yaqindan kuzatgan birinchi kosmik apparat bo‘lgan. O‘sha davr astronomlari sayyoraning qutb yog‘dularidan olingan radiosignallar va kosmik apparat tomonidan to‘plangan magnit maydoni haqidagi ma’lumotlardan foydalangan. 

Tadqiqotchilar mazkur aylanish davridan foydalanib, sayyoraning koordinatalar tizimini aniqlagan. Ammo o‘lchangan davr taxminan 36 soniyalik noaniqlikka ega edi. Bu esa Uranda har bir kun o‘tishi bilan ortib borgan. Bir necha yil davomida bu noaniqlik magnit o‘qi orientatsiyasini to‘g‘ri aniqlashni imkonsiz qilib qo‘ygan, deyiladi xabarda.

Yangi tadqiqotda 2011–2022-yillar oralig‘ida Hubble teleskopi tomonidan olingan 6 ta kuzatuv asosida Uranning magnit qutblaridagi qutb yog‘dulari harakati o‘rganilgan. Bu sayyoraning magnit qutblari joylashuvini aniqlashga yordam bergan. Olimlar jamoasiga ko‘ra, yangi o‘lchov 0,04 soniyadan kam noaniqlikka ega. 

Hubble’ning uzluksiz kuzatuvlari hal qiluvchi ahamiyatga ega edi. Bunday boy ma’lumotlarsiz davriy signalni aniqlash imkonsiz bo‘lardi...Ushbu yangi vaqt davomiyligi yordamida biz endi deyarli 40 yil davomida qutb yog‘dulari bo‘yicha olingan kuzatuvlarni solishtira olishimiz va hatto kelgusi Uran missiyasini rejalashtirishimiz mumkin, deydi tadqiqotning birinchi muallifi, Parij observatoriyasining astronomi Lorann Lami shunday dedi:

Muhim jihati shundaki, 28 soniyalik farq Voyager 2 hisob-kitobidagi xatolik doirasida bo‘lgan. Ammo yangi davomiylikda xatolik ancha kichik.

Juda katta o‘zgarishlar bo‘lmasa-da, endi bu hisoblashlar aniqlashdi va ularni amaliyotda qo‘llash osonroq bo‘ladi, dedi Sidneydagi universitetning astronomi Tim Bedding New Scientist nashriga.

Kelajakdagi Uran missiyalari, masalan, Uranus Orbiter va Probe, atmosferaga kirish joyini tanlashda bu koordinat tizimidan foydalanishi mumkin.