Britaniyaning Bat universitet olimlari saratonning rivojlanishi uchun muhim ahamiyatga ega bo‘lgan oqsil — cJun transkripsiya omili bilan qaytmas bog‘lanadigan o‘ziga xos peptid ingibitorini ishlab chiqishdi. Bu kashfiyot ilgari davolab bo‘lmaydigan deb hisoblangan onkologik kasalliklarni davolash imkoniyatini ochib beradi. Tadqiqot natijalari Advanced Science (AdvSci) ilmiy jurnalida e’lon qilingan.
Ta’kidlanishicha, cJun kabi transkripsiya omillari genlar faolligini boshqaradi va ko‘pincha saraton kasalligida haddan tashqari faollashib, hujayralarning nazoratdan chiqishiga olib keladi. Biroq bu oqsillarni to‘xtatish qobiliyatiga ega bo‘lgan dori vositalarini ishlab chiqish uzoq vaqt davomida murakkab vazifa bo‘lib kelgan. An’anaviy kichik molekulali dorilar samarasiz bo‘lib chiqqach, olimlar e’tiborini oqsillarning kichik qismlari — peptidlarga qaratishga majbur bo‘lishgan.
cJun oqsili ikkita bir xil qismdan iborat bo‘lib, ular DNK bilan bog‘lanib, genlar ifodasini o‘zgartiradi. Olimlar cJun’ning bir qismiga bog‘lanib, uning DNK bilan o‘zaro ta’sirini to‘xtatadigan peptidni yaratdilar. Bu peptid qaytmas bog‘lanish uchun o‘zgartirildi, bu esa uni cJun’ni butunlay to‘xtatadigan samarali “garpun”ga aylantiradi.
“Ingibitor cJun’ni ishonchli tarzda ushlab oladi va uning DNK bilan bog‘lanishiga yo‘l qo‘ymaydi. Bu birinchi marta peptid ingibitori yordamida transkripsiya omilini qaytmas tarzda to‘xtatishga erishdik”, deydi tadqiqotchilardan biri, doktor Endi Brennan.
Samarali peptidlarni topish uchun olimlar Transcription Block Survival (TBS) deb nomlangan innovatsion platformadan foydalanishgan. Bu usul minglab peptidlarni sinab ko‘rish va ularning haqiqiy hujayra sharoitida cJunni to‘xtatish qobiliyatini tekshirish imkonini beradi. Agar peptid cJunni muvaffaqiyatli to‘xtatsa, hujayra tirik qoladi, bu esa samarali ingibitorlarni aniqlashni osonlashtiradi.
Tadqiqotchilar allaqachon peptid ingibitorining saraton hujayralariga kirib borishini va cJun’ni samarali to‘xtatishini isbotlashgan. Keyingi bosqich yangi yondashuvning samaradorligi va xavfsizligini tasdiqlash uchun saraton modellarida klinikadan oldingi sinovlar o‘tkazish bo‘ladi.
Izoh (0)